"İçtihat Metni"
I. BAŞVURU
Muğla Asliye Ticaret Mahkemesi, 20.12.2023 tarih ve 2023/918 muhabere sayılı yazısıyla 08.07.2021 tarih ve 31535 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 07.07.2021 tarih ve 608 sayılı Kararı ile kurulmasına karar verilen ve yargı çevresi tüm Muğla ilinin mülki sınırları olarak belirlenen Muğla Asliye Ticaret Mahkemesi ile ilgili kararın 01.09.2021 tarihinden itibaren uygulanmasına karar verildiğini, 01.09.2021 tarihinden sonra, Mahkemenin yargı çevresinin tüm Muğla ilinin mülki sınırları olarak belirlendiği ve anılan tarihten sonra ticari dava niteliğindeki tüm davaların Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinde açıldığını, taraf vekillerince ticari dava olduğu düşünülerek, Muğla ilinin tüm ilçelerinden açılan davaların da yine Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinde açıldığını, ticari dava olduğu düşüncesiyle açılan veya yargı teşkilatı olan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri veya başka mahkemelere açılan davalar ile ilgili Muğla Asliye Ticaret Mahkemesine görevsizlik kararı verilerek dosyaların gönderildiğini, Muğla Asliye Ticaret Mahkemesince, davanın ticari dava olmadığı değerlendirilmiş ise usul ekonomisi açısından dosyanın Muğla Asliye Ticaret Mahkemesi yerine hangi Mahkemeye açılacak idiyse o mahkemeye görevsizlik kararı verildiğini, Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin görevsizlik kararı istinaf edildiğinde veya görevsizlik kararı ile gönderilen mahkemece aslında yetkisi olmamasına rağmen Muğla Asliye Hukuk Mahkemesine yetkisizlik kararı verildiğinde İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Hukuk Daireleri arasında 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında kesin nitelikte ve farklı kararlar verildiğin, bazı Dairelerce taraf vekillerinin böyle bir talebi olmadığı halde, Muğla Asliye Hukuk veya göreve göre Sulh Hukuk veya İş Mahkemelerinin yargı yetkisi sadece Menteşe/Muğla ve Ula/Muğla ilçeleri ile sınırlı olmasına rağmen ve doğal hakim ilkesine aykırı olarak Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin kararı kaldırılarak dosyaların Muğla Asliye Hukuk Mahkemesi veya göreve göre Muğla Sulh Hukuk Mahkemesi veya Muğla İş Mahkemelerine gönderildiğini, böylece Muğla Asliye Hukuk veya göreve göre Muğla Sulh Hukuk veya Muğla İş Mahkemelerinin yargı çevresinin tüm Muğla İl sınırları haline getirildiğini, Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresi tüm Muğla İl mülki sınırları içerisinde olduğundan Muğla Asliye Ticaret Mahkemesi ile diğer mahkemeler arasındaki ilişkinin yetki değil görev ilişkisi olduğu, Muğla Asliye Ticaret Mahkemesince verilen kararın, açılan davanın ticari dava olmaması nedeniyle ve görevsiz olunması nedeniyle 6100 sayılı Kanun'un 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi delaletiyle 115 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrası kapsamında usulden red kararı olduğu, yetkinin, aynı nitelikteki mahkemeler arasında verilebilecek karar türü olduğu, Muğla'nın ilçelerinde yargı teşkilatı bulunan tüm mahkemelerin Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresi içerisinde bulunduğu, bu nedenle Muğla Asliye Ticaret Mahkemesi ile Muğla'nın ilçelerinde yargı teşkilatı bulunan tüm mahkemeler arasında yetki uyuşmazlığı çıkmasının hukuken mümkün olmadığı, bu nedenle İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri arasındaki farklı ve kesin nitelikteki kararlar nedeniyle Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin uygulamasının doğru olduğu yönünde verilen Daire kararları doğrultusunda uyuşmazlığın giderilmesi için İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna başvurmuştur.