"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/304 E., 2023/708 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2016/1362 E., 2016/1246 K.
MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2016/105 E., 2016/61 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının üçüncü kez bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince üçüncü bozma kararına karşı direnme kararı verilmiştir.
Direnme kararının davalı ... Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyizi üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 05.07.2023 tarihli ve 2022/9-777 Esas, 2023/724 Karar ... kararı ile direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı üzerine İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve ek davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Müdürlüğüne ait işyerinde davalı ... İnş. ve Tic. AŞ (... AŞ) işçisi olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin toplu işçi çıkarma nedeni ile feshedildiğini, davalılar arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu, alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek bir kısım işçilik alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; davalılar TTK Genel Müdürlüğü ile ... AŞ arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu belirterek ücret farkı ve ilave tediye alacağının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; davalılar TTK Genel Müdürlüğü ile ... AŞ arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu, asıl davada alınan bilirkişi raporunda alacaklarının hesaplandığını belirterek bir kısım işçilik alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili asıl davada cevap dilekçesinde; davacının müvekkilinin işçisi olmadığını, yapılan ihale ile sözleşme konusu işin anahtar teslimi suretiyle davalı Şirkete verildiğini, müvekkilinin asıl işveren olmadığından sorumluluğunun bulunmadığını, davalı Şirket ile yapılan sözleşmeye göre de yüklenici işçileri ile ilgili mali ve hukuki sorumluluğun yükleniciye ait olduğunu belirtmiş; yargılama sırasında birleşen davaya ilişkin olarak birleşen davayı kabul etmediklerini savunarak davaların reddini istemiştir.
2. Davalı ... AŞ asıl davaya cevap vermemiş, yargılama sırasında birleşen davaya ilişkin olarak birleşen davayı kabul etmediklerini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 25.01.2017 tarihli ve 2014/890 Esas, 2017/18 Karar ... kararı ile; galeri sürme ve ıslahı işinin davalı ... Müdürlüğüne ait yer altı maden ocağı işletmesi işinin bir parçası olup maden ocağı işletilmesi işiyle birbirinden farklı ve bağımsız işler olarak kabul edilemeyeceği, muvazaa dikkate alınarak her iki davalının 4857 ... ... Kanunu (4857 ... Kanun) gereğince dava konusu işçilik alacaklarından sorumlu olacakları, ayrıca davalılara karşı açılan işe iade davalarında verilen kararların temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu tespit ettiği gerekçesiyle asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 09.11.2017 tarihli ve 2017/1317 Esas, 2017/2744 Karar ... kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 07.07.2020 tarihli ve 2018/888 Esas, 2020/8872 Karar ... ilâmı ile; davalı ... vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, Mahkeme kararının muvazaa araştırması yapılmasına yönelik olarak bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Birinci Bozma Kararına Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 01.12.2020 tarihli ve 2020/376 Esas, 2020/448 Karar ... kararı ile; davacı ile aynı işyerinde ve işlerde çalışan başka bir işçinin aynı davalılar aleyhine açtığı ... 2. ... Mahkemesinin 2019/378 Esas ... dosyası da benzer gerekçe ile bozulduktan sonra davalılar arasında muvazaa olup olmadığı hususunun araştırılması amacıyla bilirkişi raporu alındığı ve raporda davalı ... AŞ’ye devredilen galeri sürme ve hazırlık işinin asıl işin bir parçası olduğu, ... AŞ tarafından kullanılan bir kısım araç ve gerecin davalı ... Müdürlüğüne ait olduğu, işin niteliğinin TTK Genel Müdürlüğünün sahip olduğu teknoloji ve uzmanlık alanını aşacak boyutta olmadığı, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespit edildiği, raporun gerekçeli ve dosya kapsamına uygun olması, muvazaa kriterlerinin detaylı olarak irdelenmiş olması dikkate alınarak hükme esas alındığı belirtilerek asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1.İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Dairemizin 24.03.2021 tarihli ve 2021/2795 Esas, 2021/6758 Karar ... ilâmı ile; davalı ... vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, bozma ilâmında belirtilen şekilde araştırma yapılmadan ve bozma gereği yerine getirilmeden karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozma Kararın Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 27.07.2021 tarihli ve 2021/272 Esas, 2021/448 Karar ... kararı ile emsal dosya üzerinden yapılan keşif sonrası aldırılan heyet raporunda ve TTK Genel Müdürlüğünün cevabi yazılarının içeriğinden tespit edildiği üzere galeri sürme ve ıslahı işinin davalı ... Müdürlüğüne ait yeraltı maden ocağı işletmesi işinin bir parçası olup maden ocağı işletilmesi işiyle birbirinden farklı ve bağımsız işler olarak kabul edilemeyeceği, ... AŞ tarafından kullanılan bir kısım araç ve gerecin davalı ... Müdürlüğüne ait olduğu, işin niteliğinin TTK Genel Müdürlüğünün sahip olduğu teknoloji ve uzmanlık alanını aşacak boyutta olmadığı, galeri açma işinin uzun yıllar davalı ... tarafından kendi işçileri, araç ve gereçleri ile yapılmakta iken üretim hedeflerinin tutturulması amacıyla alt işverene devredildiği, bu durumda davacı ile aynı işte çalışan TTK Genel Müdürlüğü işçisi olup olmamasının muvazaa tespiti yönünden sonuca etkili olmadığı ve davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu gerekçesiyle asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Dairemizin 19.01.2022 tarihli ve 2021/12932 Esas, 2022/604 Karar ... kararı ile; davalı ... vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra; Mahkemece taraflar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığı kanunen geçerli asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu kabul edilerek, talep konusu alacaklar hakkında bir karar verilmesi gerektiğine yönelik olarak kararın bozulmasına karar verilmiştir.
