"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/760 E., 2024/1217 K.
KARAR : Kısmen Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Zonguldak 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/125 E., 2024/32 K.
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı firma ile davalı Üniversite adında Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı arasında 13.10.2021 tarihinde 14.10.2021-19.09.2022 tarihlerini kapsayan 750.000 adet yemeğin, malzeme dahil yemek yapımı, servisi ve servis sonrası temizlik hizmet alımı sözleşmesi imzalandığını, sözleşmede fiyat farkı verilmeyeceği hükmüne rağmen, 2022 yılında asgari ücrete % 50 zam geldiğini, bunun öngörülemez olduğunu, idarenin kendi çıkarları doğrultusunda mevzuata aykırı sözleşme düzenlediğini, fiyat farkı kararnameleri ve KİK Genel Tebliğine göre fiyat farkı verilmesi gerektiğini belirterek, asıl davada 2022 Ocak, Şubat ve Mart ayına ilişkin alacak talebinin, birleşen dosyada ise 2022 yılı Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarına ilişkin alacak talebinin kabulüne karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; sözleşmenin 14. maddesinde fiyat farkı talep olunamayacağının açıkça yazıldığı, mücbir sebep veyahut idareden kaynaklanan sebeplerle fiyat farkı ödenebileceğini, ancak asgari ücret artışın bu sebepler arasında yer almadığını, idarece ihale sözleşmesi kapsamında ihaleyi alan firmalara aylık hak edişlerinin ödendiğini, dava konusu olan her türlü ücretin ödeme yükümlülüğünün ihaleyi alan firmalara ait olduğunu, idarenin imzalanan sözleşmeyle bağlı olduğu firmaya hakedişlerini ödeme dışında yükümlülüğü bulunmadığını, öncelikle alacak yönünden hak düşürücü süre ve zamanaşımı hükümleri yönünden incelenerek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesince; taraflar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin 14. maddesinde "Yüklenici gerek sözleşme süresi gerekse uzatılan süre içinde sözleşmenin tamamen ifasına kadar vergi resim harç ve benzeri mali yükümlülüklerde artışa gidilmesi veya yeni mali yükümlülüklerin ihdası gibi nedenlerle fiyat farkı verilmesi talebinde bulunulamaz” düzenlenmesinin bulunduğu, sözleşmenin 7.1 maddesinde taahhüdün (ilave işler nedeniyle meydana gelebilecek artışlar dahil) yerine getirilmesine ilişkin ulaşım, sigorta, kiralama, vergi, resim, harç giderleri, çalıştırılacak işçi giderlerinin (maaş, sigorta vs.) sözleşme bedeline dahil olduğunun belirtildiği, asgari ücretin kanundan kaynaklanıyor olmasının işçi ile ilgili bir durum olduğu, davacı ile davalı arasında yapılan sözleşme hükmünü etkilemeyeceği, taraflar arasında ihale şartları kabul edilerek imzalanan sözleşme hükümlerinin esas alınması gerektiği, taraflar arasındaki yukarıda bahsi geçen sözleşme hükümleri nazara alındığında davacının asgari ücret artışından kaynaklı olarak fiyat farkı talebinde bulunamayacağı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davacı vekilince istinaf yoluna başvurulması üzerine, Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi tarafından istinaf başvurusunun esastan kabulü ile kararın kaldırılmasına ve yeniden esas hakkında karar verilmesine karar verilmiştir.
Bu karara karşı süresinde davalı vekilince temyiz yoluna başvurulması üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
Davacı asıl ve birleşen davasında, davalı idare ile aralarında düzenlenen 13.10.2021 tarihli sözleşme ile 14.10.2021 ile 19.09.2022 tarihleri arasında 750.000 adet yemek, servis, servis sonrası temizlik işini üstlendiğini, edimin ifa edildiği 2022 Ocak-Eylül aylarında işçi asgari ücret artışlarından kaynaklanan fiyat farklarının, Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 8/1 maddesinde düzenlenen esaslara göre ödenmesi gerekirken ödenmediğini belirterek, davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiş, İlk Derece Mahkemesi tarafından davanın reddine karar verilmiş, davacının istinaf talebi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kamu İhale Sözleşmelere Kanunu’nun “fiyat farkı verilebilmesi” başlıklı 8/1 maddesinde "Sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespite Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Cumhurbaşkanı yetkilidir.” hükmü bulunmakta olup bu madde hükmüne göre yapım işleri,hizmet alım ve mal alım sözleşmeleri ile ilgili ayrı ayrı olmak üzere, ilk kez 24.12.2002 tarihli 2002/5037, 2002/5038, 2002/5039 sayılı, “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen (Yapım, Mal Alım, Hizmet Alım) Alımlarda Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar” çıkarılmış, bu esaslar 31.08.2013 tarihinde çıkarılan 2013/5215, 2013/5216, 2013/5217 sayılı “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen (Mal, Yapım, Hizmet) Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar” hakkında kararın 11. maddesine göre yürürlükten kaldırılmış, bu kararlar ile belirlenen yeni esaslar son olarak 24.02.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “24.02.2022 tarihli 5202 sayılı 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Mal Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar" ve "4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar" ile "4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esasların Yürürlüğe Konulmasına” ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı ile son şeklini alarak uygulanmaya devam edilmiştir.
