"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/368 Esas, 2023/2445 Karar
DAVA TARİHİ : 23.12.2020
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Özalp 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/462 Esas, 2021/1198 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Van ili, ..., Hacıkışlak Mahallesi 101 ada 219 ( eski 43) parsel, 101 ada 213 ( eski 44 ) parsel sayılı sayılı taşınmazlara davalı idarece fiilen el atıldığını, taşınmazlar bedelinin davalı idareden tahsiline ve ecrimisile karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırmasız el atmanın söz konusu olmadığını, dava şartının yerine getirilmediğini, davanın idari yargı da görülmesi gerektiğini, bilirkişi raporunun vakıaya uygun olmadığını, dolayısıyla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, davacı tarafın iddiasını ispat ile mükellef olduğunu, müvekkili idarenin taşınmaza el atmadığını, hesap bilirkişi raporunun eksik incelemeye dayalı olduğunu, bedelin fahiş olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca o yörede mutat olarak ekilen münavebe ürünleri çayır ve yonca verileri esas alınarak değer biçilmesinde, kapitalizasyon faiz oranının % 4 olarak alınmak suretiyle metrekare birim fiyatının 18,77 TL bulunmasında, kamulaştırmasız el atma bedelinden davalı tarafın sorumlu tutulmasında, dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesinde istinaf edenin sıfatı ve istinaf nedenlerine göre bir isabetsizlik görülmediği, Van ili, ..., Hacıkışlak Mahallesi 101 ada 219 parsel (eski 43 parsel) ile 101 ada 213 parsel (eski 44 parsel) nolu taşınmazların UYAP sisteminden alınan güncel tapu kayıtlarında dava konusu taşınmazların bulunduğu bölgede 3402 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (3402 sayılı Kanun) 22/a maddesi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucu yeni tapu kayıtlarının oluştuğu ve taşınmazların yüzölçümünün değişmiş olduğu anlaşıldığından, Dairece yeni duruma göre fiili el atmaya konu bölümün kroki üzerinde yüzölçümü ile birlikte gösterilmek suretiyle fen bilirkişisinden ek rapor alındığı, 16.09.2023 tarihli fen bilirkişi ek raporuna göre, 3402 sayılı Kanun'un 22/a maddesi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucunda dava konusu taşınmazların tapu kaydındaki yüzölçümlerinin arttığı, 101 ada 219 parsel (eski 43 parsel) nolu taşınmazın 21.118,92 m², 101 ada 213 parsel (eski 44 parsel) nolu taşınmazın ise 13.193,25 m² alanının bulunduğu, taşınmazların tamamının dere yatağında kalmak suretiyle el atıldığı, Dairemizce aldırılan 15.10.2023 tarihli bilirkişi kurulu raporunda dava konusu 101 ada 219 parsel (eski 43 parsel) nolu taşınmazın el atılan tamamı olan 21.118,92 m²lik kısmının dava tarihi itibarıyla el atma bedelinin 396.402,12 TL, ecrimisil bedelinin 27.329,99 TL olduğu; 101 ada 213 parsel (eski 44 parsel) nolu taşınmazın el atılan tamamı olan 13.193,25 m²lik kısmının ise dava tarihi itibarıyla el atma bedelinin 247.637,30 TL, ecrimisil bedelinin ise 17.073,38 TL olduğu, Dairemizce aldırılan ek raporda el atma ve ecrimisil bedellerinin miktarının artmasına rağmen davalı idare lehine usuli kazanılmış hak ilkesi gözetilmiş olup talep miktarı ile bağlı kalınarak ve istinaf edenin sıfatı dikkate alınarak, yerel mahkemesince aldırılan bilirkişi heyeti raporlarında 101 ada 219 parsel (eski 43 parsel) nolu taşınmaz için belirlenen 375.400,00 TL el atma ve 25.882,00 TL ecrimisil tazminatı ile 101 ada 213 parsel (eski 44 parsel) nolu taşınmaz için belirlenen 245.887,00 TL el atma ve 16.952,71 TL ecrimisil tazminatı üzerinden hüküm kurulması gerektiği belirtilerek davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir yöntemine göre değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmaza ait kök tapu ve kadastro tutanaklarının okunaklı suretlerinin dosya arasına alınarak, taşınmazın tapu kaydının tesisinden sonraki yıllar itibarıyla taşkın altında kalan bölümünde genişleme olup olmadığı ve dava konusu taşınmazın hangi mevsimlerde ne kadar süre ile taşkın altında kaldığı mevcut hali ile tarım yapılmasının mümkün olup olmadığı, taşkının sürekli olup olmadığı ve tarımsal olarak kullanılabilir hale getirilip getirilemeyeceği, taşınmazın el atıldığı tespit edilen kısmının taşınmazın ayrıntılı fotoğrafları da çekilerek, çekilen fotoğrafları üzerinden işaretlenip koordinatlarını gösterir rapor alınmak suretiyle el atmanın varlığı somut olarak araştırılarak varılacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak karar verilmesi hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373'üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,28.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.