"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/984 E., 2023/1618 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 3. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/103 E., 2023/59 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... 3. ... Mahkemesinin 17.12.2021 tarihli ve 2021/251Esas, 2021/150 Karar ... kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 26.04.2022 tarihli ve 2022/589 Esas, 2022/796 Karar ... kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça 14.02.2020 tarihli ve 31039 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/28 Karar numaralı işkolu tespit kararında; davalı ... ... Büyükşehir Belediyesi İnş. Taah. Oto ... Ürünleri Gıda Rek. ve Org. Tic. San AŞ'ye (... Şirketi) ait (1046309.025), (1039018.025), (1046079.025), 1046080.025) ve (1039023.025) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinde, yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığı, (1000426.025) ve (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin ise İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı tespitinde bulunulduğunu, davalı işverenliğe ait (1000426.025) ve (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerlerinde yapılan işlerin ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı yönündeki işkolu tespiti kararının 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 ... Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtay içtihatlarına açıkça aykırı olduğunu, davalı Şirketin belediye hizmetlerini yürütmek üzere kurulduğunu, Şirketin yönetim ve denetim yetkisinin ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğunu, yürütülmesi bir hak ve görev olarak belediyelere bırakılan işlerin; doğrudan belediyeler, özel hukuk tüzel kişileri veya üçüncü kişiler tarafından yapılmasının bu işlerin belediye hizmeti olduğu gerçeğini değiştirmeyeceğini, bu nedenle 14.02.2020 tarihli ve 31039 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/28 Karar numaralı işkolu tespit kararının (1000426.025) ve (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı yönündeki kısmının iptaline, bu işyerlerinde yürütülen asıl ve yardımcı işlerin niteliği gereği İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın hak düşürücü süre içerisinde açılıp açılmadığının tespit edilmesi gerektiğini, davanın haksız ve yersiz olduğunu, davalı Bakanlığın işyerinde inceleme yaptırdığını, işyerinde fiilen yapılan işler gözlemlenerek karar verildiğini, davacının tamamen soyut ve maddi gerçeklerle örtüşmeyen iddialarla dava açtığını, müvekkili Şirketin ... Büyükşehir Belediyesi dışında ayrı bir tüzel kişiliği bütçesi ve personeli olan Belediyeden tamamen ayrık faaliyet ve organizasyona sahip özel bir hukuk tüzel kişisi olduğunu, müvekkili Şirketin ... Büyükşehir Belediyesi tüzel kişiliği içerisinde yer alan bir işyeri ya da bağlı birim olmadığının anlaşılacağını, ... Büyükşehir Belediyesinin müvekkili Şirketin hisselerine sahip olmasının Şirketi hiçbir şekilde Belediyeye bağlı hâle getirmeyeceğini savunarak hukuki ve maddi dayanaktan yoksun davanın reddini istemiştir.
2. Diğer davalılar cevap dilekçesi sunmamışlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davaya konu Şirketin merkez ofisi ve reklam ofisinde keşfe gidildiği, dosyaya 16.12.2022 tarihli bilirkişi raporunun sunulduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporu doğrultusunda (1000426.025) SGK sicil numaralı Şirket merkez ofisi işyerinin, büro faaliyetlerinin Belediyeye yönelik olmadığı, bu sebeple (1000426.025) SGK sicil numaralı Şirket merkez ofisinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı; davaya konu (1039247.025) SGK sicil numaralı reklam ofisi işyerinde, yapılan keşif sırasında hem Belediyeye yönelik, hem üçüncü kişilerden alınan siparişlere göre bedel karşılığı faturalı, kâr esasına dayanan ve Şirket ana sözleşmesine uygun faaliyetlerde bulunularak ihale ile alınan çeşitli reklam işleri içinde çeşitli bildiri, afiş ve bilbordlarda kamuoyunu bilgilendiren, duyurulara ait afiş ve baskı işlemlerinin yapıldığı, bilgisayarda grafik ve tasarım ile baskı makinesinde afiş hazırlama ... ve işlemlerinin yürütüldüğü, yapılan işin Belediye hizmetlerinden ayrı işler olduğu, Belediyenin görev ve yetkileri kapsamı dışında Şirket ana sözleşmesine uygun işlerin yürütüldüğü, (1039247.025) SGK sicil numaralı reklam ofisi işyerinin de ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; işkolu tespitine konu işyerlerinde yapılan işin hangi işkoluna girdiğinin belirlenebilmesi için Belediyenin görev ve sorumlulukları ile yetki ve imtiyazları arasında bulunup bulunmadığına bakılması gerektiğini, İlk Derece Mahkemesince davalı Şirkette yapılan hizmetlerin Belediyeden alınan ve belediyecilik faaliyetleri kapsamında yapıldığı tespit edilmesine rağmen davalı Şirkete ait işyerinde yapılan hizmetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numarasında bulunan işkoluna gireceği yönünde verilen kararın açıkça hukuka aykırı olduğunu, kararın emsal yargı kararlarına, yargılama sırasında dosyaya kazandırılan işkollarına ilişkin hukuki mütalaalar ile Yargıtayın yerleşik içtihatlarına açıkça aykırı olduğunu, bilirkişi raporunun kendi içinde çelişkili ve hükme esas almaya elverişli olmayacak şekilde tespit ve değerlendirilmeler içerdiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı ... Şirketi ana sözleşmesinde reklamcılık ve büro faaliyetlerinin belirtilmesi ve Bakanlık müfettiş raporunda da davalı Şirkete ait merkez ofis ve reklam ofisi olan işyerlerinin ticaret eğitim büro ve ... sanatlar işkolunda faaliyette bulunduğunun tespit edilmesi, dosyada işyerine ait tüm belgeler incelendiğinde, Şirketin 5393 ... Belediye Kanunu'nda belirtilen işlerle iştigal ettiği anlaşılmakta ise de Şirketin yetki tespiti yapılan iki işyerinde de yapılan asıl işin ticaret eğitim büro ve ... sanatlar işkolu kapsamında bulunduğunun anlaşılması karşısında, işkolunun tespitine dair Bakanlık kararında hata olmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 ... Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“...Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
