"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2351 E., 2023/2720 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 14. İş Mahkemesi
SAYISI : 2020/19 E., 2023/241 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... İstanbul Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün 09.05.2019 tarihli yazısı ile bir kısım müvekkili Şirket çalışanının fazla çalışma yaptığının fakat ücretlerinin ödenmediğinin bildirildiğini, ödemelerin tamamlanmasının istendiğini, aynı zamanda bu sebeple müvekkili Şirket aleyhine idari yaptırım da uygulandığını, Kurum tarafından düzenlenen işlem ve tutanaklarda yaptırım kararına dayanak eyleminin işlendiğini ispata yarayabilecek yetkili birimler ve resmî kurumlarca usulüne uygun olarak tanzim edilen rapor, tutanak, ispata yarayacak görsel, işitsel ve yazılı dokümanlar, hekim raporları, adli merci yazıları ve teknik cihaz ölçüm sonuçları gibi delillerin yer alması ve savunma hakkının kısıtlanmaması için ilgilisine eksiksiz şekilde tebliği gerektiğini, ekte bu belgeler bulunmadığından savunma haklarının kısıtlandığını, yapılan tespitlerin gerçeği yansıtmadığını, müvekkili Şirkette haftalık çalışma sürelerinin yasalarla belirlenen süreleri aşmadığını, ancak sektörün ve ticaret hayatının gerekleri doğrultusunda zaman zaman zorunlu nedenlerle fazla çalışma yapılması gereği doğduğunu, bu durumlarda öncesinde çalışanların onaylarının alındığını, işçilerin tüm haklarının banka hesaplarına ödendiğini, ödenmemiş işçi alacağı bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle ... İstanbul Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün 09.05.2019 tarihli ve 660-E.00001911908 sayılı kararının iptali ile Kurum yazısı ve ekinde belirtilen isimleri ve alacak tutarları tespit edilemeyen çalışanların müvekkili Şirketten fazla çalışma alacağının bulunmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Kuruma husumet yöneltilemeyeceğini, işçiye husumet yöneltilebileceğini, davanın haksız ve hukuka aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Diğer davalılar, davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tanıkların beyanları, işçilere ait giriş çıkış kayıtlarının ve imzalı bordroların da sunulmamış olduğu, rapordaki tespitlerin aksinin ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesi gerekçeli kararında açıklandığı gibi yasal yükümlülüğe rağmen davacının işe giriş çıkış saatlerini, ara dinlenme sürelerini gösterir belgeleri sunmadığı, tanıkların bu yöndeki beyanları da dikkate alındığında Kurum tarafından yapılan tespitin aksinin davacı tarafça ispatlanamadığı, İlk Derece Mahkemesinin bu yöndeki değerlendirmesinin yerinde olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, iş müfettişi raporunun iptali ve tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 124 üncü maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı İş Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun'un) 92 nci maddesi.
3. 31.10.2012 tarihli ve 28543 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 43, 44, 45, 46 ve 47 nci maddeleri, İş Teftişi Hakkında Yönetmelik'in 5,11 ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Devletin çalışma hayatını izlemek, denetlemek ve teftişe yetkili iş müfettişlerinin genel çalışma planı işin yürütümü ile iş sağlığı ve güvenliği teftişleri için ayrı ayrı hazırlanır. Biçimi bakımından iş teftişi faaliyetleri, programlı teftiş ve incelemelerden oluşan program dışı teftiş olmak üzere planlanır. Programlı teftiş, genel çalışma planı kapsamında programlanan ve çalışma hayatındaki sorunların değerlendirilmesi ve önceliklendirilmesi sonucu işyerlerinde gerçekleştirilen teftişlerdir. Buna karşılık incelemelerden oluşan teftiş ise programlı teftiş dışında çalışma mevzuatı ile ilgili talep üzerine veya İş Teftiş Kuruluna intikal ettirilen evraklardan teftiş hizmetiyle bağdaşır nitelikte olanların teftiş programına alınması sonucu işyerlerinde gerçekleştirilen teftişlerdir.
2. İş teftişi sonucunda düzenlenecek rapor türleri, yapılan teftişin niteliğine göre değişiklik gösterir. Programlı teftiş sonucunda düzenlenecek rapor, programlı teftiş raporu iken programlı teftiş kapsamı dışında, çalışma mevzuatı ile ilgili olarak işyerlerinde gerçekleştirilen teftişler sonucu düzenlenen rapor inceleme raporu yahut İş Teftişi Hakkında Yönetmelik'in 12 nci maddesinde ifade edildiği şekliyle program dışı teftiş raporudur.
3. Yönetmelik'in 43 üncü maddesinin dördüncü fıkrasına göre 4857 sayılı Kanun'un 91 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yapılan işçi şikâyetleri incelemesi işlemlerinin teftişi, iş teftişi faaliyetleri kapsamında planlanır ve yürütülür. İş Teftişi Hakkında Yönetmelik'in 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde de benzer şekilde bir hükme yer verilmiş ve çalışma mevzuatı ile ilgili ihbar, şikâyet ve benzeri talepler üzerine Başkanlığa intikal ettirilen evrakların teftiş programına alınması sonucu işyerlerinde program dışı teftişler yapılabileceği ifade edilmiştir.
4. Program dışı teftiş ya da incelemelerden oluşan teftiş olarak adlandırılabilecek teftiş sonucunda düzenlenen tutanaklar da gerek 4857 sayılı Kanun'un 92 nci maddesinin üçüncü fıkrası gerekse İş Teftişi Hakkında Yönetmelik'in 11 inci maddesi uyarınca aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir.
5. Dosyadaki bilgi ve belgelerden; davacı işverence çalışma sürelerine riayet edilmediği ve fazla çalışma yapan işçilere bu çalışmaları karşılığı ücretlerinin eksik ödendiği yönünde yapılan şikâyet üzerine başlatılan teftiş sonucunda, iş müfettişleri tarafından işçilerin fazla çalışma ücreti alacaklarının eksik ödendiğine dair tespitler içeren teftiş raporunun düzenlendiği anlaşılmaktadır. Dava konusu yapılan inceleme raporundaki tespitler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişi tarafından yapılmış olmakla, davanın anılan Bakanlık aleyhine açılması gerekirken tespit ile ilgisi bulunmayan Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilmesi hatalıdır.
6. Diğer taraftan 6100 sayılı Kanun'un "Tarafta iradî değişiklik" kenar başlıklı 124 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebinin, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edileceği; dördüncü fıkrasında ise dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkimin karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebileceği düzenlenmiştir.
7. Somut uyuşmazlıkta iş müfettişi rapor sonucunun Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü tarafından taraflara bildirilmesi nedeniyle raporun ... tarafından düzenlendiği izlenimi oluşması karşısında; davanın yöneltileceği taraf bakımından kabul edilebilir bir yanılgıdan söz edilmesi mümkündür.
8. Bu nedenle davacı tarafa, 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi uyarınca taraf değişikliği talebinde bulunup bulunmayacağı hususu sorularak talepte bulunulacağının belirtilmesi durumunda, uygun bir süre verilmek suretiyle sonucuna göre karar verilmelidir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
21.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.