"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/22 E., 2023/328 K.
Mahkemece bozmaya uyularak verilen karar, taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalılardan ...'un mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan Türk Silahlı Kuvvetlerin'den ayrıldığını, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu'nun (926 sayılı Kanun) 112. maddesi ve Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğretim, Eğitim ve Yerleştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik (Yönetmelik) gereğince öğrenim, eğitim, yerleştirme ve kurs masraflarının yükümlülük süresinin eksik kalan kısmı ile orantılı olarak faizi ile alınması gerektiğini, Kanun'un 112. maddenin (b) bendi gereği; yabancı memleketlerde öğrenim, staj, kurs, ihtisas veya görgü ve bilgilerini artırmak amacı ile gitmiş olanlardan durumları belirtilen fıkralar hükümlerine uyanlar hakkında o fıkra hükümleri uygulanmakla birlikte orada bulundukları süre içinde aldıkları aylık ve Devletçe yapılan masrafların dört katı ayrıca tazminat olarak alınacağını, davalı ...'un TSK'den 26.11.2011 tarihli ve 2011/10-316 kararname gereğince 5.789 günlük noksan hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan ayrılmasından dolayı kendisi için ilgili kamun ve yönetmelik esaslarına uygun olarak havi tazminat borcunun hesaplandığını ileri sürerek; şimdilik 1.302.868,35 TL alacağın sarf tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 11.02.2016 tarihli kararıyla; davalı ...'un 1992-1993 öğretim döneminde 3. sınıfı okuyarak Deniz Lisesinden başarı ile mezun olduğu, 1993-1994 yılında başladığı Deniz Harp okulu öğrenciliğini de 1996-1997 öğretim döneminde 4. sınıfı okuyarak 30.08.1997 tarihinde başarı ile bitirdiği, 30.08.1997 tarihinde Teğmen rütbesi ile TSK'da muvazzaf subay olarak görevine başladığı, kefalet nedeniyle davalı ...'e herhangi bir borç çıkartılmasının hukuken söz konusu olmadığı, davalı ...'in yüklenme senedinde yer alan taahhüdü oğlu ...'un subay çıkmasına kadar olan süreyi kapsamakta olduğu, ...'un subay olarak çıktığı, davalı ...'un 5.241 gün TSK'da bulunduğu, bu dönemler için davacının herhangi bir tazminat isteminde bulunamayacağı, davacı idarenin davalı ...'tan talep edebileceği tazminatın davalının yüksek lisans ve doktora öğrenimi için yurt dışında bulunduğu sürenin 2 katı tutarında yüklenmiş olduğu ek zorunlu hizmet süresinden eksik kalan 3.968 gün için söz konusu olabileceği, davacının davalıdan yurt dışında bulunduğu sürelerde yapılan masrafların 4 katı tutarında yasal faizi ile birlikte cezai şart tazminatı talep etmesinin 926 sayılı Kanun'un 112. maddesi ile Yönetmelik'in 5/c maddesi hükümlerine aykırılık teşkil etmekte olduğu, davacı idarenin davalı ...'a yurt dışı yüksek lisans süresi ile doktora süresi içinde yapmış olduğu bedelin 310.872,523 TL olduğu, davacı idarenin davalının yurt içi aylıklarından kesmiş olduğu %40 oranındaki toplam 51.779,60 TL düşüldüğünde davacının ödemesi gereken 5.076 günlük tazminatının matrahının toplamının 259.092,93 TL olarak hesaplandığı, davacı idarenin davalıdan yurt dışı yüksek lisans ve doktora öğrenimi nedeniyle yapmış olduğu masraflara karşılık noksan kalan ek zorunlu hizmet süresi ile orantılı olarak talep edebileceği tazminat miktarının 202.537,64 TL olduğu, değişken yasal faiz oranının 145.376,64 TL olduğu bilirkişi raporu ile sabit olduğu gerekçesiyle; davalı ... aleyhine açılan davanın reddine, davalı ... aleyhine açılan davanın kısmen kabulüne, 202.537,58 TL asıl alacak ile 145.374,64 TL faiz alacağı olmak üzere toplam 347.914,00 TL'nin tahsiline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen tarihli kararının süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece verilen 08.04.2021 tarihli ilamla; davacının sair temyiz itirazları reddedilerek, 926 sayılı Kanun'un 112/4. maddesi metninde yer alan "durumları yukarıdaki fıkralar hükümlerine uyanlar" ibaresinden maddenin 1., 2. ve 3. fıkralarının tamamının anlaşılması gerektiği, bu nedenle Mahkemece, davalı ...’un mecburi hizmet süresini tamamlamadan ilişiğinin kesilmiş olması nedeniyle söz konusu maddenin 1. fıkrasında düzenlenen durum kapsamında bulunması karşısında, davalı ...’un yurt dışında bulunduğu süre içerisinde kendisine yapılan masrafların 4 katı cezai şarttan sorumlu tutulması (yurtdışı eğitim tutarları noksan hizmet süresine orantılanmalı) gerektiği dikkate alınmadan hüküm kurulduğu, yine davalının Deniz Lisesi ve Deniz Harp Okulu öğrenimi için yüklenmiş olduğu asıl zorunlu hizmet süresini tamamlaması nedeniyle mecburi hizmet süresi 926 sayılı Kanun'un 113. maddesinin (b) bendi gereğince uzadığının anlaşılmasına göre, mecburi hizmet süresinin asıl ve uzatılmış mecburi hizmet süresi şeklinde ikili ayrım yapılarak asıl mecburiyet süresini tamamlandığı gerekçesiyle davalının Deniz Lisesi ve Deniz Harp Okulu öğrenimi için yapılan masrafların hesap edilmemesinin hatalı olduğu belirtilerek, kararın bozulmasına karar verilmiştir.