3. 6356 ... Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) ... cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
5. 6356 ... Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
6. 19.12.2012 tarihli ve 28502 ... Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“ Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
7. 5216 ... Büyükşehir Belediye Kanunu'nun (5216 ... Kanun) 7 nci maddesinde Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şu şekilde belirlenmiştir:
"...
a) İlçe (…)[4] belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.
b) Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye (…)(4) sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte ... imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin ... plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; ... imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe (…)(3) belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.(4)
c) Kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve 775 ... Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak.
d) Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.
e) Belediye Kanununun 69 ve 73 üncü maddelerindeki yetkileri kullanmak.[5]
f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, ..., su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç ... yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
g) (Değişik: 12/11/2012-6360/7 md.) Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.
h) Coğrafî ve ... bilgi sistemlerini kurmak.
i) Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, ... sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; inşaat malzemeleri, hurda depolama alanları ve satış yerlerini, hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; ... araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.[6]
j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek.
k) Büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.
l) Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.
m) Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapmak, malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara, teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere belediye meclis kararıyla ödül vermek.[7]
n) Gerektiğinde mabetler ile sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.[8]
o) Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve ... tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.
p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. (Ek cümle: 16/5/2018-7144/14 md.) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.
r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.
s) Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
t) Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek, imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve denetlemek.
u) İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.
v) Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.
y) Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek.
z) (Değişik: 12/11/2012-6360/7 md.) Afet riski taşıyan veya ... ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etme ve yıkım konusunda ilçe belediyelerinin talepleri hâlinde her türlü desteği sağlamak.
aa) (Ek:24/12/2020-7261/29 md.) Bisiklet yollarının ve şeritlerinin, bisiklet ve elektrikli skuter ... ve şarj istasyonlarının, yaya yollarının ve gürültü bariyerlerinin planlanması, projelendirilmesi, yapımı, bakımı ve onarımıyla ilgili işleri yürütmek.
Büyükşehir belediyeleri birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen yetkilerini, imar plânlarına uygun olarak kullanmak ve ilgili belediyeye bildirmek zorundadır. (Değişik ikinci cümle: 12/11/2012-6360/7 md.) Büyükşehir belediyeleri birinci fıkranın (l), (s), (t) bentlerindeki görevleri ile temizlik hizmetleri ve adres ve numaralandırmaya ilişkin görevlerini belediye meclisi kararı ile ilçe belediyelerine devredebilir, birlikte yapabilirler. (Ek üç cümle: 16/5/2018-7144/14 md.) Büyükşehir belediyeleri, birinci fıkranın (p) bendinin ikinci cümlesinde yer alan kriterler esas alınarak büyükşehir belediye meclisi kararıyla belirlenen yerlerdeki toplu taşıma hatlarının işletmesinin o bölgede kurulu taşıma birlik veya kooperatiflerinden temin edilmesine karar verebilir. Bu durumda ihaleye katılacaklarda ve kullanılacak taşıma araçlarında aranacak şartlar belediyelerce belirlenir. (Değişik cümle:22/12/2021-7349/9 md.) Büyükşehir belediyeleri, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan ve toplu taşıma hizmeti yürüten gerçek ve tüzel kişilere; nüfus, hattın uzunluğu ve hattı kullanan sayısı kriterlerini esas alarak tespit edeceği hatlardaki toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz veya indirimli olarak yararlananlara ilişkin gelir desteği ödemesi yapabilir.
