"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1276 E., 2024/1746 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Rize İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/268 E., 2022/566 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı asıl tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı asıl dava dilekçesinde; davalılardan ... Belediye Başkanlığına (davalı ...) bağlı işyerlerinde temizlik işlerinde çalıştığını, davalı ... ile diğer davalı ... ... Yönetimi Ltd. Şti. (davalı ... Şirketi) arasında imzalanan ihale sözleşmesi ile birlikte işçi teminine yönelik hizmet alım ihalesinin de davalı ... Şirketine geçtiğini, bu kapsamda üyesi olduğu Sendika ile yapılan görüşmelerde 4857 sayılı İş Kanunu (4857 sayılı Kanun) ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırılıklar içeren belgeler imzalatılmak istendiğini ve imzalamadığı için iş sözleşmesinin dava dışı ... Ltd. Şti. tarafından ihalenin alınamadığı, iş imkânı bulunmadığı gibi gerekçelerle 31.12.2009 tarihinde feshedildiğini, resmî kayıtlarda davalı Belediyedeki işinden çıkmış gösterilerek 01.10.2010 tarihinde diğer davalı ... Şirketinde işe giriş kaydı yapıldığını, kayıt sonrasında da davalı Belediyede temizlik işlerinde çalışmaya devam ettiğini ancak muvazaalı şekilde giriş çıkış kayıtlarının bulunduğunu, toplu iş sözleşmesinden yararlandırılmadığını, davalı Şirketler arasında muvazaalı giriş-çıkış olsa da emir ve talimatların davalı ... tarafından verildiğini ve tüm ücret ve tazminatların davalı ... tarafından ödendiğini, iş sözleşmesinin emeklilik sebebiyle sona erdirildiğini ileri sürerek fark kıdem tazminatı, fark ücret, fark ücret faizi, ikramiye, ikramiye faizi, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti faizi, kıdemli işçilik teşvik primi, kıdemli işçilik teşvik primi faizi kırtasiye yardımı, kırtasiye yardımı faizi, gıda yardımı, gıda yardımı faizi, bayram yardımı, bayram yardımı faizi, giyim yardımı, giyim yardımı faizi, gece çalışma ücreti, gece çalışma ücreti faizi, fazla çalışma ücreti, fazla çalışma ücreti faizi, hafta tatili ücreti, hafta tatili ücreti faizi, yıllık ücretli izin, yıllık ücretli izin faizi, yakacak yardımı, yakacak yardımı faizi, ilave tediye ile ilave tediye faizi alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; husumet ve zamanaşımı def'inde bulunarak, davacının 26.09.1997-31.12.2003 tarihleri arasında Emanet Komisyonu Başkanlığında işçi sıfatıyla geçici ve fasılalı olarak belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığını, bu tarihten sonra müvekkili bünyesinde herhangi bir çalışmasının bulunmadığını, diğer davalılar ile dava dışı ... Şirketi ile müvekkili arasında diğer davalılar ile arasında hizmet alım sözleşmesi olduğunu ve sözleşme gereğince müvekkili İdareye işçi temin ettiklerini, muvazaalı bir ilişki bulunmadığını, bu Şirketlere ait işçilere emir ve talimat verme gibi bir durumun söz konusu olmadığını, davacının geçici işçilikten sonra diğer davalı ... Şirketi işçisi olduğunu, ücretinin ve özlük haklarının bu Şirkete geçtikten sonra arttığını, tüm alacaklarının işçiye ihtirazı kayıtsız şekilde ödendiğini, dava dışı ... Ltd. Şti. bünyesinde çalıştığı sürelerde toplu iş sözleşmesi gereği 48 yevmiye ikramiye, teşvik pirimleri gibi tüm ödemelerin bordrolara işlenerek yapıldığını, hem müvekkili Belediye hem de dava dışı ... Şirketinde çalıştığı döneme ilişkin yıllık izinlerin kullandırıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Şirketler vekili cevap dilekçesinde; yetki ve zamanaşımı itirazında bulunarak, davacının 01.01.2010-31.12.2010 tarihleri arasında ... Şirketi bünyesinde çalıştığını ve 1 yıllık kıdem tazminatının ödendiğini, 01.01.2011-13.07.2011 tarihleri arasında ... Temizlik İnşaat Tic. Ltd. Şti. bünyesinde 6 ay çalıştıktan sonra emeklilik sebebiyle işten ayrıldığını, 01.07.2016 tarihinden önceki alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkilleri bünyesinde toplu iş sözleşmesine tabi sendikalı işçi çalışmadığını, müvekkillerinden önceki çalışmalarına dayanarak sendikal haklar talep edilemeyeceğini, sendikal alacaklar bakımından davacının muhatabının diğer davalı ... olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının işvereni olarak görülen dava dışı ... Ltd. Şti.nin kurucu ortaklarının üç ayrı Belediye Başkanlıkları olduğu, ayrı bir iş organizasyonu ve davalı ... karşısında bağımsızlığının bulunmadığı, davalı ... ile dava dışı ... Şirketi arasında işçi teminine yönelik muvazaalı ilişki olduğunun anlaşıldığı, davacının baştan beri davalı Belediyenin işçisi sayılması gerektiği, davalı asıl işveren Belediye ile diğer davalılar ... Şirketi ile ... Temizlik Şirketi arasındaki ilişkinin ise muvazaalı olmadığı ve 4857 sayılı Kanun'un 2. maddesi çerçevesinde usulüne uygun bir asıl işveren alt işveren ilişkisi söz konusu olduğundan davacının da alt işveren olarak anılan şirketlerin işçisi olduğu nazara alındığında bu Şirketler bünyesinde geçen 01.01.2010-13.07.2011 döneminde davalı idarenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden yararlanamayacağı, davacının kıdem tazminatı talebi dışındaki tüm alacak taleplerinin dava tarihi itibarıyla zamanaşımına uğradığının anlaşıldığı, davalılar ... Şirketi ile ... Temizlik Şirketi yönünden açılan davanın reddine, davalı ... yönünden ise davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı asıl ile davalı ... vekilince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; hüküm altına alınan ve davalı ... vekili tarafından istinafa konu tutarın İlk Derece Mahkemesi karar tarihi itibarıyla istinaf sınırının altında kalması nedeniyle davalı ... vekilinin temyiz isteminin miktar itibarıyla yerinde olmadığına, davacı asılın istinaf başvurusu yönünden ise her ne kadar İlk Derece Mahkemesince davalı ... ile dava dışı ... Şirketi arasındaki ilişkinin muvazaaya dayandığına ilişkin yapılan değerlendirme hatalı ise de hüküm altına alınan kıdem tazminatı tutarının davacının son günlük ücreti esas alınarak hesaplanması karşısında sonuca etkili bulunmadığı gerekçesiyle davacı asılın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacı asıl temyiz dilekçesinde; yargılama sırasında delillerin değerlendirilmesinde hataya düşülerek yetersiz gerekçeyle davanın kısmen reddine karar verilmesinin doğru olmadığını ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, davalılar arasında geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı, ilişkinin muvazaalı olup olmadığı ve buna göre davaya konu alacakların ispat ve hesaplanmasına ilişkindir.
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı asıl tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370/1 hükmü uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.04.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.