F. Direnme Kararı
İlk Derece Mahkemesinin 20.04.2022 tarihli ve 2022/120 Esas, 2022/141 Karar ... kararı ile; ... 2. ... Mahkemesinin 2014/881 Esas, 2018/392 Karar ... dava dosyasında R.B. isimli işçinin açtığı davanın kabul edildiği, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 2018/2872 Esas, 2019/692 Karar ... istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 17.02.2021 tarihli ve 2020/4649 Esas, 2021/4157 Karar ... ilâmı ile onanarak kesinleştiği, aynı şekilde Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 18.01.2021 tarihli ve 2020/4321 Esas, 2021/1372 Karar ... ilâmlarında davalı ... ile davalı ... AŞ arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabul edildiği, davalı ... AŞ'ye verilen işin asıl işin bir bölümü olduğu, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir ... olmadığı, Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinin (b) bendinde düzenlenen asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartının gerçekleşmediği, davalılar arasındaki hukuki ilişki muvazaalı olduğundan davacının baştan itibaren davalı ... Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği, birbiriyle çelişen kararların verilmesinin hukuki güvenlik ilkesini ve aynı zamanda kişilerin yargıya duydukları güveni zedeleyeceği, ayrıca ... yargılanma ... kapsamında yargı kararları yönünden birlik, belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerinin dikkate alınması gerektiği gerekçesiyle önceki hükümde direnilmiştir.
G. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 27.....2022 tarihli ve 2022/7475 Esas, 2022/8316 Karar ... ilâmı ile; Dairemiz kararının usul ve kanuna uygun olduğu anlaşıldığından dosyanın temyiz incelemesi için Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmesi gerekmiştir.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 05.07.2023 tarihli ve 2022/9-777 Esas, 2023/724 Karar ... ilâmı ile; davalılar arasında kanuna uygun biçimde kurulmuş, geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğundan asıl ve birleşen davalara konu edilen alacaklar hakkında bu kabule göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
H. İlk Derece Mahkemesince Hukuk Genel Kurulu Kararı Üzerine Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl işi kapsamındaki galeri açma işinin teknolojik uzmanlık gerektirdiği ve ihale alan davalı Şirketin bu işi yapabilecek ekonomik bağımsızlığa ve teknolojik kapasiteye sahip olduğu, asıl işverenin araç ve gereçlerini bedelsiz kullanmadığı, asıl işverenin aynı işlerde personel çalıştırmadığı, kontrol ve denetim görevi dışında çalışan işçisi bulunmadığı, ... ve talimatın Şirket yetkilileri tarafından verildiği, Şirketin asıl işverenden ayrı oluşturduğu ... organizasyonu kapsamında işin yürütüldüğü, asıl işverenin denetim dışında söz konusu işe müdahalesinin bulunmadığı, bu nedenle davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığı ve kanunen geçerli asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğunu kabul edilerek asıl ve birleşen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, daha önce verilen kararlar ile muvazaanın kesinleştiğini, Mahkemece asıl işveren alt işveren ilişkisine göre verilen kararının ... yargılanma ... ihlal ettiğini ileri sürerek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; kıdem tazminatından sorumlu olmadıklarını, müvekkili ile diğer davalı Şirket arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olmadığını, müvekkilinin işveren sıfatı bulunmadığını ve alacaklardan sorumlu olmadığını, verilen işin anahtar teslim ... olduğunu ileri sürerek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davalı ve ... AŞ arasındaki ilişkinin geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi olarak kabul edilip edilmeyeceğine ve buna göre davacının başından itibaren davalı ... Müdürlüğünün işçisi sayılıp sayılmayacağına ve dava konusu alacakların ispatı ile hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 ... Kanun’un 2 nci maddesi, Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinin ( b) bendi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı ve davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
....03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.