"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/865 E., 2022/1355 K.
DAVA TARİHİ : 13.04.2021
KARAR : Davanın kabulüne
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kocaeli 2. Tüketici Mahkemesi
SAYISI : 2021/244 E., 2022/124 K.
Taraflar arasındaki ayıplı mal davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından ayrı ayrı istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalıların başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; 19.03.2020 tarihinde... plaka sayılı... şasi nolu Seat Leon 1.5 Eco TSI 150 hp Xcellence DSG marka ve modelli aracı 181.346,91 TL bedel ödeyerek satın aldığını, davalılardan Doğuş Otomotiv satın alınan aracın yetkili ithalatçı firması olup, diğer davalı Keleşler Otomotiv'in aracın satın alındığı yetkili bayii olduğunu, satışa konu aracın tavan birleşme noktalarında birden fazla yerde boya atması meydana geldiğini, bunun üzerine 30.10.2020 tarihinde yetkili bayii Keleşler Otomotiv'e söz konusu ayıp ile ilgili bildirim yaptığını, 24.11.2020 tarihinde ithalatçı firma Doğuş Otomotiv tarafından, ayıbın tavan kısmının komple boyanması suretiyle giderilebileceğininin bildirildiğini, söz konusu ayıbın üretimden kaynaklı olması, aracın boya garantisi kapsamında olması ve ortaya çıkan durumun kabul edilemeyecek tarzda bir ayıp olması nedenleriyle boyama işleminin kabul edilmediğini, aracın ayıpsız misliyle değişiminin yapılmasının talep edildiğini, bu talebinin yerine getirilemeyeceğini sadece aracın tavanının boyanabileceği hususunun tarafına iletildiğini, bunun üzerine davalılara Kocaeli 6.Noterliğinin 11.12.2020 tarih ve 25616 yevmiye nolu ihtarnamesi keşide edilerek satın alınan aracın ayıpsız misli ile değişimi talebinde bulunulduğunu, mezkur ihtarnamenin davalılarca tebellüğ edilmesine rağmen, herhangi bir cevap verilmediğini, taleplerinin yerine getirilmediğini, davalıların "tavanın komple boyanması" suretiyle ayıbın giderilebileceğini dönük çözüm sunmalarının ise tarafınca kabulünün mümkün olmadığını, bu nedenlerle öncelikle aracın ayıpsız misli ile değişimine, aynısı ile değişimi mümkün olmaması halinde karar tarihi itibariyle davaya konu aracın niteliklerini taşıyan modeli ile değiştirilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı ...Otomotiv Gıda Maddeleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi vekili; davacı tarafın iddialarının mesnetsiz olduğunu, dava konusu araçta herhangi bir ayıp/gizli ayıp veya üretim hatasının söz konusu olmadığını, aracın misli ile değiştirilmesine dair taleplerinin yerine getirilmesi için hukuki ve teknik şartlar oluşmadığını belirterek hukuka aykırı davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili; dava konusu araçta hali hazırda hiçbir ayıp bulunmadığını, yapılacak basit onarım işleminin araç üzerinde herhangi bir değer kaybına neden olmayacağını, basit bir onarım ile giderilebilecek bir arıza için aracın misli ile değişimi talep edilemeyeceğini, davacı dava konusu araçtan faydalanmaya devam ettiğinden davacının taleplerinin Medeni Kanun'un 2. maddesi ve Borçlar Kanunu'nun 227. maddesine aykırı olduğunu belirterek haksız ve hukuka aykırı olan davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; garanti süresi içerisinde ortaya çıkan ayıplardan imalatçı, ithalatçı, satıcı ve acentenin sorumlu olduğu, misli ile değişim talepli olarak açılan somut uyuşmazlıkta aracın garanti süresinin devam ettiğinin anlaşıldığı, dava konusu araçta meydana gelen