"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL
Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davası sonunda, Yerel Mahkemece davanın usulden reddine ilişkin kararın davacı tarafından temyiz yoluna başvurulması üzerine mahkemece HMK’nın 344. maddesi gereğince temyiz talebinin reddine dair verilen ek karar, süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı adli yardım talepli dava dilekçesinde özetle; davalılar ... ile müşterek murisleri ...ın mirasçısı olduklarını, anneleri ... ile davalı ...'ın kardeş olduğunu, annesinin vefat ettiğini, davalı ...'ın kız kardeşi olan ...'ya mal vermemek için kadastro tespiti sırasında müşterek murisleri ... üzerine olan tüm taşınmazları kendi üzerine ve arkadaşı olan davalı ... ile çocuğu olan davalı ... üzerine yazdırdığını, davalılar .... ve ...ın bu malları diğer davalılar ..., ..., ... ve ... ile başkalarına sattıklarını, davalı ...'ın Alanya ilçesi Demirtaş Mahallesi'nde bulunan 808 ada 1 parsel sayılı taşınmazı davalılardan ...'e, 820 ada 8 parsel sayılı taşınmazı davalılardan ...'a, 8210 ada 3 parsel sayılı taşınmazı davalılardan ...'e, 828 ada 4 parsel sayılı taşınmazı davalılardan ...'a, 1364 parsel sayılı taşınmazı davalılardan ...'ya, 885 ada 1, 886 ada 1, 888 ada 5 parsel, 547 parsel sayılı taşınmazları ...'e sattığını, paralarını tahsil etmesine rağmen kendilerine ait miras hakkına düşen parayı vermediğini, davalı ...'ın diğer davalılar ile birlikte hareket ederek mal kaçırmak amacıyla bu işlemleri yaptığını, dava dilekçesinde yazılı tüm taşınmazların tapuların iptali ile müşterek muris ... adına tapuya tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. MAHKEME KARARI
Alanya 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 11/05/2016 tarihli, 2016/306 Esas 2016/409 Karar sayılı kararıyla, davacının adli yardım talebinin reddedilerek davacı tarafa peşin harç ve başvuru harcı ile belirlenen gider avansını yatırması için 2 haftalık kesin süre verildiği, kesin süre içinde harç ve gider avansının yatırılmadığı, HMK'nın 114/1-g maddesinde davacı tarafça gider avansının yatırılmasının bir dava şartı olarak düzenlendiği gerekçesiyle, davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
III. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz talebinde bulunmuş, Mahkemece davacı tarafa, HMK'nın 366. maddesi yollamasıyla HMK’nın 343-349 maddeleri gereğince temyiz maktu karar harcı 31.40 TL temyiz yoluna başvuru harcı 154,30 TL olmak üzere toplam 185,70 TL nin tebliğ tarihinden itibaren bir haftalık kesin süre içerisinde tamamlanması gerektiği, aksi halde temyiz talebinden vazgeçmiş sayılacağına dair ihtarlı tebligat gönderilmiştir.
2. İhtardan Sonra Mahkemece Verilen Ek Karar
Alanya 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 11/12/2017 tarihli, 2016/306 Esas, 2016/409 Karar sayılı ek kararıyla, mahkeme kararının davacı tarafından temyiz edildiği ancak temyiz maktu harcı, temyiz yoluna başvurma harcı ve temyiz posta giderinin yatırılmadığı, davacıya bu eksikliğin giderilmesi için usulüne uygun meşruhatlı tebligatın tebliğ edildiği ancak eksikliğin giderilmediği gerekçesiyle HMK’nın 344. maddesi gereğince temyiz talebinin reddine karar verilmiştir.
3. Mahkemenin Ek Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Alanya 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen ek kararına karşı süresi içinde adli yardım talepli olarak davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
4. Temyiz Nedenleri
Davacı temyiz dilekçesinde özetle, davasını adli yardım talepli olarak ve gerekli belgeleri de dava dilekçesine ekleyerek açmış olduğu davada mahkemenin önce adli yardım talebinin kabul edildiğini, ancak yargılama aşamasında mahkeme harç ve masraflarının yatırılması için tarafına süre verildiğini, verilen süre içerisinde mahkemeye beyanda bulunarak mahkeme harç ve masraflarını yatırma imkanı olmadığını ve bu konudaki muhtarlık belgesi ile daha önceki başka mahkemeler tarafından verilen adli yardım talebinin kabulüne dair kararları sunmuş olmasına rağmen, Mahkemece ısrarla bu delillerin yok sayılarak davanın usulden reddine karar verdiğini, kendisinin Bağ-Kur emeklisi olup emekli maaşının üzerinde vergi borçlarından dolayı bir çok haczin bulunduğunu belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
5.Gerekçe
5.1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı olarak açılan tapu kaydının iptali ve tescili istemine ilişkindir.
