"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2926 Esas, 2023/1060 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Kocaeli ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2279 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle, taşınmazın rayiç bedelinin tespit edilerek tescil işleminin yapılması gerektiğini, taşınmazda bir değer artışının söz konusu olduğunu, aradan geçen süre içerisinde taşınmazın etrafındaki yapılaşma ve diğer değer artırıcı unsurların tespit edilerek yeniden rapor aldırılması gerektiğini ileri sürmüştür.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu işlemlerin kamu yararı gözetilerek gerçekleştirilen işlemler olduğunu, acele el koyma kararları sonunda düzenlenen bilirkişi raporundaki bedellerin hak ve hakkaniyete aykırı olduğunu belirterek hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedeli tespit edilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile istinaf kaldırma kararı sonrasında hakkında tefrik kararı verilen davalıların payının mahsubu ile oluşan bakiye bedelin davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmaza arsa olarak değer biçilmesi doğru olmadığı gibi emsalin uygun olmadığını ve belirlenen bedelin yüksek olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın imar durumuna ilişkin yazı cevabında dava konusu taşınmazın 1/5000 ölçekli ... planında, karayolları koruma kuşağında ve yolda kaldığı, kadastral parsel niteliğinde olup belediye hizmetlerinden yararlandığı, rayicinin arazi rayici olarak tespit edildiği, bilirkişilerce yapılan değerlendirmede taşınmazın ... Mevkiinde olup, ... Caddesinin ve ... Atık ve Artıkları Arıtma ve Yakma ve Değerlendirme A.Ş.'nin 1440 metre doğusunda, ... Fabrikasının 210 metre kuzeyinde bulunduğu, etrafında yapılaşmalar olduğu açıklamalarına yer verildiği ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü'nün parsel sorgulama sistemi üzerinden incelenen konumu da dikkate alındığında arsa vasfında kabul edilmesinde isabetsizlik görülmemiş, dava konusu taşınmaz kadastral parsel olup, emlak vergilerine esas m² birim fiyatının arazi rayici olduğu, hükme esas 27.11.2019 havale tarihli bilirkişi raporunda emsal alınan ... Mahallesi 179 parsel ile mukayese edilerek değerlendirme tarihi olan 2019 yılı itibarıyla m² birim fiyatı 210,00 TL/m² olarak belirlenerek işbu dosyada daha evvel istinaf başvurusunda bulunan davalılarla ilgili talep tefrik edilmekle, davalılar ... (Mirasçıları ..., ...), ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... (mirasçıları ..., ..., ...) ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... mirasçısı ... açısından daha önce 01.10.2020 tarihli kararı istinaf etmemeleri dikkate alındığından belirlenen 210,00 TL/m² birim fiyatı açısından davalı idare lehine usulü kazanılmış hak söz konusu olup bilirkişi heyet raporunun karar vermeye yeterli ve elverişli olduğu ve aynı bölgeden ... Mahallesi 2237 parsel için m² birim fiyatı 252,00 TL olarak belirlenerek Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2020/12091 Esas, 2021/7545 Karar sayılı ilamı ile onanmakla belirlenen 210,00 TL/m² birim fiyatının istinaf eden idarenin lehine olduğu, ancak İlk Derece Mahkemesince 14.03.2022 tarihli kararda istinaf etmeyen davalıların payı, istinaf başvurusunda bulunan ve bu dosyadan tefrik kararı verilen ..., ..., ... ve ...'nun payı düşülerek hesaplanmışsa da hesaplamada maddi hata yapıldığı anlaşıldığından 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince maddi hata düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri.
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki davaya konu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmek suretiyle tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine ve dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Tespit edilen kamulaştırma bedelinden acele el koyma bedelinin mahsubu ile oluşan fark bedele İlk Derece Mahkemesi karar tarihi olan 14.03.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerekirken, Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihine kadar yasal faiz işletilmesine hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (B) bendinin (4) numaralı alt bendinin 3 üncü paragrafındaki “ iş bu karar tarihine” ibaresi hükümden çıkartılarak yerine “İlk Derece Mahkemesi karar tarihi olan 14.03.2022 tarihine” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.