"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/709 E., 2024/1025 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/179 E., 2024/69 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığının 24.04.2023 tarihli ve 32170 Resmî Gazete'de yayımlanan 2023/10 Karar numaralı işkolu tespitinde; davalı Tarımaş Bursa Tarım Hayvancılık Peyzaj Çevre İnş. San. Tic. AŞ (Belediye Şirketi) ünvanlı işverenin 1330111.016 ve 1330167.016 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinde belediye hizmetleri kapsamında yer alan işlerin yapıldığını, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığı tespit edildiğini; ancak bu iki işyerinde müvekkili Sendikanın taraf olduğu toplu iş sözleşmesi imzalandığını, idareye ait hizmet binalarının özel güvenlik faaliyetlerinin yürütüldüğü işe ilişkin olarak istihdam edilen personeller ile yapılan işin belediye hizmetleri kapsamında olmadığını, özel güvenlik faaliyetinin Bursa Büyükşehir Belediyesinin doğrudan yürütmüş olduğu bir faaliyet olmadığını, İşkolları Yönetmeliği'nin, işyeri ve işverenin kimliğinin dışında faaliyeti sınırlandırarak belirli bir faaliyet için de işkolu tespitini öngördüğünü, bir işyerinde birden fazla asıl iş olduğunda, ağırlıklı olarak biri lehine karar vermenin işin özelliklerine uygun olmadığı hâlleri kapsadığını, özel güvenlik görevlilerinin ayrı bir statüye tâbi, alanında uzmanlık gerektiren, ateşli silah taşıma yetkisi olan ve sürekli eğitimin içinde olan bir meslek grubu olduğunu, davalı Bakanlığın davalı Şirket işyerinde yapmış olduğu işkolu tespitinin yürürlükteki kanun hükümlerine aykırı olduğunu belirterek davalı Bakanlığın 24.04.2023 tarihli ve 32170 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2023/10 Karar numaralı işkolu tespit kararında yer alan 1330111.016 ve 1330167.016 SGK sicil numaralı işyerleri ile ilgili tespitin iptali ile bahsi geçen işyerlerinde özel güvenlik faaliyetleri yürütüldüğünden bu işyerlerinin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolu işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işyerinde istihdam edilen işçilerin Belediyenin sunduğu hizmetlerin yürütülmesini sağladıklarını, Belediyenin asli işlerinden olan hal işletmesi, park ve mezarlıkların bakımı faaliyetinin yerine getirildiğinin anlaşıldığını, 1330111.016 SGK sicil numaralı Bursa Kent Hali Güvenlik ünvanlı işyerinde 13 işçinin istihdam edildiğini, güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğünü, burada çalışan işçilerin tamamının güvenlik görevlisi olduğunu istihdam edilen işçilerin idari binanın güvenliğinden sorumlu olduklarını, işçilerin kendi güvenlik işleri dışında başka bir işletmeye güvenlik hizmeti ticaretinin bulunmadığını, bu işyerinde yürütülen güvenlik işlerinin yardımcı iş niteliğinde olduğunu, 1330167.016 SGK sicil numaralı işyerinde İnegöl Yaş Sebze ve Meyve Hali (İnegöl Hali) güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğünü, işverenin kendi güvenlik işleri dışında başka bir işletmeye güvenlik hizmeti ticaretinin bulunmadığını, bu nedenle bu işyerinde yürütülen güvenlik işlerinin yardımcı iş niteliğinde olduğunun anlaşıldığını ve İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda olduğunun tespit edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Hizmet-İş Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davalı ... Şirketi tarafından 5393 sayılı Belediye Kanunu'nda (5393 sayılı Kanun) belediyelerin görev ve sorumluluğu altında olduğu belirtilen belediye hizmetlerinin yürütüldüğünü, belediye hizmetlerinin tamamının İşkolları Yönetmeliği'nde genel işler işkolu içerisinde sayıldığını, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağını, dava konusu 1330111.016 ve 1330167.016 SGK sicil numaralı işyerlerinde yürütülen işlerin belediye hizmetlerinden bağımsız olduğunun söylenemeyeceğini, bu işyerlerinde yapılan işlerin savunma ve güvenlik işkoluna girdiği yönündeki iddiaların, mevzuat ve yerleşik Yargıtay içtihatlarına aykırı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ...-İş Sendikası vekili cevap dilekçesinde; İşkolları Yönetmeliği’ne göre 20 sıra numaralı genel işler işkolu başlığı altında belediye hizmetlerinin sınıflandırıldığını, buna göre kanunlarla belediyelere verilen görevler ile belediyelerin üstlendiği bütün diğer işlerin genel işler işkolu kapsamında olduğunu, dava konusu işyerleri bakımından asıl işe yardımcı işlerin söz konusu olduğunu, asıl işin genel işler işkolunda yer aldığından dava konusu işyerlerinde yapılan güvenlik işlerinin asıl işin yürütülmesinde yardımcı işler niteliğinde olduğunu, davalı ... Şirketinin piyasaya güvenlik hizmeti sağlamadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ...