"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/3483 E., 2023/4834 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında ... 1. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen sendika yönetim kurulu kararının iptali ile sendika disiplin kurulu kararının iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davacının üyelikten çıkarma işleminin iptaline ilişkin talebi konusuz kaldığından esası hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına, diğer taleplerin reddine karar verilmiş, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; inceleme konusu dava, 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinde temyizde duruşmaya tâbi davalar arasında belirtilmediğinden duruşma isteminin reddi ile incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Sendika tarafından alınan ve dava konusu edilen kararların açıkça kanuna ve Sendika Tüzüğü'ne aykırı olması, davalı Sendika Genel Merkezinin hukuk tanımazlığının açık bir göstergesi olduğunu, yetki ve usulde paralellik ilkesi ve Tüzük gereğince 4688 ... Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun (4688 ... Kanun) 18 inci maddesi uyarınca aylıksız izne ayrılmak isteyen şube yönetim kurulu üyeleri, yazılı talepleri üzerine alınan şube yönetim kurulu kararıyla genel merkeze başvurmaları hâlinde merkez yönetim kurulu kararı ile aylıksız izne ayrıldıklarından, aynı işlem silsilesi olmadan davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunun toplanarak “aylıksız izni sonlandırma” kararı alma yetkisinin bulunmadığını, ... Eğitim-Sen ... 1 No.lu Şube Başkanı olan müvekkilinin 14.10.2019 tarihi itibarıyla şube başkanlığı görevinden istifa etmemiş olduğunun tespiti ve müvekkilinin geçerli bir istifa dilekçesi olmamasına karşın davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunca müvekkilinin istifa dilekçesinin kabul edilmiş olduğuna dair alınan 14.10.2019 tarihli ve 129 ... kararın da kanun ve Tüzük'e aykırı olduğunu, gerek 4688 ... Kanun gerekse Sendika Tüzüğü gereğince üyelikten çıkarma yetkisi Genel Kurula ait olduğundan Merkez Yönetim Kurulunun yetki gaspı yaparak müvekkilinin üyelikten çıkarılmasına karar verdiğini, Merkez Disiplin Kurulunca müvekkilinin sendika üyeliğinden çıkarılmasına ilişkin verilen kararın öncelikle usulsüz ve yetki gaspı ile alındığından bu yönüyle iptal edilmesi gerektiğini, Tüzük gereğince şube açmak yetkisinin Genel Kurul tarafından Merkez Yönetim Kuruluna verilebilen bir yetki olduğunu, Merkez Yönetim Kurulunun böyle bir yetkisi olsa da bu yetkisini kullanırken seçimle ... başına gelmiş ve üyeler tarafından seçilmiş Yönetim Kurulunun ve Başkanın hiçe sayılmasının mümkün olmadığını, bu durumun en temel demokratik kurallara açıkça aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı Sendika ... 1 No.lu Şube Başkanı iken Merkez Yönetim Kurulunca alınan 14.10.2019 tarihli ve 128 ... kararla 4688 ... Kanun gereğince müvekkilinin aylıksız izninin 14.10.2019 tarihi itibarıyla sonlandırılmasına yönelik kararın iptaline, ... Eğitim-Sen ... 1 No.lu Şube Başkanı olan müvekkilinin 14.10.2019 tarihi itibarıyla şube başkanlığı görevinden istifa etmemiş olduğunun tespitine, müvekkilinin geçerli bir istifa dilekçesi olmamasına karşın davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunca müvekkilinin istifa dilekçesinin kabul edilmiş olduğuna dair alınan hukuka aykırı 14.10.2019 tarihli ve 129 ... kararın iptaline, davalı Sendika Merkez Disiplin Kurulu tarafından verilen bila tarih ve 04.11.2019 tarihli üyelikten çıkarma kararının iptaline, davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunca alınan 30.10.2019 tarihli ve 139 ... kararla, ... Eğitim-Sen ... 3 No.lu şubesinin açılması ve ... Eğitim-Sen ... 1 No.lu şubesinin yetki alanında olan ve en fazla üyeye sahip ... Merkez Osmangazi ve Nilüfer ilçeleri ile Mustafakemalpaşa ve Karacabey ilçelerinin yeni açılan ... Eğitim-Sen ... 3 No.lu şubesine bağlanmasına dair kararın iptaline, ... Eğitim-Sen ... 