"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1675 Esas, 2023/2281 Karar
DAVA TARİHİ : 27.10.2021
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Küçükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/476 Esas, 2022/217 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak ve pilon yeri bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne, davalı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Genel Müdürlüğü vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne, davalı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, ..., ... 897 parsel sayılı taşınmaza davalı idare tarafından enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle kamulaştırmasız el atılması nedeniyle, irtifak ve pilon yeri bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; husumet itirazlarının olduğunu, dava konusu trafonun mülkiyetinin diğer davalıya ait olduğunu, müvekkili yönünden pasif husumetten davanın reddine karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkil kurum ile ... Genel Müdürlüğü arasında 24.07.2006 tarihinde imzalanan İşletme Hakkı Devir Sözleşmesinin 7 nci maddesinin alt bentlerinde uyuşmazlığın hukuki niteliğine göre ne tür davaların hangi şirket tarafından takip edileceği hususunda düzenlemeler yer aldığını, 7 nci maddede derdest veya daha sonra açılacak davaların kim tarafından takip edileceğinin belirtilmekte olduğunu, madde gereği dağıtım tesislerinin mülkiyetine ilişkin ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkların ... Genel Müdürlüğü tarafından takip edileceğini ve sonuçlandırılacağını; ancak buradaki uyuşmazlığın sadece mülkiyete ilişkin olacağını, davadaki konunun mülkiyete ilişkin olmadığından müvekkili kurumunun bu dava yönünden taraf ehliyeti bulunmadığını, ayrıca davaya konu enerji nakil hattının ... Genel Müdürlüğü ile DSİ Genel Müdürlüğü arasında düzenlenen 08.10.1997 tarihli "Enerji Tesis Protokolü" gereği inşa edilmiş olup taleplerin muhatabı DSİ Genel Müdürlüğü olduğunu, protokole göre; hat DSİ Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak, işletme, bakım ve onarım giderlerine karşılık bedelsiz olarak müvekkil kuruma devredileceğini, bu sebeple davanın DSİ Genel Müdürlüğüne ihbar edilmesi gerektiğini, bu sebeplerle öncelikle dava şartı yokluğundan esastan reddini, Mahkeme aksi kanaatte olursa davanın müvekkili bakımından pasif husumet yokluğu nedeniyle talep ve beyan etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne, davalı ... yönünden reddine, tespit edilen irtifak ve pilon bedelinin davalı ... Genel Müdürlüğünden tahsiline ve bu hakkın davalı ... Genel Müdürlüğü adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Genel Müdürlüğü vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; işletme devir hakkı sözleşmesi uyarınca BEDAŞ Genel Müdürlüğünün sorumlu olduğunu, taşınmazın bedelinin ve değer düşüklüğü oranının yüksek olduğunu mevcut pilon yeri ve irtifak alanının idare adına tesciline karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza, mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre irtifak ve pilon yeri bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu, taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranının belirlenmesinin yerinde olduğu, ancak dava konusu edilen ve teknik bilirkişi raporuyla tespit edilip Mahkemece bedeline hükmedilen 2.761,91 m²lik irtifak hakkı ile ait 48,93 m²lik pilon yerinin idare adına tesciline yönelik karar verilmesi gerekirken, bu hususta hiç karar verilmemiş olması doğru olmadığından İlk Derece Mahkeme kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne, davalı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; işletme devir hakkı sözleşmesi uyarınca BEDAŞ Genel Müdürlüğü sorumlu olduğunu, taşınmazın bedelinin ve değer düşüklüğü oranının yüksek olduğunu, emlak rayiç bedellerinin ilgili kurumlardan sorulmadan karar verilmesinin hatalı olduğunu, karar 16.11.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) Ek Madde 4'ü gereği harcın maktu olması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın, irtifak hakkı karşılığının ve pilon yeri bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kanun'un 4 üncü, 10 uncu ve 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu İstanbul ili, ..., ... 897 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının ve pilon yeri bedelinin tespit ile davalı ... Genel Müdürlüğünden tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. 7421 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrası; “Bu Kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları, davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” şeklinde düzenlenmiştir. Eldeki dava 04.11.1983 tarihinden sonra el atılan taşınmazın bedelinin tahsili istemine ilişkin olup 04.11.1983 tarihinden sonra kamulaştırma yapılmaksızın el konulan taşınmazlar hakkında açılan davalara ilişkin 2942 sayılı Kanun’da yasal düzenleme bulunmadığı, bu davaların kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararlarından aldığı nazara alındığında nispi harca hükmedilmesi yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... Genel Müdürlüğü vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,Davalı ... Genel Müdürlüğünden aşağıda yazılı kalan temyiz harcının alınarak Hazineye irat kaydına,Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,02.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.