"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/431 E., 2023/184 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; kararın davalı ... Turizm Otomotiv Seyahat Nakliyat İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. (... Şirketi) vekilince temyiz edilmesi üzerine, Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince ikinci bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalıYeni Es Şirketi vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 01.09.1989 tarihinden itibaren iştirakçi (tellal) işçi olarak çalıştığını, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) girişinin gecikmeli olarak 15.08.1990 tarihinde yapıldığını, çalışmasının kesintisiz olduğunu, haberi olmaksızın ve rızası alınmaksızın SGK giriş ve çıkışının yapıldığını, davacının 01.05.1996 tarihinde emekliliğe hak kazanması nedeniyle çıkışının yapıldığını, ancak çalışmasının kesintisiz devam ettiğini, hak kazandığı kıdem tazminatı ile SGK destek priminin ödenmediğini, ilk çalışılmaya başlanan firma ile son işverenin aynı aileye mensup ortak ve yetkililer tarafından idare edildiğini, tüm işverenler nezdinde yapılan çalışma nedeniyle işverenlerin müşterek ve müteselsil sorumlu olduğunu, davalı Firmada davacı ile birlikte 4 çalışan olduğunu, çalışanların ikişer kişi olarak vardiyalı çalıştıklarını, davacının haftanın 7 günü 16.00-24.00 saatleri arasında çalıştığını, bayram trafiği ve hafta sonlarında 01.00'e kadar çalıştıklarını, yemek ve çay molası kullandırılmadığını, yasal mesai saatlerinin ve gece çalışma saatlerinin çok üstünde çalışmalarına rağmen fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğini, hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini, davacının önceleri asgari ücret + bilet satışından prim usulü ücret alırken davacı aleyhine yapılan değişiklikle ücretin günlük yevmiye ücreti şeklinde ödenmeye başlandığını, asgari ücret altında işçi çalıştırmak yasak olmasına rağmen son 4 aya kadar günlük 30,00 TL'den aylık 900,00 TL, son 4 ayda ise günlük 40,00 TL'den 1.200,00 TL aylık ücret ödemesi yapıldığını, bunun yanında yolcuların başka şehirlere çalışan firmalara yönlendirilmesinden yolcu başına 5,00 TL-10,00 TL ücret kazancı olmak üzere davalılardan çıkmayan ayda 300,00 TL-400,00 TL kazanç elde ettiğini, davacının asgari ücretin altında ödenen dönemin asgari ücrete tamamlanarak bakiyesinin ödenmesi gerektiğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını ve fesih tarihinde ücretinin ödenmediğini, davacının evli ve 4 çocuklu olmasına rağmen yasal olarak ödenmesi gereken asgari geçim indirimi alacağının ödenmediğini, dinî ve millî bayramlarda çalışmasına rağmen ücretinin ödenmediğini belirterek davacının iş sözleşmesini İstanbul 25. Noterliğinin 23.05.2016 tarihli ve 14623 yevmiye numaralı ihtarname ile haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile yıllık izin, ücret, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile asgari geçim indirimi alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Turizm Elektronik Hizmetler Sanayi ve Dış Ticaret Ltd. Şti. vekili; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının müvekkili Şirketin çalışanı olmadığını ve bu hususun SGK kayıtları ile ortada olduğunu, davalı Şirketin 1993 yılında kurulduğunu, davacının daha önce çalıştığı şirketler ile aynı gösterilmeye çalışılsa da hukuki geçerliliği olmadığını, davalının Esenler Otogarında otobüs işletmeciliği yaptığını, otogarda tellal olarak otobüs şirketlerine müşteri getiren bağımsız şahısların bulunduğunun herkesçe bilindiğini, davacının da Esenler Otogarında kendi nam ve şahsı adına tellallık yaptığını, zaman zaman davalı Şirkete de müşteri getirdiğini ve komisyon aldığını, davacının hem tellallık yaptığını hem de ücretli çalıştığını söyleyerek kendisi ile çelişkiye düştüğünü savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili; davacının davalı Şirkette hiçbir hizmetinin bulunmadığını dolayısıyla bir alacağının da bulunmadığını, Şirketin dava dilekçesinde belirtildiği gibi herhangi bir şirketin devamı ya da devralanı olmadığını, Değirmenci Es Turizm Şirketi ya da diğer davalı ile hukuki veya organik bağının bulunmadığını, davacının davalı Şirkette çalışmadığının SGK kayıtları incelendiğinde açıkça anlaşılacağını ve davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 24.01.2018 tarihli ve 2016/812 Esas, 2018/83 Karar sayılı kararı ile; davalılar arasında organik bağ olduğu ve davalıların dava konusu alacaklardan birlikte sorumlu bulunduğu, davacının davalılar bünyesinde tellal işçi olarak çalıştığı, 26 yıl 8 Ay 22 gün çalışma süresini tanık beyanlarıyla ispatladığı, davacının aylık net 1.200,00 TL ücret aldığı, tazminata hak kazandırmayacak şekilde sona erdiğinin işveren tarafından ispat edilememesi gözetilerek davacının kıdem tazminatına hak kazandığı, yıllık izin kullandığına ilişkin davacı tarafından imzalanmış yıllık izin belgesi bulunmadığı, davacının hesaplanan yıllık izin alacağına hak kazandığından bahisle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesinin 02.06.2020 tarihli ve 2018/1827 Esas, 2020/784 Karar sayılı kararıyla dosyadaki yazılara, hükmün yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere, bu delillerin takdirinde isabetsizlik görülmemesine göre usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekillerinin istinaf taleplerinin ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilleri ayrı ayrı temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 15.02.2021 tarihli ve 2020/6523 Esas, 2021/3690 Karar sayılı kararı ile; İlk Derece Mahkemesince alınan bilirkişi raporunun davalılardan ... Şirketine tebliğ edilmeden karar verilmesinin davalının hukuki dinlenilme hakkının kısıtlanması niteliğinde olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 18.02.2022 tarihli ve 2021/160 Esas, 2022/36 Karar sayılı kararıyla; davalı Şirketler arasında organik bağ bulunduğu, davacının hüküm altına alınan alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları, davacının iş sözleşmesinin kıdem tazminatı gerektirmeyecek şeklide sona erdiğinin davalı işverenler tarafından ispatlanamadığı, davacının ödenmeyen ulusal bayram ve genel tatil ücreti, yıllık izin, asgari geçim indirimi, ücret ve hafta tatili ücreti alacaklarının bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Şirketi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 10.10.2022 tarihli ve 2022/12748 Esas, 2022/11593 Karar sayılı kararı ile; davacının 26 yılı aşkın çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmadığı kabulünün hayatın olağan akışına aykırı olduğu, izin alacağı konusunda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 31 inci maddesi gereğince hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü kapsamında davacının açık beyanı alınarak sonuca gidilmesi gerektiği gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yıllık izin hususunda davacı asılın beyanının alındığı, davacının alınan beyanında hiç yıllık izin kullandırılmadan çalıştığını ifade etmesi üzerine önceki verilen karardaki benimsenen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Şirketi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Şirketi vekili; diğer davalı Şirket ile aralarında organik bağ bulunmadığını, davacı ile işçi işveren ilişkisi içinde bulunmadıklarını, davacının alacaklarından sorumlu olmadıklarını, davacının yıllık izin alacağına ilişkin iddia ve taleplerinin Kurum kayıtları ve tanık beyanları ile çeliştiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, yıllık izin alacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 53 ve 59 uncu maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı ... Şirketi vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
26.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.