İlçe (…)[9] belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır:(9)
a) Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
b) Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.
c) Sıhhî işyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.
d) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerden; 775 ... Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, (…)[10] spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; mabetler ile sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; ... tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak; bölge otoparkı, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.(10)[11][12][13]
e) Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
f) (Ek: 12/11/2012-6360/7 md.) Afet riski taşıyan veya ... ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etmek ve yıkmak.
(Değişik son fıkra: 1/7/2006-5538/23 md.) 4562 ... Organize Sanayi Bölgeleri Kanunuyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar ile sivil ... ulaşımına açık havaalanları ve bu havaalanları bünyesinde yer alan tüm tesisler bu Kanunun kapsamı dışındadır.
(Ek fıkra: 12/11/2012-6360/7 md.) Büyükşehir ve ilçe belediyeleri tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilirler."
8. 5216 ... Kanun’un “Şirket kurulması” kenar başlıklı 26 ncı maddesinin ilgili kısmı da şöyledir:
“Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. ...”
3. Değerlendirme
1. İşkolu, toplu ... hukukumuzun en önemli kavramlarındandır. 6356 ... Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. Bu anlamda toplu ... hukukumuzda işkolu esasına göre sendikalaşma ilkesinin kabul edildiği ve işkolu kavramı ile sendikaların hukuki olarak faaliyet sınırının belirlendiği ifade edilebilir. 6356 ... Kanun'un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre işkolları, Kanun'a ekli (1) ... cetvelde gösterilmiştir.
2. İşkolu kavramı ile çalışma yaşamında benzer nitelikte olan faaliyet türleri gruplandırılmak suretiyle tasnif edilmektedir. Hukukumuzda, bu suretle oluşturulan işkolu sayısı yirmi olarak belirlenmiştir. İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 ... ... Kanunu'nun 2 nci maddesinin gerekçesinde işyeri; teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında işyerine bağlı yerler ile eklentiler ve araçların bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması hâlinde bunların ... işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda amaçta birlik, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile yönetimde birlik, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
3. İşyeri kavramının unsurları da nazara alındığında, teknik amaç doğrultusunda yapılan işin niteliğine göre işkolunun belirlenmesi gerektiği ifade edilebilir. Bununla birlikte, aynı işyerinde farklı nitelikte mal veya hizmet üretimlerinin söz konusu olması durumunda, birden fazla teknik amaç mevcut olabilir. Bu ihtimalde, işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre işkolunun tespit edilmesi gerekmektedir (... Şahlanan, Toplu ... Hukuku, ..., 2020, s.50; ... ... ..., ... ... ..., Toplu ... Hukuku, ..., 2019, s.50).
4. Somut uyuşmazlıkta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 14.02.2020 tarihli ve 31039 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/28 ... kararıyla; ... Şirketine ait (1000426.025) SGK sicil numaralı işyerinde Şirketin Belediyeye yönelik olmayan satış, pazarlama, muhasebe ve insan kaynaklarıyla ilgili işlerin yürütüldüğü, (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerinde reklam ajansı faaliyetlerinin yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda, (1046309.025), (1039018.025), (1046079.025), 1046080.025) ve (1039023.025) SGK sicil numaralı işyerlerinde ise belediye hizmeti olan otopark işletmeciliği faaliyetinin yürütüldüğü bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığına dair işkolu tespiti kararı verildiği ve davacı Sendika tarafından (1000426.025) ve (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerleri bakımından yapılan işkolu tespitine itiraz edildiği anlaşılmaktadır.
5. Dosya kapsamında alınan bilirkişi raporunda; (1000426.025) SGK sicil numaralı işyerinin davalı Şirketin merkez ofisi olduğu, burada yürütülen büro faaliyetlerinin Belediyeye yönelik olmadığı, davalı Şirketin sahip olduğu işyerlerine yönelik olduğu, işyerinin idare merkezi durumunda olduğu, (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerinde hem Belediyeye yönelik, hem üçüncü kişilerden alınan siparişlere göre bedel karşılığı faturalı, kâr esasına dayanan ve Şirket ana sözleşmesine uygun faaliyetlerde bulunularak ihale ile alınan çeşitli reklam işleri içinde çeşitli bildiri, afiş ve bilbordlarda kamuoyunu bilgilendiren, duyurulara ait afiş ve baskı işlemlerinin yapıldığı, bilgisayarda grafik ve tasarım ile baskı makinesinde afiş hazırlama ... ve işlemlerinin yürütüldüğü tespit edilmiştir.