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 13.03.2024 tarihli ve 2024/4 E. sayılı kararı ile 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin 20.12.2023 tarih ve 2023/918 muhabere sayılı "Uyuşmazlığın Giderilmesi" konulu talebinin; "İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin görüşü ile diğer Daireler arasında görüş farklılığı olduğundan", kabulü ile 5235 sayılı Kanun'un anılan maddesi gereğince Yargıtay'a gönderilmesine oybirliğiyle karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin 06.07.2023 tarih, 2023/572 E., 2023/1277 K. sayılı kararı ile Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin, görevli mahkemenin Bodrum Asliye Hukuk Mahkemesi olduğuna ilişkin kararına yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiş ve yine İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesinin 29.12.2022 tarih, 2022/1866 E. ve 2022/1836 K. sayılı kararı ile Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin, görevli mahkemenin Milas Asliye Hukuk Mahkemesi olduğuna ilişkin kararına yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
B. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesinin 03.02.2023 tarih, 2022/2342 E. ve 2023/249 K. sayılı kararı ile Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin, görevli mahkemenin Fethiye Asliye Hukuk Mahkemesi olduğuna ilişkin kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılmasına, dosyanın görevli Muğla Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine kesin olmak üzere karar verilmiş ve yine İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesinin 26.10.2023 tarih, 2023/2368 E. ve 2023/1821 K. sayılı kararı ile Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin, görevli mahkemenin Bodrum Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu gerekçesiyle verdiği görevsizlik kararı üzerine Bodrum 1. Asliye Hukuk Mahkemesince de karşı görevsizlik kararı verilmesi nedeniyle görevsizlik kararı yanında yetkisizlik kararı da verildiği hukuki sonucunu doğuracak şekilde karar verilemeyeceği gerekçesiyle Muğla Asliye Hukuk Mahkemesinin yargı yeri olarak belirlenmesine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, ticari dava olduğu düşüncesiyle Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinde açılan bir davanın ticari dava olmadığı anlaşıldığında Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresindeki başka bir mahkemeye (Fethiye, Milas, Bodrum vb.) görevsizlik kararı verilip verilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
B. İlgili Hukuk
1.5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinde yer alan düzenleme,
2. Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 07.07.2023 tarihli ve 608 sayılı kararı kararı.
3. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (6102 sayılı Kanun) 5 inci maddesi.
4. 6100 sayılı Kanun'un 30, 114 ve 115 inci maddeleri.
C. Değerlendirme
1.Yukarıda özetlendiği şekilde İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunca, ticari dava olduğu düşüncesiyle Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinde açılan bir davanın ticari dava olmadığı anlaşıldığında Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresindeki başka bir mahkemeye (Fethiye, Milas, Bodrum vb. gibi...) görevsizlik kararı verilip verilemeyeceği noktasında İzmir Bölge Adliye Mahkemeleri arasında görüş farklığı bulunduğu gerekçesiyle uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiş ise de daha önce Alanya Asliye Ticaret Mahkemesinin 21.12.2023 tarih ve 2023/766 muhabere sayılı talebi üzerine Antalya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 07.02.2024 tarihli 2024/2 sayılı kararı ile ticari dava olduğu düşünülen Alanya veya İzmir Asliye Ticaret Mahkemesinde açılan bir davanın ticari dava olmadığı anlaşıldığında Alanya veya ilgisine göre İzmir Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresi içindeki bir mahkemeye görevsizlik kararı verilip verilemeyeceği noktasında Antalya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri arasında, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri arasında çıkan uyuşmazlığın giderilmesi bakımından Dairemize gönderilmesi kararı verilmiştir.