boya dökülmesinin "gizli ayıp" olduğu, boya atmasının tavan sacı, yan cephe sacları ve düşey direkleri ile sınırlı kaldığı, bu kusurun giderilmesi için bu üç kısma ait aksamların bağlantılarının sökülerek boyanması gerektiği, bu durumun aracı ikinci el durumuna düşüreceği, üretimden kaynaklı ayıp olduğu, ayıp nedeni ile 14.689 TL değer kaybı olacağı, aracın 17.05.2021 tarihinde 3.000 TL değer kaybına neden olacak bir kazaya karıştığı ve bu kazanın ayıp ile bir bağlantısının olmadığı mahkemece alınan bilirkişi raporu ile sabit olduğu, tüketicinin sıfır olarak aldığı araçta meydana gelen ayıplara katlanmak zorunda olmadığı, aracın değerini önemli ölçüde azaltacak ikinci el satışını da zorlaştıracak nitelikte önemli üretimsel hata nedeni ile misli ile değişimin hakkaniyetli olduğu, yeni alınan bir araçta böylesine aracın tümüne yayılan değere önemli derecede etki eden bir ayıba davacının katlanmasının hayatın olağan akışına uygun olmadığı gerekçesi ile davanın kabulüne; davaya konu 41 AES 483 plaka sayılı 2020 model, Seat Leon marka, 1.5 Eco TSI150 HP XCellence Dsg ... şase nolu aracın aynı model aynı marka ve aynı özellikteki araç ile misli ile değiştirilmesine, bunun mümkün olmaması halinde İİK'nın 24 üncü maddesi uyarınca işlem yapılmasına, (Bu hükmün tekerrüre neden olmayacak biçimde davalılar tarafından müştereken ve müteselsilen yerine getirilmesine), davaya konu aracın davacı tarafından tüm takyidatlarından arındırılmış şekilde davalı Keleşler Otomotiv Gıda Maddeleri San. Tic. Ltd. Şti'ne iadesine, 3.000 TL değer kaybı bedelinin davacıdan alınarak davalı Keleşler Otomotiv Gıda Maddeleri San. Tic. Ltd. Şti'ne verilmesine, karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ..Otomotiv Gıda Maddeleri San. Tic. Ltd. Şti. vekili; yetkili serviste aracın tavanındaki boya atmalarının garanti kapsamında yapılacak boyama işlemiyle düzeltilmesi teklif edilmiş olmasına rağmen davacının aracın boyanmasını istemediğini, araçta herhangi bir ayıp, gizli ayıp veya üretim hatası söz konusu olmadığını, araçta meydana gelen bu durumun herhangi bir değer kaybına sebep olmadığı gibi kullanıma da engel teşkil etmediğini, davacının kullanımından kaynaklanan sebeplerden meydana gelen boya atmalarının ilgili mevzuat gereğince ayıp olarak nitelendirilemeyeceğinden aracın ayıpsız misliyle değişimine karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu, aracın misli ile değişim kararının taraflar arasındaki hak ve menfaat dengesini aşırı ölçüde bozduğundan Medeni Kanunda düzenlenen iyiniyet kurallarına ve hakkaniyete aykırı olduğunu, aracın bilirkişilerce incelendiğini, aracın günümüze kadar kullanıldığı ve halihazırda kullanılmaya devam edilerek beklenen fayda sağlandığını, bilirkişilerce takdir edilen araçtaki değer kaybının aracın misliyle değişimini gerektirecek nicelikte olmadığını, malın ayıplı ve ayıpsız değeri arasında önemli bir fark mevcut değilken ve mevcut durum araçtan fayda sağlanmasına etki etmiyorken aracın misliyle değişimine karar verilmesinin vekil eden şirketi aşırı oranda zarara uğratacağını, dava konusu otomobilin 17.05.2021 tarihinde maddi hasarlı kazaya karışmış olup çamurluk, stop lambası ve sol arka tamponda hasar meydana geldiğini, aracın vekil eden firma tarafında geri alınarak sıfır kilometre yenisiyle değiştirilmesinin mümkün olmadığını belirterek ilk derece mahkemesince verilen haksız ve hukuka aykırı kararın kaldırılmasını ve davanın reddini talep etmiştir.