Yapım, alım ve hizmet alım sözleşmeleri yönünden hükümleri benzer olmakla beraber, eldeki dosyada ihtilaf “Hizmet Alım Sözleşmesi”nden kaynaklandığından, inceleme ve değerlendirme “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar” üzerinden yapılmış olup bu esasların 7.1 maddesinde “Bu Esaslara tabi hizmet alımı ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için, söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, bu esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekir.” hükmü bulunmakta olup 8. maddede ise “İdari şartnamesi ile sözleşmesinde fiyat farkı verilmesi öngörülmeyen işlerde, 4735 sayılı Kanun'un 10 ncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde, uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak gerçekleştirilen iş kalemleri ya da iş grupları için fiyat farkı hesaplanır.” hükmü bulunmaktadır.
Her iki hüküm birlikte incelendiğinde fiyat farkının verilebilmesi için öncelikle yapılacak işlerin idari şartname ve sözleşmelerinde “bu esaslara göre” fiyat farkının verilebileceğine ilişkin hüküm bulunması, fiyat farkı öngörülmemiş ise 4735 sayılı Kanun'un 10 ncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması gerekmektedir.
Gerek dünyada gerekse ülkemizde ham madde temininde ve tedarik zincirlerinde yaşanan aksaklıklar ile girdi fiyatlarındaki beklenmeyen artışlar nedeniyle, Kamu İhale sözleşmeleri Kanununa Geçici 3, 4, 5, 6 ve 7. maddeler eklenmiş olup, Geçici 3. maddede “elektrik alım sözleşmeleri” için fiyat farkı düzenlemesi, Geçici 4. maddede “imalat girdilerinin fiyatlarında beklenmeyen artışlar meydana gelmesi nedeniyle” fesih, tasfiye veya devire ilişkin esaslar düzenlenmiş, Geçici 5 ve 6. maddelerde ise yine bu maddelerde “belirtilen tarihler arasındaki” mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ihale dokümanında “fiyat farkı verilmesine ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına bakılmaksızın” fiyat farkı verilmesi, fesih, tasfiye veya devir yapılabilmesine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Geçici 7. maddede ise “Yapım işlerine ek fiyat farkı ve süre uzatımı verilmesi”ne ilişkin düzenleme yapılmıştır.
Geçici 3. madde “ek fiyat farkına ilişkin esaslar” ile ilgili olarak 20.06.2018 tarihli 2018/11993 nolu Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş, bu esaslar 30.06.2018 tarihli 30.464 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış, Geçici 5.madde ile ilgili esaslar 23.02.2022 tarihli 5203 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenmiş, bu esaslar 24.02.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış, Geçici 6. maddeye ilişkin esaslar ise 5546 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenmiş, bu esaslar 13.05.2022 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Geçici 5. maddeye göre “1/7/2021 ile 31/12/2021” tarihleri arasında, Geçici 6. maddede ise “1/1/2022 ile 31/3/2022 tarihleri arasında” yapılan hizmet alımı için sözleşmelerde belirtilen esaslara göre fiyat farkı verilmesi kabul edilmiştir.
Uyuşmazlığa konu hizmet alım sözleşmesi ile ilgili olan KİSK (Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu) Geçici 5 ve 6. maddelerine göre, ihale dokümanında fiyat farkı verilmesine ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına bakılmaksızın fiyat farkı verilmesi için “hizmetin” “madde metninde belirlenen tarihler” arasında gerçekleşmesi koşulu yer almaktadır.
Somut olayda, taraflar arasındaki 13.10.2021 tarihli sözleşmenin 9. maddesinde hizmet dönemi 14.10.2021-19.09.2022 tarihleri arası olarak belirlenmiş, 14. Maddesinde ise "fiyat farkı verilmeyeceği, ancak mücbir sebep veya idareden kaynaklanan nedenlerle süre uzatımı verilirse, yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar” dikkate alınarak fiyat farkının hesaplanacağı kabul edilmiştir. Dosya kapsamına göre, süre uzatıldığına ilişkin bir belge ya da iddia bulunmamaktadır. Bu durumda davacının, sözleşme 14. maddede kararlaştırıldığı şekilde “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar”ın 7.1 ve 8. maddesine göre fiyat farkı talebinde bulunması mümkün değildir.
Ancak eldeki dosyada sözleşme konusu hizmet alım dönemi 14.10.2021-19.09.2022 tarihleri arası olduğundan mahkemece, KİSK Geçici 5. ve 6. maddede belirlenen tarihler arasında "fiyat farkı verilmesine ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına bakılmaksızın" fiyat farkı verilebileceğine ilişkin hüküm doğrultusunda fiyat farkı talebinde bulunulup bulunamayacağının ve varsa miktarının KİSK Geçici 5 ve 6 maddeler ve bunlara ilişkin esaslar dikkate alınarak belirlenmek üzere hükme esas alınan bilirkişilerden alınacak ek rapor ile belirlenip sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile karar verilmesi doğru olmamış kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin İlk Derece Mahkemesince verilen kararın kaldırılarak yeniden esas hakkında verdiği karar usul ve yasaya aykırı görüldüğünden BOZULMASINA. HMK'nın 373/2. maddesi gereğince dosyanın Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesine GÖNDERİLMESİNE, 11.12.2024 tarihinde kesin olarak oy birliği ile karar verildi.