"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
KARAR : Davalının istinaf başvurusunun esastan reddi, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Taraf vekilleri
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 1. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalının istinaf başvurusunun esastan reddi, davacının istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 08.05.2015-15.12.2015 tarihleri arasında davalı işverenin Etiyopya'daki şantiyelerinde aşçı başı olarak aylık net 2.500,00 USD ücretle çalıştığını, iş sözleşmesinin haksız olarak sona erdirildiğini, alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek ihbar tazminatı, ücret ile fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkette Etiyopya .... Demiryolu projesinde 08.05.2015-30.11.2015 tarihleri arası aşçıbaşı olarak çalıştığını, davacının iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili alacaklarının aylık ücrete dâhil olduğunu, davacının alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin ispatının işverene ait olduğu, davalı tarafından davacının kadın işçilere ahlaka aykırı davranış ve tekliflerde bulunduğu iddiası ile iş sözleşmesinin sona erdirildiği, dosyaya davalı tarafça sunulan 21.11.2015 tarihli tutanakta iki kadın işçinin davacı tarafından tacize uğradığından bahsedildiği, tutanağın işyerinde çalışanlar tarafından tutulduğu, tutanak tanıklarının dinletilmediği, bu hâli ile tutanak içeriğinin teyit edilmediği, tutanak dışında davacının iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğine ilişkin herhangi bir delil sunulmadığından davacının ihbar tazminatına hak kazandığı, tanık beyanlarına göre davacının 08.05.2015-26.05.2015 tarihleri arasında 10,5 saat, 27.05.2015-26.11.2015 tarihleri arasında ise 21 saat fazla çalışma yaptığı, dinî bayramların bir günü dışındaki tüm dinî bayramlarda ve resmî tatillerde çalıştığı, ayda iki hafta tatilinde çalıştığı ve bu çalışmalarının karşılığının ödenmediği ve davacının ödenmeyen ücretinin bulunmadığı gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davacının aylık ücretinin hatalı tespit edildiğini, bordrolarda yansıtılan ücretin net ücret olduğunu, ücret alacağının reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, net ücret ile hesaplanan ücret alacaklarından Sosyal Güvenlik Kurumu prim ve vergi kesintisi yapılmasının hatalı olduğunu, uygulanan faizin türünün hatalı olduğunu, ulusal bayram ve genel tatil ücreti bakımından hükümde maddi hata olduğunu, talebi aşar şekilde karar verildiğini, davalı lehine hükmedilen vekâlet ücretinin hatalı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; zamanaşımı def'inin dikkate alınmadığını, davacının aylık ücretine fazla çalışmalarının da dâhil olduğunu, bunun dikkate alınmadan fazla çalışma hesaplanmasının hatalı olduğunu, fazla çalışma ücretine esas aylık ücretinin de hatalı tespit edildiğini, davacının iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, ihbar tazminatına hükmedilmesinin hatalı olduğunu, brüt ücretin hatalı tespit edildiğini, işverene karşı davası bulunan ya da davacı ile menfaat birliği içinde olan tanık beyanları ile hüküm kurulmasının ve fazla çalışmaya hükmedilmesinin hatalı olduğunu, yapılan indirim oranının da düşük olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ancak davacının tespit edilen net ücretine %5 sağlık sigortası eklenerek brüt ücretin belirlenmesi gerektiği, bu ücrete de 150,00 USD yemek ve barınma gideri eklenerek giydirilmiş brüt ücretin tespit edildiği, hüküm kısmındaki kamu bankası ibaresinin kaldırılması gerektiği, davacının iş sözleşmesinin davalı ile aralarında yapılan sözleşmesinin 12 nci maddesinde belirtilen hâllere aykırılık nedeniyle feshedildiği ispat edilemediğinden ücret talebin kabul edilmesi gerektiği, ulusal bayram ve genel tatil ücreti miktarının alacağının hükümde hatalı yazıldığı gerekçeleriyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinafa başvuru sebeplerine ek olarak davacının ihbar tazminatı alacağının giydirilmiş brütten hesaplanıp daha sonra bu tutarın nete çevrildiğini, davacının yurt dışında çalışması nedeniyle ücretlerinin vergiden muaf olduğunu, yapılan netleştirme hesabının taleplerine ve hukuk kurallarına aykırı olduğunu belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; iş sözleşmesinin feshi ile davacının ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadığına, fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ispat ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 304, 305, 305/A ve 306 ncı maddeleri ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun'un 24 ve 27 nci maddeleri.
3. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17, 32, 41, 44, 46, 47 ve 63 üncü maddeleri.
4. 09.08.2007 tarihli ve 26608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması'nın "Bağımlı Faaliyetler" başlıklı 15 inci maddesi şöyledir:
" 1. 16, 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerin hükümleri saklı kalmak üzere, bir Akit Devlet mukiminin bir hizmet dolayısıyla elde ettiği ücret, maaş ve diğer benzeri gelirler, bu hizmet diğer Akit Devlette ifa edilmedikçe, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir. Hizmet diğer Devlette ifa edilirse, buradan elde edilen gelir bu diğer Devlette vergilendirilebilir.
2. 1 inci fıkra hükümlerine bakılmaksızın, bir Akit Devlet mukiminin diğer Akit Devlette ifa ettiği bir hizmet dolayısıyla elde ettiği gelir, eğer:
a) Gelir elde eden kişi, diğer Devlette ilgili takvim yılı içinde başlayan veya biten herhangi bir on iki aylık dönemde bir veya birkaç seferde toplam 183 günü aşmamak üzere kalırsa, ve
b) Ödeme, diğer Devletin mukimi olmayan bir işveren tarafından veya böyle bir işveren adına yapılırsa, ve
c) Ödeme, işverenin diğer Devlette sahip olduğu bir işyerinden veya sabit yerden kaynaklanmazsa yalnızca ilk bahsedilen Devlette vergilendirilecektir.
3. Bu maddenin bundan önceki hükümlerine bakılmaksızın, uluslararası trafikte işletilen bir gemi veya uçakta ifa edilen bir hizmet dolayısıyla elde edilen ücret, maaş ve diğer benzeri gelirler, teşebbüsün etkin yönetim yerinin bulunduğu Akit Devlette vergilendirilebilir."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, Bölge Adliye Mahkemesince brüt olarak hesaplanan ihbar tazminatı alacağından %15 gelir vergisi kesintisi yapıldığı görülmektedir. İlâmın İlgili Hukuk bölümünün (4) numaralı paragrafında yer verilen çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasındaki düzenlemeye göre; Etiyopya'da ifa ettiği çalışma dolayısıyla gelir elde eden kişi, ilgili mali yıl içinde başlayan veya sona eren herhangi bir on iki aylık dönemde bir veya birkaç seferde toplam 183 günü aşmayacak şekilde Etiyopya'da kalırsa elde edilecek gelirin yalnızca ilk bahsedilen Devlet olan Türkiye'de vergilendirilmesi gerekecektir. Davacı işçinin ise sözü edilen dönemdeki çalışmalarında 183 günden fazla bir süre Etiyopya'da kaldığı anlaşıldığından gelirin Türkiye'de vergilendirilmesi mümkün değildir. O hâlde, davacının hesaplanan ihbar tazminatı alacağından %15 gelir vergisi kesilmesi suretiyle sonuca gidilmesi de hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.