"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi (Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi sıfatıyla)
SAYISI : 2020/216 Esas, 2022/96 Karar
HÜKÜM : Kısmen kabul
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
KARAR
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü'nde yardımcı doçent doktor unvanıyla görev yaptığını, yıllar süren çalışma ve bilgi birikimini her yıl konu ile ilgili olarak girdiği derslerdeki anlatımlarından oluşan ders notlarını esas alıp geliştirerek “İnşaat Mühendisliğinde Malzeme Cilt 1 Malzeme Bilimi" isimli kitabı oluşturduğunu, bu kitabın basımı için 12.05.2006 tarihinde bağlı olduğu bölüm başkanlığına başvurduğunu, başvuru sürecinin devamında geçmiş yıllarda kendisine hocalık yapması nedeniyle tanıdığı Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'ndeki hocalarından ... ve davalıya 24.05.2006 tarihinde görüş ve önerilerini almak için kitabını sunduğunu, hocalarından ...'ın olumlu görüş bildirmesine karşın davalının kitabı hakkında olumsuz görüş bildirdiğini, buna karşın Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yönetim Kurulu'nca 20.09.2006 tarihinde müvekkilinin kitabının ders kitabı olarak bastırılabileceğine karar verildiğini, davalının, 2007 yılında çıkardığı “İnşaat Mühendisliğinde Malzeme Bilgisi” ve 2008 yılında çıkardığı “Yapı Malzemeleri ve Beton” adlı iki kitapta müvekkiline ait kitaptan hukukun izin verdiği sınırların çok üzerinde ve kaynak belirtilmeden yanlış olan kısımlar da dahil olmak üzere birebir alıntılar yaptığını, davalının bu kitapları ders kitabı olarak öğrencilerine zorunlu tutup bundan menfaat temin ettiğini, davalının bu eylemlerinin müvekkilinin eseri üzerindeki maddi ve manevi haklarına tecavüz teşkil ettiğini ileri sürerek fazlaya dair hakları saklı kalmak koşuluyla 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 68 inci maddesinin bir ve ikinci fıkraları uyarınca sözleşme yapılması halinde ödenmesi gereken rayiç bedelin üç katı tutarı olan 9.000,00 TL maddi tazminat ve aynı kanunun 70 inci maddesi gereğince 1.000,00 TL olmak üzere toplam 10.000,00 TL maddi tazminat ile 30.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde, davacının hiç bir kısıtlama ve ölçü getirmeden kendi notlarının bir kısmının kullanılabileceğine dair müvekkiline izin verdiğini, müvekkilince bu izin kapsamında davacıya ait ders notlarından atıf yapılarak yararlanıldığını, davacı tarafından eser vasfına haiz olduğu belirtilen notların umuma arz edilmediğini, bu nedenle eser vasfını haiz olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilamına uyularak, dava dosyası kapsamında düzenlenen bilirkişi heyet raporu incelendiğinde dosyadaki dava konusu çalışmasının eser niteliğinde olduğu, bu kapsamda 5846 sayılı Kanun'un 1/B maddesinde eser tanımına uygun bir eserin şartlarının oluştuğu, dava dosyası kapsamında eserin ayrıca basılmış ve yayınlanmış olması şartının oluşmamasının eser kapsamındaki nitelendirmeyi etkilemeyeceği, davalının eyleminin iktibas serbestisinin hem şekle hem de esasa ilişkin şartlara uymada yapıldığından yolsuz iktibas teşkil ettiği, davalının dava konusu eser kapsamında bulunan kitabı davacının kitabından sonra hazırladığı, kendisinin ders verirken davacıya ait kitaplardan yararlandığı, davalının eserini oluştururken davacının eserinden yararlandığı ve bu anlamda 5846 sayılı Kanun'un 35 inci maddesindeki iktibas kurallarını ihlal etmiş olduğu, hesap bilirkişisi tarafından düzenlenen 02.11.2021 tarihli bilirkişi raporunda davacı tarafın uğramış olduğu maddi tazminat miktarının tespitinin yapıldığı, bilirkişi raporlarının birbiri ile