"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/1067 E., 2024/1438 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Şabanözü Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2023/210 E., 2023/722 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Sendikanın talebi üzerine davalı Bakanlıkça yapılan incelemede; işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 12 sıra numaralı metal işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, söz konusu tespitin hatalı olduğunu, dava konusu işyerinde fiilen yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının yapılacak olan inceleme ve keşif sonrasında tespit edileceğini beyanla Bakanlığın 24.04.2023 tarihli ve 32170 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2023/5 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile davalı Şirkete ait 1006876.018 Sosyal Güvenlik Kurumu sicil numaralı işyerinin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle söz konusu davanın süresinde açılıp açılmadığının tetkik edilmesini ve kanunda öngörülen süre geçirilmişse davanın süre yönünden reddi gerektiğini, iş müfettişi tarafından yapılan incelemeler neticesi hazırlanan inceleme raporunda işyerinde yürütülen işin ve bu işe yardımcı işlerin "Silah ve mühimmat(cephane) imalatı" olarak tanımlanan işler olması nedeniyle İşkolları Yönetmeliği'nin 12 sıra numaralı metal işkoluna yer aldığının tespit edildiğini müvekkili tarafından yapılan dava konusu tespitin usul ve kanuna uygun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, müvekkiline ait dava konusu işyerinde yivsiz fişek türü av fişeği ve yivli fişek türü tabanca ve uzun namlulu silahlarda kullanılan, hafif silah mühimmatı üretimi şeklinde sivil ve askeri amaçlı üretim yapıldığını, işyerinde kovan, saçma, barut, kapsül, tapa, çekirdek (içerisinde kurşun olan dışı bakır veya pirinç ile kaplı) gibi bileşenlerin bir araya getirilmesi ile yivli fişek ve av fişeği üretildiğini, sayılan bileşenlerin dışarıdan temin edildiğini ve işyerinde montajı yapılarak ürün hâline getirildiğini, fişek üretiminde kullanılan bileşenlerin fabrikada üretimi yapılmadığını bu nedenle davacı Sendikanın iddialarının aksine müvekkili Şirketin üretiminin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer almadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
3. Diğer davalılar davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; şiddetli bir kimyasal reaksiyonla parçalanarak, ani yüksek sıcaklıkla birlikte büyük hacimlerde gaz hâline dönüşebilen maddelerin patlayıcı madde olarak tanımlanabileceği, davalı işletmede patlayıcı madde tanımına uyan herhangi bir imalat yapılmadığı, dava konusu işyerinde mevcut otomatik makinelerde, üretimin çeşitli kaynaklardan temin edilen mamul veya yarı mamul barut, kovan, tapa, çekirdek, kapsül, saçma vb. ürünlerin makinelerde standart ebatlarda ve miktarda bir araya getirilerek monte edilmesi ve değişik ebat ve türde ateşli silahlarda kullanılan tabanca fişeği, av fişeği, yivli tüfek fişeği ve kuru sıkı ses mermisi üretimi gerçekleştirildiğinin tespit edildiği, söz konusu faaliyetin silah ve mühimmat(cephane) imalatı olduğu ve İşkolları Yönetmeliği'nin 12 sıra numaralı metal işkolunda yer aldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan raporun hatalı olduğunu, davaya konu işyerinde fişek ve mermi üretildiği, söz konusu ürünlerin patlayıcı madde imalatı olarak nitelendirilemeyeceği, bu ürünlerin silah ve cephane imalatı niteliğinde olduğu gerekçesi ile işyerinin metal işkoluna girdiği kabul edilmiş ise de işyerine hammadde olarak giren patlayıcı maddenin işlenip işlenmediği hususunda bir araştırma yapılmadığını beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesince mahallinde yapılan keşif incelemesi sonucunda işyerinde silah ve mühimmat imalatının yapıldığı ve işyerindeki faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin Ek-1 cetvelinde yer alan 12 sıra numaralı metal işkoluna girdiği, İlk Derece Mahkemesi kabul ve gerekçesinin isabetli olduğu ve davacının istinaf itirazlarının yerinde görülmediği gerekçe gösterilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.