"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince derdestlik nedeniyle dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalılar ... vd. vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 109 ada 42 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini, yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın değerli bir konumda olduğunu, acele el koyma dosyasında taşınmazın gerçek değerinin tespit edilmediğini, kamulaştırılan alanın büyük bir kısmının ... köyü ... Mahallesinin hemen aşağısında yer alan ... -... karayoluna 473 metre mesafede, ... alt kısmında kaldığını, söz konusu taşınmazın bulunduğu yerin 25 haneden oluşan bir mahalle olduğunu ve inşaat yapımına müsait olmak üzere 2-3 katlı binalar bulunduğunu, dava konusu taşınmazın birim fiyatının 170 TL/m² ve üzeri olması gerektiğini, Gerze Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/48 Esas, 2015/571 Esas sayılı dosyalarının mahkemece dikkate alınmasını talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; idarenin Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenen kısmının davalı tarafa derhal ödenmesine, tespit edilen bedelden acele kamulaştırma bedelinin mahsubu ile kalan miktara ise yasal faiz işletilerek. Davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda, emsal taşınmaz ile dava konusu taşınmazın asgari emlak beyan değerlerinden bahsedilmemiş olmasının söz konusu raporun ne kadar özensiz hazırlandığını gösterdiğini, Yerleşik Yargıtay içtihatlarına ve bahsi geçen kanun hükmüne göre, emsal karşılaştırması yapılırken, asgari emlak beyan değerlerinin göz önünde bulundurulmasının zorunlu olduğunu, bilirkişilerce söz konusu kıyaslama yapıldığı takdirde, dava konusu taşınmaz için seçilen emsal taşınmazın dava konusu taşınmazdan daha değerli olduğunun anlaşılacağını, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın asgari emlak beyan değerleri arasındaki oranların da araştırması yapılarak yeniden hesap yapılması gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılması talebi ile istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dosyaya emsal olan, yan parseller için dahi yüksek istimlak bedelleri belirlenip istinafta hukuka uygun bulunan ve Yargıtay’dan onama alan çok sayıda dosya olmasına rağmen işbu dosyada bozma sonrası istimlak bedelinin düşürülmesine itiraz ettiklerini, m² birim fiyatının 160 TL gibi düşük bir bedel taktir edilmesinin Anayasa'nın 35 inci maddesinde düzenlenmiş olan mülkiyet hakkının içini boşaltmaktan başka bir şey olmadığını, söz konusu dosya mevcut haliyle istinaf mahkemesince hukuka uygun bulunmuşsa da aynı bölgede yer alan davaya konu taşınmaza komşu parsellerdeki taşınmazlar için 175 TL/m² ve üzerinde değer takdir edildiğini, İstinafın ve Yargıtay’ın incelemesinden geçerek hukuka uygun olduğu gerekçesiyle kesinleştiğini, komşu parsellerdeki taşınmazlar için belirlenen yüksek bedelden kamulaştırma bedelinin tespit edilmesi gerektiğini, davaya konu taşınmazın komşu parsellerden hiçbir farkı yokken ve birebir aynı özelliklere sahip iken davaya konu taşınmaz için düşük bir bedel tespiti yapılmasının haksız olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin doğru olduğunu, davaya konu yerin değerinin belirlenmesine mahallinde yapılan keşfe iştirak eden bilirkişi kurulunca iadeden sonra tanzim edilen 15.05.2022 tarihli ek bilirkişi raporunda resen emsal olarak seçilen ... Mahallesi 106 ada 4 parsel noda kayıtlı taşınmazın davaya konu taşınmazla meskun mahal özellikleri, bulundukları bölgelerdeki yapılaşma, coğrafi vb. gibi özelliklerinin benzerlik göstermesi nedeniyle emsal taşınmaz olarak belirlenmesine, yine emsal taşınmaz ile davaya konu taşınmazın birbirine göre üstün ve üstün olmayan yönlerinin mukayese edilip emlak m² rayiç birim fiyatları ile bilirkişi kurulunca belirlenen değer kat farkı arasında orantısızlık bulunmayıp buna göre davaya konu taşınmazın m² değerinin belirlenmesi ile bu esasları dikkate alarak mahkememizin iade kararı sonrası hazırlanan ve yine İlk Derece Mahkemesince itibar edilen 15.05.2022 tarihli bilirkişi kurulu ek raporuna itibar edilerek belirlenen kamulaştırma bedelinde herhangi bir isabetsizlik bulunmadığı gibi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde de herhangi bir isabetsizlik bulunmadığına ilişkin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin bir numaralı alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak, adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, davalılardan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.