Davalı Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş. vekili; yetkili servis tarafından aracın detaylıca incelendiğini, yapılan incelemede aracın tavan birleşme noktasında boyada hafif bir şekilde dökülme olduğunun görüldüğü ve boyası dökülen bölgenin garanti kapsamında boyanmasına karar verildiğini, davacının onay vermemesi nedeni ile onarım sağlanamadığını, araç üzerinde yapılacak onarımların basit onarım şeklinde olduğunu, onarımların araç üzerinde herhangi bir değer kaybına neden olmadığını, ikinci el piyasasında da bu tür işlemlerin değer kaybı unsuru olarak değerlendirilmediğini, dökülme gerçekleşen parça boyanırken üretici standartlarına uygun boyandığını, araca yapılan işlemlerin orijinal işlemler olduğunu ve aracın orjinalliğini etkilemeyeceğini, dosya kapsamında temin edilen 24.01.2022 tarihli bilirkişi raporunda belirtilen hususların haksız ve mesnetsiz olup taraflarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığını, araçta herhangi bir ayıp/gizli ayıp veya üretim hatası söz konusu olmayıp aracın ayıpsız misli ile değişim ve sair taleplerinin yerine getirilmesi için gerekli teknik ve yasal koşullar oluşmadığını, bilirkişi raporunda yüksek miktarda değer kaybı hesaplandığını ancak hesaplamanın doğru olmadığını, aracın 24.05.2020 tarihli kazada hasar aldığını, sol arkada bulunan bir çok parçanın işlem gördüğünü ve boyandığını, kazaya ilişkin değer kaybının 3.000 TL olarak belirlenmesine karşın aracın tavanına yapılacak basit bir lokal boya işlemi için 14.689 TL değer kaybı belirlenmesinin raporun çelişkiler içerdiğinin kanıtı olduğunu, denetime elverişli olmayan bilirkişi raporunun hükme esas alınarak karar verilmesinin hukuka aykırılık teşkil ettiğini, araç değişimi talep edilmesinin dürüstlük kuralına yani Medeni Kanunun 2 nci maddesine aykırı olduğunu, vekil eden şirketin, dava konusu aracın ithalatçısı veya davacıya aracı satan firma olmadığını, mahkeme tarafından davacı iddialarının kabulüne karar verildiği bir an düşünülse dahi, davacının ayıp oranında bedel indirimi ve ücretsiz onarım isteme yönündeki diğer seçimlik haklarının değerlendirilmesi gerektiğini, dava konusu aracın davacı tarafından halen kullanıldığını, bu doğrultuda davacının araçtan faydalanmaya devam ettiğini, davacının talebi olan değişim hususunun vekil eden şirket aleyhine doğuracağı sakınca ile davacı aleyhine doğuracağı faydanın kıyaslanamayacak derecede büyük olduğunu, bir an için aracın bedel iadesi talebinin kabul edildiği düşünülse bile davacı yanın dava süresince aracı kullanacağı, ondan faydalanacağı ve ayrıca aracı yıpratarak eskimesine sebep olacağı hususları göz önünde bulundurularak, değişim neticesinde iade edilecek olan dava konusu aracın, satış tarihinden itibaren kullanım bedelinin hakkaniyet gereği mahsup edilmesi gerektiğini, davanın kabulü ihtimali karşısında Mahkeme aracılığı ile yaptırılacak bilirkişi incelemesinde dava konusu araçta davacının kullanımı nedeniyle meydana gelen değer kaybı tespitinin de yapılması gerektiğini belirterek ilk derece mahkemesince verilen haksız ve hukuka aykırı kararın kaldırılmasını ve davanın reddini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda; boya atması (soyulması) olayının kullanım ve çevresel koşullara bağlı olarak oluşmadığı, üretim hatası olduğu, ilk aşamada farkedilemeyecek boyutta olduğu, davacının satın alması sonrası boyadaki soyulmanın gözle görülebilir hale geldiği, dolayısıyla gizli ayıplı olduğu, araçtaki boya atması (soyulması) olayının tavan sacı, yan cephe sacları ve düşey(kapı) direkleri ile sınırlı kaldığı, bu kusurun (ayıbın) giderilmesi için sayılan bu üç kısma ait aksamların kaynaklı bağlantılarının sökülerek boyanması ve tekrar montajlarının yapılması gerektiği, ayıptan dolayı araçta oluşacak değer kaybının nisbi metoda göre 14.689 TL olduğu, 17.05.2021 tarihinde maddi hasarlı kazada oluşan hasarların onarımı nedeniyle araçta 3.000 TL değer mevcut olduğunun anlaşıldığı, somut olayda; araçta ortaya çıkan ayıbın niteliği, onarımın yapılmamış olması ve aracın ayıp nedeniyle tamamının boyanacak olması, aracın satış tarihi itibariyle toplam bedeline göre ayıplı bedelinin oranı, ayıbın