"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2078 Esas, 2023/511 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/438 Esas, 2022/236 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin davada yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Hakkari ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 122 ada 80 parsel ... taşınmaza davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmadığı hâlde, fiilen yol olarak el atıldığını belirterek bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırmasız el atmaya konu olabilecek sahiplenme amacını içeren hukuka aykırı bir eylemi söz konusu olmadığını, bu sebeple hukuka aykırı davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, açılan davanın reddine karar verilmesini, yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, el atma tazminatının tespiti ile davalı idareden tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare ve ihbar olunan İl Özel İdaresi vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkemenin hatalı karar verdiğini bilirkişi raporunun bilimsel ölçütlere göre hazırlanmış bir rapor olmadığını, emsalin hatalı alındığını, taşınmaza verilen puanda kriterlerin orantısız olduğunu, m² birim fiyatının hatalı olduğunu emlak rayiç değeri yönünden yapılan oranlama ile bilirkişi kurulu tarafından yapılan kıyslamanın birbirinden farklı olduğunu beyan ederek kararın kaldırılmasını taelp etmiştir.
2. İhbar olunan vekili istinaf dilekçesinde özetle; Yerel mahkemenin hatalı karar verdiğini taşınmaza el atılması sonucunda zarar gördüğü iddiası ile bahse konu davanın kendilerine ihbar edilmiş olup bu iddianın gerçek dışı olduğunu, el koyma eylemi açıklanan nitelikte olmadığını sadece geçici bir kullanım söz konusu ise kamulaştırmasız el koyma olgusunun mevcut olmadığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 15 inci maddesindeki usul ve esaslara göre yapılan keşif sonrası düzenlenen ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda yol yapılmak suretiyle el atıldığı anlaşılan taşınmazın Dairemizin kaldırma kararından sonra Hakkari Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün 08.10.2021 tarihli yazı cevabına göre arsa olarak kabul edilmesinde, el atılan dava konusu taşınmazın zeminine 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesine uygun, emsal esasına göre değer biçilmesinde ve dava konusu taşınmazın m² birim fiyatının hakkaniyete uygun olarak 1.377,10 TL tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmediğinden davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi ile ihbar olunanın istinaf talebi yönünden davacı tarafından ihbar olunan aleyhine usulen açılmış bir dava olmadığından davada taraf olmadığı gibi, yargılama sonunda ihbar olunan aleyhine hüküm kurulmadığından hükmü istinaf etmekte hukuki yararı bulunmadığından ilk derece mahkemesince istinaf dilekçesinin reddine karar verilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazların değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve alınan rapor uyarınca bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesinde ve tespit edilen tazminata dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.Dosya kapsamına göre bir kısım davacıların hissesini 17.05.2022 tarihinde ... ...'a sattığı, ... ...'un vekâlet verdiği Avukat ...'in davacı olarak kaydının yapılmasına ilişkin dilekçesinin 28.05.2022 tarihinde, İlk Derece Mahkemesi karar tarihinden önce havale edilerek dosya içerisine alınmış olduğu ve vekâletnamenin ise UYAP sisteminde dosya içerisinde olduğu, 6100 ... Kanun'un 125 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre, davanın açılmasından sonra, dava konusunun davacı tarafından devredilecek olması halinde, devralmış olan kişinin, görülmekte olan davada davacı yerine geçeceği ve davanın kaldığı yerden itibaren devam edeceği düzenlendiğinden, mahkemece davacı sıfatıyla yeni malik davaya dahil edilip sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden bu husus bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile; temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.