"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1372 E., 2023/365 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/116 E., 2022/744 K.
Taraflar arasındaki nüfus kayıt düzeltme dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince kararın usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesi ile kesin olarak davalının istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1)inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının Irak vatandaşı olup, babasının ... oğlu ... olduğunu, babasının Musul Hastanesinde vefat ettiğini, ancak buna ilişkin evrakların DAEŞ tarafından yakıldığını, davacının babası ve dedesinin Hakkari ili Çukurca ilçesi ... köyünden olduklarını, davacının babasının Türk vatandaşı olduğunu, vatandaşlık hakkı kazanmak için nüfus müdürlüğüne müracaat ettiklerini, ancak taleplerinin reddedildiğini, davacının akrabalarının çoğunun Türkiye'de olduğunu, vatandaşlık hakkı kazanmak istediğini, bu nedenle davacının ... Köyü'nden ... oğlu Ahmed'in çocuğu olduğunun tespitine, ana-baba ve çocuk hanelerine isimlerinin yazılarak nüfus kayıtlarının bu şekilde düzeltilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Nüfus Müdürlüğü süresi içinde cevap dilekçesi ibraz etmemiştir.
2.Dahili davalı ... Hazinesi vekili cevap dilekçesinde özetle; Mahkemenin görevsiz ve yetkisiz mahkemede açıldığını, görevli mahkemenin Aile Mahkemesi yetkili mahkemenin ise Çukurca Aile Mahkemesi olduğunu, davacının iddialarının soyut iddialar olduğunu belirterek, davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının babası olduğunu iddia ettiği ...'in yaşayan bir akrabası tespit edilmediği gibi mezarının bulunmadığından bu nedenle herhangi bir şekilde DNA testi yapılmasının mümkün olmadığı, davacı tarafından sunulan ve çevrisi yapılan pasaport, evlilik sözleşmesi gibi evraklardan da herhangi bir şekilde tespit yapılmasının mümkün olmadığı, davacı vekilinin talebi üzerine iki kez kolluğa davacının babası olduğunu iddia ettiği ... için müzekkere yazıldığı, kolluk tarafından yapılan araştırma tutanaklarında da davacıyı veya babası olduğunu iddia ettiği ...'e ilişkin bir tespit yapılamadığı, yine davacının babası olduğunu iddia ettiği ... ile ilgili araştırma yapılması Irak'ta ikamet edip etmediği, davacının onun çocuğu olup olmadığı ile ilgili Irak Erbil Konsolosluğ'una müzekkere yazıldığı, bu müzekkereden de davacının ...'in çocuğu olduğu yönünde herhangi bir tespit yapılamadığı, sonuç olarak davacının ...'in çocuğu olduğunu ortaya koyabilecek olan DNA incelemesinin yapılmasının mümkün olmadığı, Konsoloslukça da bir bilgiye ulaşılamadığı, dinlenen tanıkların beyanlarının tek başına davacının ...'in oğlu olduğunu ispata yeterli olmadığı, kolluk tarafından yapılan araştırmadan her hangi bir somut tespite ulaşılamadığı gibi yine tek başına davacının ...'in oğlu olduğun ortaya koymaya yetmeyeceği gerekçesi ile ispatlanamayan davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Mahkemenin kararı eksik inceleme sonucu verildiğini, salt DNA testi yapılamadığından bahisle eksik inceleme ve araştırma ile reddi yoluna gidilmiş olmasının davacının mağduriyetine yol açtığını, taarflarınca sunulan ve çevrisi yapılan pasaport, evlilik sözleşmesi gibi evraklardan da herhangi bir şekilde tespit yapılmasının mümkün olmadığı yönündeki ilk derece mahkemesi gerekçesinin yerinde olmadığını, talep üzerine davacının babasının ... olduğuna dair iki kez kolluğa müzekkere yazılmış kolluk tarafından yapılan araştırma tutanaklarından, ilgili Irak Erbil konsolosluğuna müzekkere cevabından ...'e ilişkin bir tespit yapılamadığına dair gerekçenin yerinde olmadığını, Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin dava dosyasında dinlenen tanık beyanlarına, kolluk tutanağına itibar edilmediğini, ülkemiz kayıtları ile Irak makamlarının kayıtlarının birbirini tuttuğunu, verilen kararın Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin ve Van 1. Sulh Hukuk Mahkemesi'nin kararları ile çeliştiğini, ...'in mezarının Musul'da olduğunu, Musul'un DAEŞ işgalinde olduğunu, taleplerinin tespit istemine ilişkin olup tescil hükmünü içermediğini belirterek Yerel Mahkeme'nin verdiği ret kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kararın usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesi ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1)inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesindeki kanun yolu itirazlarını tekrar ederek, ayrıca davanın soybağına ilişkin sonuç doğuran davalardan olduğunu belirterek davanın reddi yönünden kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2.Bölge Adliye Mahkemesince verilen 04.04.2023 tarihli ek karar ile kesin karara yönelik davacı vekilinin temyiz başvurusunun reddine karar verilmiştir.