bedel indirimi ile telafi edilmesinin mümkün ve davacı tarafından kabul edilebilecek mahiyette olmadığı, davacı tarafından 0 km yeni bir araç alınmasındaki amaç ve beklentilerin karşılanmadığı hususları dikkate alındığında davacının misli ile değişim talebinin iyiniyet kurallarına aykırı olmayacağı, satış değeri 181.346,91 TL olan araçta satış zamanında % 8,1 değer oluştuğu anlaşılmakla davanın kabulünde ve hükme esas alınan bilirkişi raporunun teknik ayrıntı ve denetime elverir nitelikte bulunmasına, mahkemenin, dosya kapsamına uygun takdir ve kabulüne göre İlk derece mahkemesi kararının usul ve yasal düzenlemelere uygun olduğu, salt kullanımdan kaynaklanan değer düşüklüğü bedelinin davacıdan tahsili mümkün olmadığından davalı tarafın bu yöne değinen istinaflarının yerinde görülmediği, davalıların, dava dilekçesi ve tensip zaptı taraflarına tebliğe çıkartılmadan 20.05.2021 tarihli keşfin yokluklarında yapılması ve keşif sonucu 07.07.2021 tarihli bilirkişi raporu alınmış olmasına ilişkin istinaf sebebinin incelemesinde, bilirkişi raporlarının davalılara tebliğ edilmiş olması, mahkemenin kabulünde sadece yokluklarında yapılan keşfe ve bu keşif sonucunda dosyaya kazandırılan bilirkişi raporuna dayanılmamış olması, yargılama sırasında mahkemece ikinci keşif ve keşif sonucu alınan bilirkişi raporu alındığı, mahkemece davanın kabulünde tüm dosya kapsamı dikkate alınarak karar verilmesi sebebiyle davalıların bu yönlü istinafları yerinde olmadığı gerekçesi ile Kocaeli 2. Tüketici Mahkemesi'nin 08.03.2022 tarih, 2021/244 Esas, 2022/124 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davalılar vekillerinin istinaf başvurularının HMK'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine, karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Keleşler Otomotiv Gıda Maddeleri San. Tic. Ltd. Şti. vekili; istinaf sebeplerini tekrarlayarak, aracın teslim anı ile bahse konu boya atmalarının bildirimi arasında yaklaşık 7,5 aylık bir süre zarfı mevcut olduğunu, boya atmalarının sebebinin üretimden kaynaklı olmayıp kullanımdan kaynaklandığını, davacı tarafça aracın kullanıma devam edildiğini ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş. vekili; istinaf sebeplerini tekrarlayarak, kabul anlamına gelmemek kaydıyla, dava konusu aracın misli ile değiştirilmesine karar verilmesi halinde, aracın üzerinde bulunan veya sonradan ortaya çıkabilecek ve yükümlüsünün davacı olduğu rehin, haciz, vergi borcu ve sair tahditlerin davacı tarafça kaldırılması hususuna hükümde yer verilmediğini, söz konusu davada bilirkişi raporu tebliğ edildikten sonra dava dilekçesi ve tensip zaptının tebliğe çıkartıldığını, keşif icrasından ve davadan, bilirkişi raporunun tebliğ edilmesiyle haberdar olduklarını, yokluklarında yapılan keşif incelemesine istinaden hazırlanan hukuka aykırı tesbit raporunun davada delil olarak kullanılmasının usul açısından mümkün olmadığını, yine işbu bilirkişi raporu bakımından, keşif masraflarının taraflarından talep edilmesinin de haksız ve yersiz olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, malın ayıplı olmasından kaynaklı aracın misli ile değişimi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 8 inci maddesine göre; " (1) Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.
" denilmiştir. Aynı Yasanın 9 uncu maddesinde de; "Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak tüketiciye teslim etmekle yükümlüdür..." denilmiştir.
2. 6502 sayılı TKHK'nın "Tüketicin seçimlik hakları" başlıklı 11 inci maddesinin 1 ve 2 nci fıkrasında; "(1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere
satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,
seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine
getirmekle yükümlüdür.
(2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
3.Değerlendirme
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının dayandığı yasal ve hukuksal gerekçelere, ayıbın niteliği, tamirat yapılmadığı ve aracın tamamının boyanacak olup misli ile değişim dışında ayıbın giderilmesinin menfaat dengesine uygun düşmediği gözetildiğinde, davalıların temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.