"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/431 E., 2023/668 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davalı vekili temyiz yoluna başvurmuş ve Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, müvekkilinin davalı Millî Savunma Bakanlığına bağlı İstanbul Tersanesi Komutanlığı 06 Merkezi Takım Bakım Onarım Atölyesinde çalıştığını, çalışma ortamının gürültü düzeyinin 85 db(A) üzerinde olduğunun 2010 ile 2017 tarihleri arasında çeşitli defalar yapılan gürültü ölçümleri ile tespit edilmesine rağmen Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami 7,5 Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) hükümleri kapsamında çalıştırılmadığını ve kendisine %14 kısa çalışma primi ödenmediğini, davacının çalışma süresinin günde 8,5 saat olduğunu, günlük ara dinlenmeleri düşüldüğünde yarım saat fazla çalışma yapmasına karşın toplu iş sözleşmeleri hükümlerine göre fazla çalışmalarının %80 zamlı saat ücreti ile ödenmesi gerekirken bu ödemenin de yapılmadığını ileri sürerek Yönetmelik hükümleri kapsamında çalıştırılması gerektiğinin tespiti ile toplu iş sözleşmelerinden kaynaklı kısa çalışma primi ile fazla çalışma ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, 06.01.2016 tarihinde Komutanlıklarına iletilen gürültü ölçüm sonuçlarına göre gürültü değeri 85 db(A) üzerinde çalışan işçilerin 7,5 saat kapsamına geçirildiğini ve hak edişlerin ödendiğini, davacının bu kapsamda olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.07.2020 tarihli ve 2019/839 Esas, 2020/627 Karar sayılı kararıyla; toplanan kanıtlara ve aldırılan bilirkişi raporuna dayanılarak davacının Yönetmelik kapsamında olduğunun tespiti ile davacının günde yarım saat fazla çalışma yaptığı kanaatine varılarak ve toplu iş sözleşmesi gereği kısa çalışma prim alacağına hak kazandığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 15.12.2020 tarihli ve 2020/2929 Esas, 2020/3004 Karar sayılı kararıyla; denetime elverişli uzman bilirkişi heyeti tarafından tespit edildiği üzere davacının değişik yıllarda yapılan gürültü ölçümlerinde gürültü düzeyi en yüksek maruziyet etkin değerini (8h=85 dB(A)) aşan gürültüye maruz kaldığı, davacının gürültü ortamında çalışmasından hareketle günde 7,5 saati aşmayacak şekilde çalışması gerektiği, davacının 7,5 saati aşan çalışmaları nedeniyle kısa çalışma primi alacağı ve fazla çalışma ücreti alacağını hak ettiği, davacıya ödenen verimliliği teşvik priminin hesaplanan fazla çalışma ücreti alacağından mahsup edilmiş olduğu, davacının zamanaşımını dikkate alarak ıslah yaptığı gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 29.04.2021 tarihli ve 2021/4350 Esas, 2021/8777 Karar sayılı ilâmıyla; davalının diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilmiş ve dava dilekçesinde 29.12.2015 tarihine kadar talepte bulunulduğu hâlde talep aşılarak 22.02.2016 tarihine kadar hesaplama yapılmasının hatalı olduğu, davaya ve ıslaha karşı ileri sürülen zamanaşımı def'i dikkate alınarak ve talep edilen dönemle sınırlı olacak şekilde davacının ücret alacaklarının yeniden hesap edilmesi gerektiği, davacının bordrolarda görünen fiilî çalışma süresine göre belirlendiği anlaşılan %14 kısa çalışma primi alacağının günlük 7,5 saati aşan fazla çalışma süresine isabet eden kısmının da fazla çalışma ücreti alacağından mahsup edilmesi gerektiği gözetilmeksizin hesaplama yapılmasının hatalı olması ile İlk Derece Mahkemesince hüküm altına alınan kısa çalışma prim alacağı bakımından bilirkişi raporunda belirtilen temerrüt tarihlerinden itibaren faize hükmedilmiş ise de kısa çalışma primi yönünden toplu iş sözleşmesinde bir ödeme günü belirlenmiş olmadığından, bu alacak kalemine temerrüt tarihi olan 29.05.2019 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 17.01.2023 tarihli ve 2021/763 Esas, 2023/2 Karar sayılı kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılamada bilirkişiden ek rapor aldırılmış ve zamanaşımı def'i dikkate alınarak talep doğrultusunda 29.12.2015 tarihine kadar hesaplama yapılmak suretiyle 7,5 saati aşan fazla çalışma alacağı için kısa çalışma primi hesaplanmayarak ve kısa çalışma prim alacağı için temerrüt tarihi olan 29.05.2019 tarihinden itibaren faiz başlatılarak davanın kıısmen kabulü yönünde hüküm kurulmuştur.
C. İkinci Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 06.06.2023 tarihli ve 2023/7700 Esas, 2023/8705 Karar sayılı ilâmı ile; bozma ilâmına uyularak İlk Derece Mahkemesince aldırılan ve hükme esas alındığı belirtilen bilirkişi raporunda kısa çalışma prim alacağının bozmaya uygun şekilde hesaplanarak 5.231,32 TL olarak tespit edildiği; ancak Mahkemece hüküm yerinde bozmadan önce hüküm altına alınan miktar olan 5.742,90 TL'nin kısa çalışma prim alacağı olarak hüküm altına alınmış olmasının hatalı olduğu gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma kararına uyulmuş ve bozma doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin geçirildiğini, davacının atölyede çalışan işçi gibi doğrudan gürültüye maruz kalmadığını, davacının fazladan çalıştığı sürenin ücretini normal çalışma ücreti üzerinden zaten aldığını, mükerrer hesaplama olduğunu, davacının fazla çalışmasının söz konusu olmadığını, davacının kısa çalışma primine hak kazanmadığını, kabul anlamına gelmemek üzere bilirkişinin kısa çalışma primine dair hesaplarının da hatalı olduğunu, hükmedilen alacak miktarı ve faiz türü ile başlangıç tarihlerine de itiraz ettiklerini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının kısa çalışma primi alacağının miktarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, Yönetmelik hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, ileri sürülen temyiz sebeplerine göre kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
19.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.