"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1049 Esas, 2022/992 Karar
DAVACILAR : ... vd. vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 09.05.2019
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Küçükçekmece 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/53 Esas, 2021/178 Karar
Taraflar arasındaki imar uygulaması nedeniyle yerinde korunamayan yapı bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; müvekkillerinin hissedarı oldukları dava konusu İstanbul ili, ..., ... 1364 ada 7 parsel sayılı taşınmazda bulunan fabrika binasının imar planında yolda kalması nedeniyle davalı tarafından yıkılmasına karar verilip yıkılan fabrika binası için davalı idare tarafından binaya 811.312,80 TL bedel takdir edilerek maliklerine hisseleri oranında ödendiğini, müvekkillerinin malik olduğu dava konusu fabrika binasına biçilen ve ödenen bedel çok düşük olduğundan binanın bedelinin tespiti için fabrika binası henüz yıkılmadan Küçükçekmece 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2018/17 Değişik İş sayılı dosyasında bedel tespiti yönünden alınan bilirkişi raporunda toplam yapı maliyetinin 1.211.440,00 TL olarak belirlendiğini, bu rapor doğrultusunda eksik ödenen kısım idareden talep edildiği hâlde, 21.05.2018 tarihli ve 12291 sayılı yazı ile talebin reddedildiğini, yıkılan binanın rayiç bedelinin ödenmesi gerekirken enkaz bedelinin ödenmesinin hatalı olduğunu belirterek yıkılan binanın rayiç değerinin, olmadığı takdirde yapı maliyet bedelinin 21.05.2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; idari işlem nedeniyle meydana gelen zarara ilişkin talep yönünden idari yargının görevli olduğunu, dava konusu taşınmaza yönelik işlemlerin 2981 sayılı İmar Affı Kanunu’nun (2982 sayılı Kanun) 13 üncü maddesinin (b) bendi uyarınca yapılmış bir tasfiye işlemi olup 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na (2942 sayılı Kanun) göre yapılmış bir kamulaştırma işlemi olmadığını, bu nedenle yapı maliyet bedeli talep edilemeyeceğini, gecekondu sahibine enkaz bedelinin bu kanun ile kurulan fondan Belediye ve Valilikçe ödeneceğini, söz konusu tasfiye işleminde gecekonduların zabıta Müdürlüğü tarafından yıkılarak tasfiye edildiğini, delil tespitinin davacının gıyabında yapılması nedeniyle kabul edilmediğini ve delil olarak kullanılamayacağını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 2018 yılı itibarıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğe göre resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülmek suretiyle tespit edilen 1.405.980,86 TL bedelden, davalı idare tarafından fabrika binasına takdir edilerek maliklerine hisseleri oranında ödenen 811.312,80 TL’nin mahsubu ile fark 594.668,06 TL’nin 410.127,20 TL’sinin 21.05.2018 tarihinden, kalan 184.540,80 TL’sinin ise dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacılara verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; uyuşmazlığın idari işlemden kaynaklanması nedeniyle idari yargının görevli olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporuna itirazlar dikkate alınmadan ve bu hususta ek rapor düzenlenmeden denetime elverişsiz rapor uyarınca karar verilmesinin hatalı olduğunu, enkaz bedelinin fahiş olarak hesaplandığını, dava konusu taşınmaza yönelik işlemlerin 2981 sayılı Kanun’un 13 üncü maddesinin (b) bendine göre yapılmış bir tasfiye işlemi olup 2942 sayılı Kanun’a göre yapılmış bir kamulaştırma işlemi olmadığını, bilirkişi raporunda 2017 yılında yıpranma payının % 20 olarak kabul edilmesi doğru olmadığı gibi 2017 yılı itibarıyla değer biçilmesi gerekirken, ödeme tarihi olan 2018 yılına göre değer tespiti yapılmasının da hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava dilekçesi ve dosya içindeki tapu kaydı ile dosya kapsamına göre davacıların hissedar olduğu taşınmazda bulunan fabrika binasının imar planında yolda kalması nedeniyle arsa kaydırılarak üzerindeki binanın yıkılmasına karar verildiği ve bilahare fabrikanın yıkıldığı, davacı tarafça eksik yapı bedelinin tahsilinin istendiği tespit edilmiş olup, bu haliyle davanın adli yargının görevi içinde bulunduğu, dava konusu yapıların tespit edilen mimari sınıflarına göre resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı da düşülerek değerlerinin belirlenmesinin usul ve kanuna uygun olduğu anlaşıldığından davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, imar uygulaması nedeniyle yerinde korunamayan yapı, ağaç ve enkaz bedellerinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun(6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 3194 sayılı Kanun'un 18 inci maddesinin on dokuzuncu fıkrası.
“(Değişik fıkra:4/7/2019-7181/9 md.)Bu maddede belirtilen kamu hizmetlerine ayrılan yerlere rastlayan alanlardaki ağaçlar/yapılar, belediye veya valilikçe bedeli/enkaz bedeli ödenerek sökülür ve yıkılır.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki bent kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. 31.10.2016 tarihinde yapılan imar uygulaması ile oluşan İstanbul ili, ..., ... 1364 ada 7 parsel (imar uygulaması ile 1484 ada 4 parsel) sayılı taşınmazda davacıların malik oldukları, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının 03.01.2018 tarihli ve 71-73 sayılı Encümen Kararı ile 1/1000 ölçekli imar planında yolda kalan gecekonduların 775-2981 (3290-3366)sayılı Kanunlar ve Uygulama Yönetmelikleri uyarınca tasfiyesi ile hak sahibine enkaz bedelinin ödenmesine karar verildiği, düzenlenen Kıymet Takdir Komisyonu raporu ile 2017 yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkındaki Tebliğe göre resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek 1364 ada 7 parsel sayılı taşınmazda bulunan fabrika binası için 811.312,80 TL değer biçildiği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mesken Müdürlüğünün 15.01.2018 tarihli yazısı ile yolda kalan gecekonduların tasfiye edilmesi ve gecekonduya karşılık enkaz bedeli ödenerek tapu tahsis belgesinin iptaline karar verildiğinden gecekondunun boşaltılması gerektiğini belirten yazının tapu maliki... adına tebliğe çıkartıldığı, Kıymet Takdir Komisyonunca tespit edilen bedelin tapu malikinin mirasçıları olan davacılara payları oranında ödenmesi için kurum içi yazışmaların yapıldığı ve davacıların da kabulünde olduğu üzere 811.312,80 TL’nin davacılara ödendiği, davacılar tarafından açılan Küçükçekmece 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2018/17 Değişik sayılı dosyasında binanın yıkım işlemlerine başlandığının tespit edildiği, davacılar tarafından işlemin iptali için idare mahkemesine herhangi bir dava açılmadığı anlaşılmakla idari eylem ve işlemden dolayı yıkılan fabrika binasının bedeline ilişkin davanın idari yargıda görülmesi gerektiğinden davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulü bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.