çelişkili olmaması, dosya içeriğine uygun, hukuka ve denetime elverişli olduğu, hükme esas alınması gerektiği, raporun nedenlerini açıklayıcı, taraflar, mahkememiz ve kanun yolu denetimine açık ve gerekçeli olması, hüküm kurmaya yeterli ve elverişli görüldüğünden mahkememizce hükme esas alınarak davacı tarafın dava dilekçesi ile uğramış olduğu maddi zarara ilişkin 10.000,00 TL talepte bulunduğu, davacı tarafça her ne kadar manevi tazminat talebinde bulunulmuş ise de somut olayda davacı tarafın manevi açıdan herhangi bir kaybının bulunmadığı, manevi açıdan kişilik haklarının zedelendiğine ilişkin herhangi bir delilin bulunmadığı, dosyamız kapsamında davacının, davalının eylemi nedeni ile manevi olarak elem ve ızdırap duymasının ispatlanamamış olması manevi tazminatın amacı ve ölçütleri, tazminatın zenginleştirme ve fakirleştirme amacı taşımaması ilkeleri ile değerlendirildiğinde; manevi tazminatın unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
IV. TEMYİZ İNCELEMESİ
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, eser sahipliğine dayalı maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 14, 15, 35, 68 ve 70 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Dosyadaki yazılara, Mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde değildir.
2.Davacı, “İnşaat Mühendisliğinde Malzeme Cilt 1 Malzeme Bilimi" isimli kitabı bulunduğunu, davalının, 2007 yılında çıkardığı “İnşaat Mühendisliğinde Malzeme Bilgisi” ve 2008 yılında çıkardığı “Yapı Malzemeleri ve Beton” adlı iki kitapta müvekkiline ait kitaptan hukukun izin verdiği sınırların çok üzerinde ve kaynak belirtilmeden yanlış olan kısımlar da dahil olmak üzere birebir alıntılar yaptığını, davalının bu kitapları ders kitabı olarak öğrencilerine zorunlu tutup bundan menfaat temin ettiğini, davalının bu eylemlerinin müvekkilinin eseri üzerindeki maddi ve manevi haklarına tecavüz teşkil ettiğini ileri sürerek maddi ve manevi tazminat talebinde bulunmuştur. Mahkemece, davalının, davacının eserinden yararlandığı ve iktibas kurallarını ihlal ettiği kabul edilerek maddi tazminata hükmedilmiş, manevi tazminatın koşulları oluşmadığı belirterek manevi tazminata ilişkin talep reddedilmiştir.
Eser sahibinin manevi hakları, eser ile sahibi arasındaki bağ dolayısıyla, eser sahibinin kişiliğine bağlı olarak oluşan ve herkese karşı ileri sürülebilen mutlak ve inhisarı yetkilerdir. Kişilik haklarından farkı, fikri hukuk alanında eser sahibinin manevi hakkının doğumu için, alenileşmiş bir eserin varlığı gereklidir. Mahkemece davacının kitabının eser niteliğinde olduğu kabul edilmiştir.
5846 sayılı FSEK'nin 70/1 maddesinde, manevi hakları haleldar edilen kişinin, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat ödenmesi için dava açabileceği düzenlenmiş olup, somut olayda, davacıya ait kitaptan izinsiz alıntı yapılması suretiyle davacının manevi haklarından FSEK'nin 14 üncü maddesi kapsamında umuma arz salahiyetinin ve aynı Yasa'nın 15 inci maddesi kapsamında eser sahibinin adının belirtilmesi salahiyetinin ihlal edilmiş olduğu ve FSEK'nin 70 inci maddesi kapsamında manevi tazminat talep koşullarının oluştuğu gözetilmeksizin yazılı şekilde manevi tazminat talebinin reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün davacı yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
V.SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) numaralı bend uyarınca Mahkeme kararının BOZULMASINA, dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalıya yükletilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacıya iadesine, 03.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.