3.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen ek kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
4.Dairemizin 08.11.2023 tarihli, 2023/4457 E., 2023/5279 K. sayılı kararıyla; eldeki davanın davacının soybağına ilişkin sonuç doğuracağı, bu sebeple 6100 sayılı Kanun`un 362 nci maddesinin birinci fıkrasının d bendi kapsamına girmediği ve temyize tabi olduğunun anlaşıldığı, bu bakımdan Bölge Adliye Mahkemesinin 04.04.2023 tarihli temyiz dilekçesinin reddine ilişkin ek kararının yasal dayanaktan yoksun olduğu gerekçesi ile kaldırılmasına, Bölge Adliye Mahkemesi kararının davanın taraflarına tebliğine dair belgelerin dava dosyası içerisinde ve UYAP ile oluşturulan elektronik ortamda yer almadığı gerekçesi ile kararda belirtilen işlemlerin yerine getirilmesi için dosyanın hükmü veren Bölge Adliye Mahkemesine geri çevrilmesine karar verilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Yabancı uyruklu davacının Türk vatandaşı olarak nüfusa kayıtlı ...'in oğlu olduğunun tespitine ilişkin davada İlk Derece Mahkemecesince yeterince araştırma yapılarak karar verilip verilmediği, davanın reddine karar verilmesinin usul ve kanuna uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
5901 sayılı Kanun'un 37inci maddesi; Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 63, 64 ve 69 uncu maddeleri ile 85 inci maddesi; 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu(5490 sayılı Kanun)'un 35 inci, 36 ncı ve devamı maddeleri; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu(4721 sayılı Kanun)'un 30uncu maddesi; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 362 ve 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Davacı Irak uyruklu olup, babasının Hakkari/Çukurca-... Köyü nüfusuna kayıtlı ... oğlu ... olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2.04.06.1958 tarihli ve 15/6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararı gereğince, maddî olayları açıklamak taraflara; ileri sürülen olayları hukuken nitelemek, uygulanacak Kanun hükümlerini tespit etmek ve uygulamak görevi hakime aittir. Nitekim 6100 sayılı Kanun’un 33 üncü maddesinde hâkimin, Türk Hukuku'nu re'sen uygulayacağı belirtilmiştir. Bu ilke gereği açılan davayı nitelemek ve açılmış bir dava hakkında doğru hukuk kurallarını bulup uygulamak hâkime düşen bir görevdir.
3.Kayıt düzeltilmesi, aile kütüğüne işlenmiş kaydın bir kısmının düzeltilmesi veya değiştirilmesidir. Nüfus kütüklerindeki doğru olmayan kayıtların düzeltilmesi için mahkemeden karar alınması zorunludur. İşte bu noktada, nüfus kütüğünde yer alan doğru olmayan kayıtlar, ilgilileri veya Cumhuriyet savcısı tarafından açılacak olan kayıt düzeltme davası ile gerçek durumuna uygun hale getirilebilir ki, bu dava uygulamada nüfus kaydının düzeltilmesi davası olarak adlandırılmakta olup zamanaşımı ve hak düşürücü süreye bağlı olmayan nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davalarda, her türlü kanıta başvurulabilir.
5.Somut olayda, dava nüfus davası olup, dava dosyası arasında davacının kök kayıtlarını içeren nüfus kaydı bulunmamaktadır. Öncelikle davacının anne, baba, kardeş, eş ve çocuklarını gösterir şekilde kök aile nüfus kaydı ile ayrıca davacının babası olduğu iddia edilen ve vefat eden ... oğlu ...'in aile nüfus kaydının uluslararası istinabe yoluyla istenilmesi, tercümeleri ile birlikte bu kayıtlar dosyaya kazandırıldıktan sonra tüm kayıtların karşılaştırılarak , özellikle Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2020/113 Esas sayılı ilamı da dikkate alınarak tüm deliller birlikte değerlendirilip sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1 Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz peşin harcının istek halinde yatırana iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.07.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.