2. Bozmaya uyan Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı ...'in yüklenme senedinde yer alan taahhüdü oğlu ...'un subay çıkmasına kadar olan süreyi kapsamakta olduğu, davalı ... hakkındaki davanın husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiği, mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan 11.01.2012 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerinden resen ilişiği kesilen davalı ...'un 926 sayılı Kanun'un 112. maddesi üçüncü fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen “istifa etmiş sayılanlardan” olmayıp, yurt dışı eğitim ve ihtisasının 112. maddenin (4.) fıkrası kapsamında 4 kat cezai şarta tabi olduğu, Yönetmelik'in 5/a maddesinde sayılan maliyet kalemleri esas alınarak 1.272.356,30 TL cezai şart-okul-kurs masraf alacağı ve 115.683,56 TL eksik kalan yükümlülük alacağı olmak üzere toplam alacağın 1.388.039,86 TL olarak belirlendiği gerekçesiyle; davalı ... hakkındaki davanın reddine, davalı ... hakkındaki davanın kısmen kabulü ile taleple bağlı kalınarak toplam alacağın 1.302.868,35 TL olarak bulunduğu gerekçesiyle; davalı ... hakkındaki davanın reddine, davalı ... hakkındaki davanın kısmen kabulü ile taleple bağlı kalınarak toplam 1.302.868,35 TL alacağın sarf tarihinden hesaplanacak yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davalı ...'in yükümlülük süresini tamamlamadan yurt dışına çıkması nedeniyle kefili olan davalı ...'in de talep edilen tazminat miktarından sorumlu tutulması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalı ... vekili; müvekkilinin asli mecburi hizmetini tamamladıktan sonra TSK'dan ayrıldığını, 926 sayılı Kanun'un 112/1 maddesi kapsamına girmediğini, bu nedenle dört kat tazminat ödeme cezası ile yükümlü tutulamayacağını, Kanunun 113/g maddesi "Yükümlülük sürelerinin bu madde hükümlerine göre uzatılan kısmı toplamı 8 yılı geçemez." hükmü uyarınca, müvekkilinin eğitime bağlı olarak uzayan mecburi hizmet süresinin 8 yıl olduğunu, somut olayda ihlal edilen Kanun'un 112/1 maddesi kapsamındaki asli hizmet yükümlülüğü olmadığını, müvekkili açısından en fazla 113/a maddesi kapsamındaki eğitime bağlı uzayan yükümlülük süresinin ihlal edildiğinin ileri sürülebileceğini, bu yükümlülüğün ihlal edilmesi halinde de 112/4 maddesindeki dört kat tutarındaki cezanın ödenmesi gerektiğinin kanunda öngörülmediğini, kabul manasına gelmemek kaydıyla müvekkilinin ancak 926 sayılı Kanun'un 122/5. maddesinde yer alan hüküm uyarınca masraflardan yükümlülük sürelerinin eksik kalan kısmı ile orantılı olarak kanunî faizi ile birlikte sorumlu tutulabileceğini, müvekkilinin Lise ve Harp Okulu eğitimlerini başarı ile tamamladığı için buradaki harcamalardan sorumlu tutulamayacağını, bilirkişinin cezai şartı hesaplarken toplam alacak tutarına cezai şart uyguladığını, yükümlülük süresinin toplam yükümlülük süresi oranlanarak bulunan tutarlar (tazmini gerekecek giderler) üzerinden hesaplama yapılması gerektiğini, bilirkişi raporunda davacı Kurumun talebini aşacak biçimde yurt dışı aylıklarıyla ilgili hesaplama yapılarak bu kalemin hesaplamaya dahil edilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, 926 sayılı Kanun'dan kaynaklanan eğitim ve öğretim alacağının tahsili istemine ilişkindir.
1. Temyizen incelenen kararda belirtilen gerekçelere, yurt dışı aylıkları yönünden davacı lehine usuli kazanılmış hak oluşmasına, bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş hususların incelenemeyecek olmasına göre; davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
2. Mahkemece uyulmasına karar verilen bozma ilamında; davalı ...’un yurt dışında bulunduğu süre içerisinde kendisine yapılan masrafların 4 katı cezai şarttan sorumlu tutulması (yurt dışı eğitim tutarları noksan hizmet süresine orantılanmalı) gerektiği belirtilmesine rağmen, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, 926 sayılı Kanun’un 113/g maddesi dikkate alınmaksızın, eğitime bağlı olarak uzayan yükümlülük süresinin 8 yıldan fazla hesaplanması, cezai şartın ise yurt dışı masraflarına yükümlülük süresinin eksik kalan kısmına dair oran uygulanmaksızın toplam masraf üzerinden belirlenmesi, doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Davacı vekilinin tüm, davalı ... vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan Mahkeme kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3. maddesi atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428. maddesi gereğince davalı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davalıya iadesine,
1086 sayılı Kanun’un 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
13.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.