5.2. İlgili Hukuk
Anayasamızda hak arama özgürlüğünün kullanılabilmesi ve adil yargılama hakkının unsurlarından olan, taraflar arasında silahların eşitliği ilkesinin hayata geçirilebilmesi için gerekli yargılama giderlerini ödemede sıkıntıya düşecek veya ödeyemeyecek durumda bulunan kişilere, her türlü mali ve hukuki korunma taleplerinde kolaylık sağlanması sosyal hukuk devletinin ilkelerinden olup, bu gereğin yerine getirilebilmesi de adli yardım ile mümkündür. Bu nedenle adli yardım müessesesi 1086 sayılı HUMK'un 465 ila 472 maddeleri ile 6100 sayılı HMK'nin 334 ila 340. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Bilindiği ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 334 ila 340.maddelerinde düzenlendiği üzere adli yardım, fakir bir kimsenin bir davanın gerektirdiği oldukça kabarık olan harç ve masrafları sağlayamaması durumunda bu mali külfetten geçici olarak muaf tutulmasıdır. 6100 sayılı Kanun'un 336/3.maddesine göre adli yardım talebinin kanun yollarına başvuru sırasında Yargıtay'a yapılacağı, 337/1. maddesi uyarınca da duruşma yapılmaksızın talep hakkında karar verilebileceği; böylece, temyiz aşamasında adli yardım talebi hakkında karar verme yetkisinin Yargıtay'a ait olacağı düzenlenmiştir.
6100 sayılı HMK′nın 337/2. maddesinde, "Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı, tebliğinden itibaren bir hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Kararına itiraz edilen mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde ise aynı işlere bakmakla görevli en yakın mahkemeye gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir. Adli yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir."
Harçlar Kanunu'nun uygulanması ( kamu düzenini ilgilendirmesi nedeniyle ) hakim tarafından re’sen gözetilmesi gereken bir husustur.
6100 sayılı HMK’nın 344- (1).maddesinde; “İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru için gerekli harçlar ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi hâlde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir. Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurulması hâlinde, 346 ncı maddenin ikinci fıkrası hükmü kıyas yoluyla uygulanır.”
Yine 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 120. maddesine göre, davacının dava açarken yargılama harçlarını ve gider avansını mahkeme veznesine yatırmak zorunda olduğu, avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması halinde mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verileceği, HMK'nın 114/1-g maddesinde davacının yatırması gereken gider avansının dava şartları arasında sayıldığı,HMK 115/2. maddesinde davaşartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için mahkemece kesin süre verileceği ve bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verileceği düzenlemelerine yer verilmiştir.
5.3. Değerlendirme
Somut olayda, talepte bulunan davacının yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığı ve adli yardım talebinin yerinde olduğu anlaşılmış olmakla (HMK'nin m.336/2) adli yardım talebinin kabulüyle Mahkemece verilen 11.12.2017 tarihli ek kararın kaldırılması gerekmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden, davanın 10.000.00 TL değer gösterilmek suretiyle ve adli yardım talepli olarak açıldığı, 12.04.2016 tarihli tensip tutanağının 14.maddesinde adli yardım talebinin reddine ve dava değeri üzerinden hesaplanan peşin nispi harcı ve gider avansını yatırmak üzere 2 haftalık kesin süre verilmesine karar verildiği, söz konusu ara kararın davacı tarafa 19.04.2016 tarihinde tebliğ edildiği, 03.05.2016 tarihinde beyan dilekçesinde; avukat talebinde bulunarak harcı ve gider avansını yatıramayacağının bildirildiği ve bu hususta verilen ara karardan rücu edilmesinin talep edildiği, adli yardım talebinin reddine dair verilen karara karşı davacı tarafından süresinde itiraz yoluna başvurulmadığından artık mahkemece verilen adli yardım talebinin reddi kararı kesinleşmiştir.
IV. SONUÇ
Yukarıda açıklanan nedenlerle
1-Davacının adli yardım talebinin kabulüne, mahkemenin 11.12.2017 tarihli EK KARARIN KALDIRILMASINA,
2-Davacının esasa yönelik yerinde bulunmayan temyiz itirazının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı 80,70 TL onama harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 22/09/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.