2.Dairemizin 01.07.2024 tarihli 2024/2008 E., 2024/5413 K. sayılı ilamı ile "... Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 07.07.2021 tarihli 608 numaralı kararı, 6102 sayılı Kanun'un 5 inci maddesi, 6100 sayılı Kanun'un 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (ç) bendi ile 116 ncı maddeleri nazara alındığında, usul ve yasalara uygun şekilde dava açılıp dosya, mahkeme hakiminin önüne geldiğinde, mahkemece öncelikle 6100 sayılı Kanun'da ifade edildiği üzere sırasıyla dava şartlarının varlığı/yokluğunun tespit edilmesi gerektiği, mahkemenin görevli ve kesin yetki hallerinde yetkili olup olmadığının tespiti için uyuşmazlığın da nitelenmesi ve açıklığa kavuşturulması gerektiği, asliye ticaret mahkemesinde açılmış bir davada, mahkemece uyuşmazlığın ticari nitelikte olmadığının tespit edildiği durumlarda, dosyanın görevli asliye hukuk mahkemesine ya da ilgisine göre diğer hukuk mahkemelerine gönderilmek üzere görevsizlik kararı verilmesi gerektiği, ayrı bir asliye ticaret mahkemesi bulunan yerlerdeki asliye ticaret mahkemeleri ile asliye hukuk mahkemesi ve diğer hukuk mahkemeleri arasındaki ilişkinin görev ilişkisi olduğu ve bu durumda göreve ilişkin hükümlerin uygulanacağı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 608 numaralı kararı ile asliye ticaret mahkemelerinin yargı çevresi belirlenmiş olmakla, artık Alanya Asliye Ticaret Mahkemesinde açılmış ama ticari dava olmadığı anlaşılan uyuşmazlıklarda mahkemece kendi yargı çevresinde bulunan ilçelerdeki (örneğin; Alanya, Manavgat, Serik, Akseki, Gazipaşa, Gündoğmuş) ilgili hukuk mahkemelerine görevsizlik kararı verilebilmesi gerektiği, aynı şekilde İzmir Asliye Ticaret Mahkemesi ve Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin de ticari dava olmadığı anlaşılan uyuşmazlıklarda kendi yargı çevresinde bulunan diğer ilçelerde ilgili hukuk mahkemelerinin görevli olduğuna kanaat getirirse görevsizlik kararı verebileceği, asliye ticaret mahkemelerinin, yargı çevresinde bulunan tüm ilçeleri kapsayan ihtisas mahkemesi olup, görevsizlik kararı ile yargı çevresinde bulunan asliye hukuk mahkemeleri ya da diğer hukuk mahkemelerine dosyanın gönderilmesinin, mahkemece aynı zamanda yetkisizlik kararı verildiği şeklinde yorumlanmaması gerektiği, 6100 sayılı Kanun'un 30 uncu maddesinde ve T.C. Anayasası'nın 141 inci maddesinin dördüncü fıkrasında da ifade edildiği üzere, usul ekonomisi ilkesi gereği, hakimin yargılamanın makul süre içinde ve düzenli bir biçimde yürütülmesini ve gereksiz gider yapılmamasını sağlamakla yükümlü olduğu, bu durumda, aynı yargı çevresinde yer alan ve Alanya ilçesi/ İzmir/ Muğla ili dışında bulunan diğer ilçe mahkemelerine görevsizlik kararı verilmesinin mümkün olmadığı yönündeki görüşün usul ekonomisiyle bağdaşmayacağı gerekçesiyle ticari dava olduğu düşünülen Alanya, İzmir Asliye Ticaret Mahkemesi veya Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinde açılan bir davanın ticari dava olmadığı anlaşıldığında, usul ekonomisi de gözetilerek; mahkemece, ilgisine göre Alanya, İzmir veya Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresindeki başka bir bir mahkemeye görevsizlik kararı verilebileceğine, yukarıda anılan Bölge Adliye Mahkemeleri arasındaki uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine...." karar verilmiştir.
3.Bu itibarla aynı nitelikteki uyuşmazlık hakkında, yeniden uyuşmazlığın giderilmesine gerek olmadığına karar vermek gerekmiştir.
5. SONUÇ
1.İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 13.03.2024 tarihli ve 2024/4 E. sayılı kararıyla talep edilen konuda, Dairemizin 01.07.2024 tarihli 2024/2008 E. ve 2024/5413 K. sayılı kararı ile "...Ticari dava olduğu düşünülen Alanya, İzmir Asliye Ticaret Mahkemesi veya Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinde açılan bir davanın ticari dava olmadığı anlaşıldığında, usul ekonomisi de gözetilerek; mahkemece, ilgisine göre Alanya, İzmir veya Muğla Asliye Ticaret Mahkemesinin yargı çevresindeki başka bir bir mahkemeye görevsizlik kararı verilebileceğine; anılan Bölge Adliye Mahkemeleri arasındaki uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine..." karar verilmiş olduğundan aynı nitelikteki uyuşmazlık hakkında YENİDEN KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2.Dosyanın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3.Kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
25.09.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.