"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2010/87 E., 2023/121 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, müvekkilinin davalı odadan alacağına karşılık olarak 04.06.2004 tarihli 17.000,00 YTL bedelli çek aldığını, çekin ödeme gününde ödenmediğini ancak ödeme yapılacağının bildirilmesi nedeni ile bankaya ibraz edilip yazdırılmasının engellendiğini, oda yönetiminin değişmesi nedeni ile ödemenin gerçekleştirilmediğini, yapılan icra takibine davalı tarafça haksız itiraz edildiğini ileri sürerek itirazın iptali ile %40 oranında icra inkar tazminatına karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili, davacının herhangi bir alacağı olmadığını, kendisine mal satıldığına yada hizmet verildiğine ilişkin kayıt bulunmadığını dava konulu çekin önceki yönetim tarafından verildiğini ve yöneticilerin zimmet suçundan yargılandıklarını davanın süresinde açılmadığını, alacağın zaman aşımına uğradığını davacı tarafça talep edilen faiz miktarının haksız olduğunu takibe konu çekin çek vasfını kaybettiğini savunarak davanın reddini dilemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 08.05.2008 tarih ve 2007/168 E., 2008/103K. sayılı kararıyla; davacının davasının kısmen kabulü ile Beypazarı İcra Müdürlüğünün 2007/1257 esas nolu takibine konu 17.000,00.YTL asıl alacağın takip tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tahsili için bu miktar üzerinden itirazın iptaline, faiz alacağına ilişkin itirazın iptali talebinin reddine, % 40 oranında asıl alacak üzerinden hesaplanacak icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 02.04.2019 tarih ve 2009/15009 E. ve 2010/2619 K. Sayılı ilamı ile; davalı vekilinin sair temyiz itirazları incelenmeksizin; "Davalı Odanın dava konusu çeki tanzim edip davacıya veren önceki dönem yöneticileri hakkında Odanın borcu olmadığı halde aldıkları paralara karşılık piyasada aktif, tutarları belli olmayan toplam 767 adet çek keşide ettikleri, tahsil ettikleri paraları kayıtlara geçirmedikleri iddiasıyla zimmet ve görevi kötüye kullanmak suçundan Sincan 1.Ağır Ceza Mahkemesinin 2007/93 esas sayılı dosyası ile ceza davası açıldığı, yargılamasının halen derdest olduğu dosya kapsamından anlaşılmaktadır.Öyle olunca mahkemece öncelikle dava konusu çekin ceza davası kapsamında bulunup bulunmadığı hususunda inceleme yapılıp gerektiğinde ceza davasının bekletici mesele yapılarak oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğu" gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; “davaya konu çekin zamanaşımına uğraması halinde kambiyo hukukundan doğan haklar kullanılamayacağından davacı tarafça ilamsız icra takibi yolu ile yapılan takibe davalı oda temsilcisi itirazda bulunmuştur..Davacı tarafça alacak ilişkisine dayanılmış,tanıklar tarafından da davalı odanın davacıdan borç para aldığı beyan edilmiştir.Bu durumda taraflar arasındaki temel ilişki karz akti olup, 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğundan zamanaşımına ilişkin itiraz yerinde bulunmamıştır.Arada temel ilişkinin bulunması halinde zamanaşımına uğramış çeke yazılı delil başlangıcı olarak dayanılabilir. Davaya konu çekte yazılı delil başlangıcı niteliğine sahiptir. Tanıklarca davalı Odanın davacıdan ödünç para aldığı ifade edilmiş olup,temel ilişki tanık anlatımları ile ispatlanmıştır.Ayrıca tanık ... 17.000 YTL alınması nedeni ile belirtilen miktardaki çeki imzaladığını bildirmiştir. Bozma ilamı doğrultusunda Ankara Batı 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 2007/93 Esas sayılı dosyasının kesinleşmesi beklenilmiş ve 24/02/2014 tarihli müzekkere cevabından da anlaşılacağı üzere davamızın konusu bulunan çekin Ceza dosyasına konu olmadığı da anlaşılmıştır. Bu durumda yazılı delil başlangıcı niteliğindeki çek ve tanık anlatımlarına göre davacının davalı odadan çekte yazılı miktarda alacağı olduğu kanaatine varılmıştır. Her ne kadar %40 icra inkar tazminatı talep edilmiş ise de İcra İflas Kanunu gereğince %20 İcra İnkar tazminatına hükmedilerek davanın kısmen kabul kısmen reddine, Beypazarı İcra Müdürlüğünün 2007/1257 Esas sayılı dosyasındaki itirazın iptaline, asıl alacağın %20 kadar icra inkar tazminatına, fazlaya ilişkin talebin reddine" karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, Ziraat odasının davacıya herhangi bir borcu olmadığını, mal ve hizmet almadığını belirterek mahkeme kararının bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ödenmemiş çek bedelinin tahsili amacıyla başlatılan icra takibine yapılan itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. Usuli kazanılmış hak olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK).
2. Bundan başka, Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün, bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş olan bu kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı YİBK).
3. Değerlendirme
1. Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillere ve uyulmasına karar verilen bozma ilamındaki gerekçelere uygun karar verilmiş olmasına göre davalının aşağıdaki bent kapsamındaki temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2. Bir davada mahkemenin veya tarafların yapmış olduğu bir usul işlem ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakka usule ilişkin kazanılmış hak denir. (Prof Baki Kara Hukuk Mahkemeleri Usulü Cilt V sayfa 4737) Usuli kazanılmış hakka ilişkin yasal bir düzenleme mevcut değilse de gerek doktrinde gerekse Yargıtay kararlarında bu husus kabul edilmiştir. Usuli Kazanılmış haklardan birisi de Yargıtay bozma ilamına uyulması ile oluşur. Yargıtay bozma ilamına uyulmakla artık bozma ilamında belirtilen şekilde işlem yapılması zorunluluk haline gelir. Mahkeme bozmaya uyma kararı ile bağlıdır. Bozma kararının gereklerini yerine getirmekle yükümlüdür.
Mahkemece ilk kararda, davacının davasının kısmen kabulü ile Beypazarı İcra Müdürlüğünün 2007/1257 esas nolu takibine konu 17.000,00.YTL asıl alacağın takip tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tahsili için bu miktar üzerinden itirazın iptaline, faiz alacağına ilişkin itirazın iptali talebinin reddine, % 40 oranında asıl alacak üzerinden hesaplanacak icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmiş, kararın davalı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 02.04.2019 tarih ve 2009/15009 Esas ve 2010/2619 Karar Sayılı ilamı ile mahkeme kararı, davalı yararına araştırma yapılması husunda bozulmuş, mahkeme kararına karşı ise davacı tarafından temyiz isteminde bulunulmamıştır. Mahkemece bozma ilamına uyularak verilen kararda ise, Beypazarı İcra Müdürlüğünün 2007/1257 Esas sayılı dosyasındaki itirazın iptaline, asıl alacağın %20 kadar icra inkar tazminatına, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir. Hemen belirtmek gerekir ki, anılan icra dosyasında asıl alacağın yanında işlemiş faiz de talep edilmiş olmakla mahkemece, asıl alacak faiz ayrımı yapılmaksızın ve davalı yararına usuli kazanılmış hakka aykırı olacak şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalının sair temyiz itirazlarının reddine,
2.Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428 inci maddesi uyarınca davalı yarına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine,
6100 sayılı Kanun'un Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
07.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.