6. 6356 ... Kanun'un 5 inci maddesi gereğince davalı Bakanlık ... müfettişi tarafından yapılan işkolu tespiti incelemesi sonucunda tanzim edilen 03.12.2019 tarihli ve 7229-İNC-121 numaralı inceleme raporunda; (1000426.025) SGK sicil numaralı işyerinde Şirketin Belediyeye yönelik olmayan satış, pazarlama, muhasebe ve insan kaynaklarıyla ilgili işlerin yürütüldüğü, (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerinde reklam ajansı faaliyetlerinin yapıldığı, (1046309.025), (1039018.025), (1046079.025), 1046080.025) ve (1039023.025) SGK sicil numaralı işyerlerinin birer otopark olduğu burada arabaların ... edilmesi, ... ücreti tahsil edilmesi işleriyle iştigal edildiği, otoparkların mülkiyetinin ... Büyükşehir Belediyesine ait olduğu, işveren şirket tarafından Belediyeden kiralanarak işletildikleri tespit edilmiştir.
7. Dairemiz içtihadına göre belediyelerin görev, sorumluluk ve imtiyazları kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi ve yapılan işin niteliğine ilişkin ayrıksı bir düzenleme bulunmaması durumunda, gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin kural olarak genel işler işkolunda yer aldığı kabul edilmektedir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 13.10.2022 tarihli ve 2022/12975 Esas, 2022/12276 Karar ... karar).
8. Somut uyuşmazlıkta dava konusu (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerinde yürütülen reklam ajansı faaliyetleri; esasen serbest bir şekilde herkes tarafından yapılabilen mal ve hizmet üretimi faaliyetlerinden olduğundan 5216 ... Kanun'un 7 nci maddesinde Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında belediye hizmeti olarak değerlendirilemez. Bu itibarla dava konusu (1039247.025) SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı kabulünde isabetsizlik bulunmamaktadır.
9. Ancak davacı Şirketin yetki tespitine konu (1000426.025) SGK sicil numaralı işyerinde; işverene ait diğer işyerlerine yönelik kombine büro yönetimi hizmeti verildiği anlaşıldığından (1000426.025) SGK sicil numaralı işyerinde yürütülen faaliyetlerin niteliği itibarıyla asıl işe yardımcı ... olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
10. 6356 ... Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrası ile İşkolları Yönetmeliği’nin 3 üncü maddesi gereğince; bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağından belediye şirketinin işyeri niteliğinde olan davacı Şirkete ait işyerleri bakımından, asıl işe yardımcı ... niteliğinde faaliyet yürütülen (1000426.025) SGK sicil numaralı işyerinin de asıl işin dâhil olduğu işkolu olan genel işler işkolunda yer aldığı tartışmasızdır.
11. Belirtilen sebeplerle, 6356 ... Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan sebeplerle;
Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
1. Davanın KISMEN KABULÜ ile ... tarafından 14.02.2020 tarihli ve 31039 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/28 ... işkolu tespit kararının (1000426.025) sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı "Ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar" işkolunda yer aldığına ilişkin kısmının İPTALİNE,
2. ... Şirketine ait (1000426.025) sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı “Genel İşler” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE, fazlaya dair istemin REDDİNE,
3. Karar tarihi itibarıyla alınması gerekli 427,60 TL harçtan, davacı tarafından yatırılan 54,40 TL peşin harcın mahsubuyla bakiye 373,20 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak Hazineye gelir kaydına,
4. Davacının yatırmış olduğu 54,40 TL peşin harç ve 54,40 TL başvuru harcı olmak üzere toplam 108,80 TL harcın davalı ... harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
5. Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre 17,900.00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
6. Davalı ... AŞ ve davalı Bakanlık vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre 17,900.00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak ilgili davalılara verilmesine,
7. Davacı tarafından yapılan 4.447,85 TL yargılama giderinden, kabul ve ret oranına göre hesaplanan 2.223,90 TL'nin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
8. Davalı Bakanlık tarafından yapılan 100,00 TL yargılama giderinden, kabul ve ret oranına göre hesaplanan 50,00 TL'nin davacıdan alınarak davalı Bakanlığa verilmesine, davalı ... AŞ tarafından yapılan 150,00 TL yargılama giderinden, kabul ve ret oranına göre hesaplanan 75,00 TL'nin davacıdan alınarak davalı ... AŞ'ye verilmesine,
9. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
10. Davacı tarafından yatırılan 492,00 TL istinaf yoluna başvurma harcı ile 1.330,20 TL temyiz yoluna başvurma harcının davalı ... harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacı tarafından yatırılan 179,90 TL istinaf karar harcının istek hâlinde davacıya iadesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.02.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.