"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/195 E., 2023/261 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğünde geçici işçi olarak işe başladığı tarihten itibaren ... Sendikasına üye olduğunu, daha sonra aynı Müdürlükte kadrolu işçi statüsüne geçirildiğini, ancak kadrolu işçi statüsüne alındığında geçici mevsimlik işçilikte geçen çalışmalarının kıdeminde dikkate alınmadığını, yeni işe başlamış gibi değerlendirildiğini ve gerçek pozisyon ve derecesine göre haklardan yararlandırılmadığını veya eksik yararlandırıldığını, benzer statü ve durumdaki Yol-... Sendikasına üye ve il özel idarelerinde çalışan işçilere bu haklarının verildiğini, konuya ilişkin emsal kararlar bulunduğunu ileri sürerek ağır vasıta tazminatı, ücret farkı alacağı, yasal ilave tediye farkı, akdi ilave tediye farkı, ... güçlüğü tazminatı farkı, yıpranma prim farkı ve kıdem teşvik primi farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın belirsiz alacak olarak açılamayacağını, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının daimi işçiliğe geçirilme tarihinde uygulanmakta olan 01.03.1999-28.02.2001 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin kademe ve derece terfi ve bunun değerlendirilmesine ilişkin 106, 107 ve 108 inci maddelerinden, geçici/mevsimlik işçi olarak çalıştığı dönemler dâhil edilecek şekilde yararlandırılmasının mümkün olmadığını, 02.02.2001 tarihinden önce daimi işçi olarak çalışmadığını, toplu ... sözleşmesinin kademe ve derece terfilerine ilişkin hükümlerinin daimi işçiler için öngörülmüş olduğunu ve geçici/mevsimlik ... sözleşmeleri ile çalıştırılan işçilerin 5 inci madde gereği bu hükümlerin kapsamı dışında bırakıldığını, davacı tarafa sendikalı işçi olması nedeniyle gerek geçici/mevsimlik işçi olarak çalıştığı gerekse kadrolu işçi olarak çalıştığı dönemlere ait toplu ... sözleşmesinden ... tüm özlük ve sosyal haklarının zamanında ödendiğini, davacının bu yöndeki her türlü talebinin hukuka aykırı olduğunu ve dava açılmasının iyiniyetli olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince; davacının ... Sendikası üyesi olup daimi kadroya geçmeden önce DSİ 7. Bölge Müdürlüğünde mevsimlik işçi olarak çalışmaya başladığı ve daha sonrasında daimi kadroya geçirilerek hâlen çalışmaya devam ettiği, davacının pozisyonunun yıpranma ve ağır vasıta primi ödenmesi gereken pozisyonlardan olmadığı gerekçesiyle davacının mevcut kıdemi çerçevesinde ödenen ücretler ile toplu ... sözleşmesine göre ödenmesi gereken ücretler hesaplanarak aradaki fark esas alınmak suretiyle bilirkişi raporundaki hesaplama doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince; davanın, işçinin geçici işçilikte geçen süreleri de dikkate alınarak toplu ... sözleşmesinde belirlenen kademe terfiye bağlı ücret artışına hak kazanılması nedeniyle işçiye eksik ödenen ücret alacaklarına ilişkin olduğu, toplu ... sözleşmesine göre kademe terfi nedeniyle işçiye ödenmesi gereken ücretten daha az ücret ödendiği, bilirkişi raporuna karşı itiraz dilekçesinde hesaplamaya ilişkin itirazların soyut nitelikte olup hesaplamanın hangi bakımdan hatalı olduğunun da istinaf sebepleri arasında belirtilmediği, bu nedenle hesaplamaların hatalı olduğuna dair istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı, vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin doğru olarak hesaplandığı, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağı ancak sürpriz karar yasağı kuralı, Anayasa Mahkemesinin ... kararı, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17.11.2020 tarihli ve 2019/17-853 Esas, 2020/907 Karar ... ilâmında da belirtildiği şekilde belirsiz alacak davasının koşullarını taşımayan davanın kısmi dava olarak görülebileceği, diğer taraftan işbu dava kısmi dava olarak kabul edilse dahi bu kabulün sadece faiz başlangıcı ve zamanaşımı yönünden sonuca etkili olabileceği, davalının ise belirtilen hususları istinaf sebebi olarak ileri sürmediği gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 23.05.2023 tarihli kararıyla; arabuluculuk son tutanak tarihinden sonra ihtilaf konusu olan ve son tutanak tarihi ile hesaplamaya esas alınan dava tarihi arasında kalan talep dönemi için arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediği, arabuluculuğa başvurunun yapıldığı tarih dikkate alındığında, arabuluculuğa başvuru tarihinde imzalanmış bir toplu ... sözleşmesi olmadığından 19. Dönem Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinin hesaplamaya esas alınmasının doğru olmadığı, işçinin 01.09.2015 tarihli ücretine 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nde birinci yıl ikinci altı ay