1 No.lu şubesinin kapatılmasına dair 04.11.2019 tarihli ve 141 ... Genel Merkez Yönetim Kurulu kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının asılsız iddiaları hakkında müvekkili Sendika tarafından yasal süreç başlatıldığını, davacının görevinden istifa etme isteği üzerine istifanın kabul edildiği ve aylıksız izninin iptal edildiğini, davacının kendi el yazısıyla müvekkili Sendikaya dilekçeler göndermesi üzerine, dilekçelerin 14.10.2019 tarihinde kayıt altına alındığını, davacının sağlık sorunları nedeniyle istifaya yönelik irade beyanını ortaya koyduğunu ve 14.10.2019 tarihinde istifasının kabul edildiğini, dilekçelerin baskı altında alındığı iddiasının ispatının davacıya ait olduğunu, davacı hakkında Merkez Disiplin Kurulu tarafından üyelikten çıkarılma teklifinde bulunulduğunu, Sendika Genel Merkezinin üyelikten çıkarılma ile davacıyı tecziye etse de bu kararın ilk Genel Kurulda görüşülmek zorunda olduğunu, ilk Merkez Genel Kurulunda bu konunun görüşüleceğini ve nihai kararın verileceğini, bu nedenle hukuki kesinliği olan somut bir vakıa bulunmadığını, bu sebeple bu kararın iptalinin istenmesinde hukuki bir yararın olmadığını, Merkez Yönetim Kurulunca alınan 30.10.2019 tarihli karar ile ... 3 No.lu şubesinin açılması ve ...'nın en büyük iki merkez ilçesinin bu Şubeye bağlanmasına ve ... 1 No.lu şubesinin kapatılması kararının iptali talebinde davacının istifası nedeniyle kapatılan ... 1 No.lu Şube Başkanı hatta Yönetim Kurulu üyesi olmadığını, bu nedenle Şubenin kapatılmasında bir menfaat ihlalinin bulunmadığını, bu konuda dava açma ehliyetinin de bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 1. ... Mahkemesinin 14.09.2021 tarihli ve 2021/372 Esas, 2021/418 Karar ... kararı ile; davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 16.02.2022 tarihli ve 2021/3615 Esas, 2022/379 Karar ... kararı ile istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın esası hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 26.05.2022 tarihli ve 2022/4966 Esas, 2022/6666 Karar ... ilâmı ile; sair temyiz itirazlarının reddi ile birlikte Disiplin Kurulu kararının iptaline karar verilmesi gerektiği, Sendika Yönetim Kurulunun 30.10.2019 tarihli ve 139 ... kararı ile 04.11.2019 tarihli ve 141 ... kararı bakımından, Sendika Genel Kurulu tarafından belirtilen konularda Sendika Yönetim Kuruluna yetki verilip verilmediği, Sendika tarafından icra edilen son Genel Kurula ait Divan Tutanağı'nın getirtilmesi, bu konudaki tüm bilgi ve belgelerin Sendikadan istenmesi ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin 13.04.2023 tarihli ve 2022/3227 Esas, 2023/1551 Karar ... kararı ile; davacı tarafından istifa dilekçesinin iradesi fesada uğratılarak düzenlendiğinin ispat edilemediği, istifa beyanı niteliği itibarıyla bozucu yenilik doğuran bir hakkın kullanımı olduğundan, davalı Sendikaya ulaştığı, kayıtlarına girdiği anda sonuçlarını meydana getirdiği, bu durumda davacının, davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunun 14.10.2019 tarihli ve 129 ... kararının ve davacının yöneticilik sıfatının sona ermesi nedeniyle davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunca alınan 14.10.2019 tarihli ve 128 ... kararla davacının aylıksız izninin sona erdirilmesine ilişkin kararının yerinde olduğu; her ne kadar davacı tarafça Merkez Disiplin Kurulu tarafından verilen 04.11.2019 tarihli üyelikten çıkarma kararının kanun ve tüzüğe aykırı olduğu iddia edilmiş ise de anılan çıkarma kararının ... 4. ... Mahkemesinin 22.11.2022 tarihli ve 2022/176 Esas, 2022/784 Karar ... kararıyla iptaline kesin olarak karar verildiğinden ve davacının üyelikten çıkarma işleminin iptaline ilişkin talebi konusuz kaldığından esası hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği; dosya kapsamında mevcut olan 25.02.2019 tarihli 6. Olağan Genel Kurul Divan Tutanağı, müzekkere cevabı ve ekinde sunulan istifa dilekçeleri, davacı tarafça davacının başkanlığını yapmış olduğu 1 No.lu şubeye bağlı ilçelerin alınarak şubenin yasal üye sayısının altına çekilmesinin sağlandığı, hukuk dolaşılmak suretiyle yasal üye sayısının altına düşen 1 No.lu şubenin kapatılarak 1 No.lu şubeye ait olan tüm ilçelerin de 3 No.lu şubeye dâhil edildiği iddialarının yeterli, inandırıcı ve somut deliller ile ortaya konulamamış olduğu gibi ... 