"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/170 Esas, 2023/767 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, Küçükçekmece ilçesi, ... Mahallesi 7178 parsel sayılı taşınmazın üzerinden davalı tarafın herhangi bir kamulaştırma işlemi yapmaksızın ve bir bedel ödemeksizin enerji nakil hattı geçirdiğini belirterek taşınmazın el atma bedelinin yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerinden geçen 154 Kv Ambarlı Yıldıptepe 1. enerji nakil hattına ilişkin olarak, söz konusu parselin kamulaştırma işleminin yapıldığı tarihteki evveliyat parseli 3370 sayılı parsel olduğunu, söz konusu parsel için kamulaştırma işlemlerinin tamamlandığını ve o tarihteki maliklere ödeme yapıldığını, söz konusu taşınmazın, kamulaştırmasız el atma tarihi itibarıyla tapuda hangi vasıfta kayıtlı olduğunun tespiti gerektiğini, kamulaştırmasız el atılan ve üzerinde daimi irtifak hakkı tesis edilen alanların toplamının taşınmazın değerini en az etkileyecek şekilde etüd çalışmalarının yapılarak projelendirilmesi neticesinde taşınmazın çok az bir kısmını kapsamakta olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 25.01.2021 tarihli ve 2019/270 Esas, 2021/37 Karar sayılı kararıyla; taleple bağlı kalınarak davanın kabulü ile belirlenen tazminat bedelinin davalı idareden tahsil edilerek davacı tarafa ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 26.04.2022 tarihli ve 2021/440 Esas, 2022/798 Karar sayılı kararıyla; dava konusu taşınmazın kamulaştırıldığı tarihteki maliklerine herhangi bir tebligat ve ödeme yapıldığına dair belgeye rastlanmadığından davalı vekilinin usulune uygun kamulaştırma yapıldığına ilişkin istinaf nedenine itibar edilmeyerek arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 Sayılı Kanun) değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesinde usul ve esas yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı, gerek tapu kaydı, gerekse de yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporları kapsamı itibarıyla dava konusu taşınmaz üzerinde davalı idare dışında bir idareye ait tesis yahut yapı bulunmadığının anlaşıldığı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince harç yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 26.04.2022 tarihli ve 2021/440 Esas, 2022/798 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; Mahkemece hükme esas alındığı belirtilen bilirkişi raporunun seçenekli olarak düzenlendiği, zemin bedeline yapı bedeli de eklenmek suretiyle 381.177,00 TL ve yapı bedeli eklenmeden yalnızca zemin bedeli esas alınarak 302.316,00 TL irtifak bedeli hesaplandığı, mahkemece davacının ıslah talebi uyarınca 302.316,00 TL üzerinden davanın kabulüne karar verilmiş ise de tazminat bedeli yönünden hangi raporun hükme esas alındığı açıkça belirtilmeden hüküm kurularak infazda tereddüt yaratılması ve enerji nakil hattının taşınmazdan geçirildiği tarihin açık ve net bir şekilde tespiti ile dava konusu taşınmazda bulunan yapının yapım tarihinin belgelendirilmek suretiyle el atma tarihinden sonra yapıldığının anlaşılması halinde, yapı bedeli ilave edilmeden, yapının el atma tarihinden önce yapıldığının anlaşılması halinde ise dava konusu taşınmazın belirlenen zemin bedeline üzerindeki yapının resmi birim fiyatlarına göre yıpranma payı da düşülmek suretiyle tespit edilecek bedelinin ilave edilip, bedellerin toplamı üzerinden irtifak hakkından kaynaklanan değer düşüklüğü hesaplanıp, sonucuna göre karar verilmesi gerektiği düşünülmemesi doğru bulunmayarak kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesi 05.05.20223 tarihli ve 2023/170 Esas, 2023/767 Karar sayılı ilâmı ile uyulan bozma ilamı uyarınca davacının yalnızca zemin bedeli talep ettiğine dair beyanı da dikkate alınarak davanın kabulü ile 302.316,00 TL kamulaştırmasız el atma tazminatının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine ve dava konusu ... Mahallesi 7178 parsel sayılı taşınmazın 172.73 m² lik kısım üzerinde davalı ... lehine daimi irtifak hakkı tesis ve tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; irtifak değer düşüklüğü oranının yüksek hesaplandığını, dava konusu taşınmazın usulüne uygun olarak kamulaştırıldığını, dava konusu taşınmazın el atma tarihindeki niteliklerinin esas alınması gerektiğini ve belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları ve 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespiti ile davalı idareden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.