-İş Sendikası vekili cevap dilekçesinde; belediye hizmetlerinin tamamının İşkolları Yönetmeliği'nde genel işler işkolu içerisinde sayıldığını, davaya konu işkolu tespit kararında, belediye hizmetlerine yönelik işler yapıldığı tespit edildiğini, davalı ... Şirketine ait işyerlerinde gerçekleştirilen işlerin, belediyenin görev ve sorumlulukları kapsamında ve niteliği gereği belediye hizmeti olduğundan genel işler işkolunda yer aldığını, güvenlik işinin yardımcı iş olduğunu, asıl işin girdiği işkolunda sayılması gerektiğini, davacının, söz konusu işkolu tespitine konu 1330111.016, 1330167.016 SGK sicil numaralı işyerlerinin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkoluna girdiğine ilişkin beyanlarının İşkolları Yönetmeliği'ne ve hukuka aykırı olduğunu, işkolu tespitine konu işyerinde, ağırlıklı olarak belediye hizmetlerine yönelik işler yapıldığını, bu nedenle Bakanlığın işkolu tespitinin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; belediye hizmetlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığını, buna göre müvekkili Şirkete ait işyerlerinde yapılan işlerin 5393 sayılı Kanun ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu düzenlemeleri gereğince belediye hizmeti niteliğinde olduğunu, dava dışı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı iştirakiyle kurulan davalı Şirket tarafından faaliyet gösterilen işyerlerinde yapılan işlerin, niteliği itibarıyla ve yasal mevzuat uyarınca yürütülmesi münhasıran belediyelerin görev ve sorumluğuna bırakılan işlerden olduğu ve yapılan işlerin belediye hizmeti niteliğinde bulunduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu 1330111.016 SGK sicil numaralı işyerinde Bursa ... ... Kent Hali İşletmeciliği ile davalı Şirketin güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, burada çalışan 14 işçinin tamamının güvenlik görevlisi olduğu, işverenin kendi güvenlik işleri dışında başka bir işletmeye güvenlik hizmeti ticaretinin bulunmadığı, bu nedenle dava konusu işyerinde yürütülen güvenlik işlerinin yardımcı iş niteliğinde olduğu, dava konusu diğer işyerinde ise İnegöl Halinin güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, burada çalışan 4 işçinin tamamının güvenlik görevlisi olduğu, işverenin kendi güvenlik işleri dışında başka bir işletmeye güvenlik hizmeti ticaretinin bulunmadığı, bu nedenle işyerinde yürütülen güvenlik işlerinin yardımcı iş niteliğinde olduğu, davaya konu işyerlerinin ana faaliyet konusu olan hal işletmeciliğinin genel işler işkolu kapsamında yer aldığı, işyerinde yürütülen yardımcı işlerin asıl işin girdiği işkolunda yer alacağı ve işyerinde yürütülen faaliyetin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı Sendika vekili; davaya konu 1331101.016 ve 1330167.016 SGK sicil numaralı işyerlerinde Belediye hizmet binalarının güvenliğinin sağlanması amacıyla özel güvenlik faaliyetinin yürütüldüğünü, yapılan bu işin belediye hizmetleri kapsamında olmadığını, asıl iş niteliğinde ayrı bir iş olduğunu, dolayısı ile ayrı bir işkolunda yer alması gerektiğini, daha önce aynı Şirkete ait dava konusu edilen işyerleri yönünden müvekkili Sendikanın başvurusu üzerine 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolu kapsamında davalı Bakanlık tarafından 28.08.2020 tarihli yetki belgesi verildiğini ve müvekkili Sendika ile davalı ... Şirketi arasında toplu iş sözleşmesi imzalandığını, özel güvenlik faaliyetinin Bursa Büyükşehir Belediyesinin doğrudan yürütmüş olduğu bir faaliyet olmadığını, taleplerinin 12.05.2023 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan İşkolları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu "Bursa/Nilüfer" adresinde bulunan işyerinde Bursa ... ... Kent Hali İşletmeciliği ile davalı Şirketin güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, burada çalışan 14 işçinin tamamının güvenlik görevlisi olduğu, işverenin kendi güvenlik işleri dışında başka bir işletmeye güvenlik hizmeti ticaretinin bulunmadığı, bu nedenle dava konusu işyerinde yürütülen güvenlik işlerinin yardımcı iş niteliğinde olduğu, "Bursa/İnegöl" adresinde bulunan işyerinde ise İnegöl Halinin güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, burada çalışan 4 işçinin tamamının güvenlik görevlisi olduğu, işverenin kendi güvenlik işleri dışında başka bir işletmeye güvenlik hizmeti ticaretinin bulunmadığı, bu nedenle dava konusu işyerinde yürütülen güvenlik işlerinin yardımcı iş niteliğinde olduğu, davaya konu işyerlerinin ana faaliyet konusu olan hal işletmeciliğinin genel işler işkolu kapsamında yer aldığı, işyerinde yürütülen yardımcı işlerin asıl işin girdiği işkolunda yer alacağı ve işyerinde yürütülen faaliyetin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda bulunduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı Sendika vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur....”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı ise şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi aşağıdaki şekildedir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.