zammı olarak kararlaştırılan %5 yerine, işverence daha fazla oranda zam yapıldığı şeklinde değerlendirme yapılarak hatalı şekilde bu dönem için “Kuruma uyularak” açıklaması ile %5'ten fazla oranda zam yapılmak suretiyle ücret hesaplanmasının hatalı olduğu ve hüküm altına alınan ilave tediye alacağına, davacının talebi ile bağlı kalınarak bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizi aşmamak üzere yasal faiz yürütülmesi gerektiği gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... Sendikası üyesi olup daimi kadroya geçmeden önce mevsimlik işçi olarak çalışmaya başladığı ve daha sonrasında daimi kadroya geçirilerek hâlen çalışmaya devam ettiği, davacının mevcut kıdemi çerçevesinde ödenen ücretler ile toplu ... sözleşmesine göre ödenmesi gereken ücretler hesaplanarak aradaki fark esas alınmak suretiyle bilirkişi ek raporundaki hesaplamalara göre karar verildiği, işçilik alacaklarında temerrüt tarihinin arabuluculuk son tutanak tarihi olarak kabul edilmesi nedeniyle somut ihtilafta hüküm altına alınan taleplerin arabuluculuk son tutanak tarihinde muaccel olacağı ve bu tarihten itibaren faiz işletilmesi gerektiğinden bahisle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davacının daimi işçiliğe geçirilme tarihinde uygulanmakta olan 01.03.1999-28.02.2001 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin kademe ve derece terfi ile bunun değerlendirilmesine ilişkin 106, 107 ve 108 inci maddelerinden geçici/mevsimlik işçi olarak çalıştığı dönemler dâhil edilecek şekilde yararlandırılmasının mümkün olmadığını, davacının sendikalı işçi olması nedeniyle geçici/mevsimlik işçi olarak çalıştığı süre zarfında İdare ile ... Sendikası arasında işletme düzeyinde bağıtlanan toplu ... sözleşmesi hükümleri uyarınca yevmiye intibaklarının yapılmış olduğunu ve buna göre ücret ve alacaklarının tarafına ödendiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunda tespit edilen alacakların hakkaniyete aykırı bir şekilde hesaplandığını, bu sebeple rapora itiraz edilmişse de bu itirazların İlk Derece Mahkemesince dikkate alınmadığını, aldırılan bilirkişi raporunun bu hâliyle hükme esas alınmasının kabul edilemeyeceğini, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, İlk Derece Mahkemesince davacı tarafın ıslah talebinin kabul edilmesinin hatalı olduğunu, davacının yapmış olduğu arabuluculuk dâhil yargılama giderlerinin bir kısmının Kurumdan alınarak davacı tarafa verilmesinin de doğru olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının geçici/mevsimlik işçi olarak çalıştırıldığı sürenin kademe terfiinde dikkate alınıp alınamayacağı, buna bağlı olarak fark alacaklarının bulunup bulunmadığı ve alacakların hesaplanması ile fark ilave tediye alacağına uygulanması gereken faiz türüne ve yargılama giderine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 107 ve 326 ncı maddeleri, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 ... ... Kanunu'nun 32 nci maddesi, 6772 ... Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 ... Kanunla 6212 ... Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi (Mülga 2822 ... Toplu ... Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun 9 uncu maddesi), 6200 ... Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce Yürütülen Hizmetler Hakkında Kanun'un 7139 ... Kanun'un 6 ncı maddesi ile değişik 49 uncu maddesi.
3. Dairemizin 29.....2022 tarihli ve 2022/7746 Esas, 2022/8494 Karar ... ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse yasal şekilde uymuş olan Mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır.
3. Somut uyuşmazlıkta bozma ilâmı ile dava konusu ilave tediye alacağına uygulanması gereken faiz oranının kanunen yasal faiz olduğu ve davacının talebi de dikkate alınarak en yüksek banka mevduat faizini aşmamak üzere yasal faize hükmedilmesi gerektiği açıkça belirtilmesine rağmen, İlk Derece Mahkemesince bozma ilâmına uyulduğu hâlde, söz konusu alacağa bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanması hatalı olup bozma sebebidir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davalı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı tarafın İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (1) numaralı bendinin yasal ilave tediye alacağına ilişkin ikinci alt bendinde yer alan "bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz ile birlikte" ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine, "bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz aşmamak üzere yasal faizi ile birlikte" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
23.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.