3 No.lu şubenin kurulması işleminin davalı sendika Merkez Yönetim Kurulunun yetkisinde olduğu, Genel Kurul tarafından verilen yetkinin kullanıldığı, Tüzük gereği “Şube açma veya bu konuda yönetim kuruluna yetki verme, şubeleri birleştirme veya kapatma” konularında Genel Kurulun yetkili olduğunun hükme bağlanmış olması karşısında, Genel Kurul veya bu konuda yetki verdiği Genel Merkez Yönetim Kurulunun şube açma, kapatma yetkisine sahip olduğu, davalı Sendika tarafından yapılan işlemlerin mevzuata uygun olduğu, kaldı ki verilen yetkinin 4721 ... ... Medeni Kanunu'nun 2 nci maddesindeki objektif iyiniyet kuralları çerçevesinde kullanılmadığının da kanıtlanamadığı gerekçesiyle davacının üyelikten çıkarma işleminin iptaline ilişkin talebi konusuz kaldığından esası hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına, diğer taleplerin reddine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 22.....2023 tarihli ve 2023/11508 Esas, 2023/9810 Karar ... ilâmı ile; sair temyiz itirazlarının reddi ile birlikte Merkez Yönetim Kurulunun 04.11.2019 tarihli ve 141 ... kararının da iptaline karar verilmesi gerektiği, Sendika Merkez Disiplin Kurulunun 04.11.2019 tarihli ve 24 ... kararının iptaline karar verilmesi gerektiği, Bölge Adliye Mahkemesince bozma sonrasında kurulan hükümde, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesi ve istinaf incelemesine ilişkin karar verilmesine yönelik ibarelere yer verilmesinin de isabetsiz olduğu gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
D. Bölge Adliye Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma ilâmı doğrultusunda davanın kısmen kabulü ile davacı hakkında verilen davalı Sendika Merkez Disiplin Kurulunun 04.11.2019 tarihli ve 24 ... üyelikten çıkarma kararının ve 08.03.2022 tarihli ve GSK.000.00/260 ... Disiplin Kurulu üyelikten çıkarma işleminin iptaline, davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunun 30.10.2019 tarihli ve 139 ... Osmangazi, Nilüfer, ... ... Paşa, Karacabey, ... ile Uludağ Üniversitesini kapsamına alacak şekilde ... 3 No.lu şubenin kurulmasına dair kararının iptaline, davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunun 04.11.2019 tarihli ve 141 ... üye sayısının 400'ün altına düşmesinden dolayı ... Eğitim-Sen ... 1 No.lu şubesinin kapatılmasına dair kararının iptaline, davacının, davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunun 14.10.2019 tarihli ve 129 ... davacının istifa dilekçesinin kabul edilmiş olduğuna dair kararının iptaline ilişkin talebinin reddine, davacının, davalı Sendika Merkez Yönetim Kurulunun 14.10.2019 tarihli ve 128 ... 4688 ... Kanun gereğince davacının aylıksız izninin 14.10.2019 tarihi itibarıyla sonlandırılmasına dair kararının iptaline ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; reddedilen talepler bakımından dava dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; Yargıtayın temyiz sebepleri ile bağlı olmaksızın kanunun açık hükmüne aykırılık hâllerini inceleyebileceği öngörülmüş ise de istinaf incelemesinde ileri sürülmediği için bölge adliye mahkemesince incelenmeyen bir konunun temyiz yolunda ileri sürülmesi durumunda Yargıtayın bu temyiz sebebini incelemesinin mümkün olmadığını, ne İlk Derece Mahkemesinde, ne istinaf, ne de Yargıtayın eksik incelemeden bozduğu incelemesinde, bir şubeye bağlı işyerinin başka bir şubeye bağlanması konusunda görevli organ hakkında bir tartışma ve değerlendirme yapılmadığını; bu nedenle de bu iddianın istinaf incelemesinde değerlendirilmediğini, şubelerin faaliyet alanlarını düzenleme konusunda genel başkan yardımcısının dolayısı ile Merkez Yönetim Kurulunun yetkili olduğunu, genel başkan yardımcısının Merkez Yönetim Kurulunun karar alması için incelemede bulunduğunu ve bu konuda rapor hazırlayarak Yönetim Kuruluna sunduğunu ve Yönetim Kurulunca bu konuda karar alındığını, ayrıca dava konusu olayda bir şubeye bağlı işyerlerinin başka bir şubeye bağlanması gibi bir durum olmadığını, somut olayda bir şubenin açılması için başka bir şubeden işyerlerinin alınması durumu olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, dava konusu Sendika Yönetim Kurulu kararları ile Sendika Disiplin Kurulu kararının iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 4688 ... Kanun'un “Genel kurulların görevleri” kenar başlıklı 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (h) ve (n) bentleri, “Üyeliğin sona ermesi” kenar başlıklı 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrası, 18 inci maddesinin dördüncü ve altıncı fıkraları, 17 nci maddesinin (f) bendi.
2. Sendika Tüzüğü’nün “Merkez Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri” kenar başlıklı 19 uncu maddesinin (ı) bendi, 33 ve 37 inci maddeleri,
3. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesin, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.