"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1374 E., 2024/1669 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 16. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/532 E., 2021/88 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalıyla imzalanan 17.06.2019 tarihli hazır yemek hizmeti sözleşmesi gereğince hazır yemek hizmetini yerine getirdiğini, dünya geneline yayılan ve ülkemizde 11.03.2020 tarihinde görülmeye başlayıp artarak, etkisini sürdüren Corona Virüs salgını nedeniyle hizmet alım sözleşmesi ve teknik şartname kapsamında hijyen kurallarına uygun davranmasına rağmen, salgın hastalık tehlikesini elinde olmayan ve öngörmesinin mümkün olmadığı sebeplerle engelleyemez, yemek hizmetini ifa edemez duruma geldiğini, sözleşmeyi 28. madde gereğince haklı nedenle feshettiğini, mücbir sebeple sözleşmeyi feshettiğini davalıya bildirerek teminatın iadesini talep ettiğini, ancak talibinin olumlu karşılanmadığını, küresel bir salgın haline gelen Corona Virüs salgının mücbir sebep olduğunun kabul edilmesi gerektiğini ileri sürerek davalı ile yapılan hazır yemek hizmeti sözleşmesinin mücbir sebeple feshinin kabulünü, sözleşme kapsamında idareye verilen 5.400.000,00 TL bedelli teminat mektubunun hükümsüzlüğü ile teminatın iadesini, davalı kurum tarafından hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilmediğinden varsa mücbir sebeple tek taraflı feshine rağmen fesih tarihinden sonra kesilmiş olabilecek haksız cezaların iptali ile hesabının tasfiye edilmesini ve şimdilik 5.000,00 TL alacağın davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; ...Komutanlığında görevli personelin iadesi maksadıyla ihtiyaç duyulan hazır yemek hizmetinin davacıyla yapılan 3 yıllık erzak dahil hazır yemek hizmeti sözleşmesi ile davacı tarafından yüklenildiğini, ...Komutanlığınca 20.07.2020 tarihinde birliklerinde yemek yiyen personelden rahatsızlananların olduğunu, yapılan inceleme ve tahkikatlar sonucunda, o güne ait yemek numunelerinin yapılan analizlerinde gıda zehirlenmesine neden olan bakteri tespit edildiğini, bu nedenle sözleşmenin feshedilmesinin... Komutanlığınca 14.09.2020 tarihli yazısı ile talep edildiğini, davacı şirket tarafından mevcut salgın hastalığın mucbir sebep olarak ileri sürülmesi ve sözleşmenin tek taraflı feshinin haklı gerekçesi olarak gösterilmesinin yapılan sözleşmeye ve yasal mevzuata uygun bulunmadığını, davacı tarafından 16.09.2020 tarihli dilekçe ile Covid-19 salgınının mücbir sebep sayılarak sözleşmenin 17.09.2020 tarihi itibariyle tek taraflı olarak feshedileceğinin bildirildiğini, MSB Ankara Tedarik Bölge Başkanlığı tarafından Covid-19 salgınının hazır yemek hizmetinin yürütülmesine engel nitelikte olmadığı, ayrıca yüklenicinin bu durumu belgelendirememesi sebepleri ile yüklenicinin bu taahhüdünü sözleşme hükümlerine göre yerine getirmesi gerektiği bildirilerek davacının müracaatlarının uygun bulunmadığını, yüklenicinin talebini 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 10. maddesinde açıkça belirtilmiş olmasına rağmen belgelendirmediğini, tamamen benzer nitelikte olan Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde 56 farklı birlik/kurum ve garnizonlarda hazır yemek hizmetinin yürütülmeye devam ettiğini, bunlardan birisi davacı olmak üzere sadece üç firmanın tek taraflı olarak fesih işlemi yaptığını bildirdiğini, hazır yemek hizmeti sektöründe Covid-19 salgını kapsamında sektörel bir krizin oluşmadığını, bunun diğer birlik/kurumlarda hazır yemek hizmetinin sözleşme hükümleri doğrultusunda herhangi bir aksaklık yaşanmadan yürütüldüğünden de anlaşılacağı üzere sadece davacı firmadan kaynaklandığını, sözleşme konusu işin yapılmasının davacı tarafça imkansız hale gelmediğini, alınan tedbirler neticesinde ve Covid-19'un etkisiyle sözleşme konusu işten faydalanan kişilerin azaldığını, malzemeli yemek alımı gibi hizmet işlerinde sözleşmelerin tek başına anılan gerekçeye dayanarak feshinin mümkün görülmediğini, bu işlerde alınan tedbirlerin sözleşmelere etkisinin telafisi amacıyla farklı durumların geliştirilerek, yüklenicilerin olumsuz etkilenmemesinin öngörüldüğünü, davacı firmanın sözleşmeyi tek taraflı feshinin iyi niyet kurallarına da uygun bulunmadığını, yüklenicinin basiretli bir tacir gibi davranmayarak Covid-19 salgını gerekçesiyle sözleşmeyi art niyetli olarak tek taraflı feshettiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, taraflar arasında 17.06.2019 tarihinde ...Komutanlığı bünyesinde hazır yemek hizmeti işi için akdedilen sözleşmenin küresel salgın haline gelen Covid-19 salgın hastalığı mücbir sebebi ile davacı yüklenici tarafından 17.09.2020 tarihinde feshedildiği, Sözleşme'nin 28. maddesinde mücbir sebep hallerinde yükleniciye sözleşmeyi feshetme hakkının verildiği, Sözleşme'nin 11. maddesinde 5.400.000,00 TL bedelli kesin teminat mektubunun iadesinin kararlaştırıldığı, Sözleşmenin 17.09.2020 tarihinde feshinin kabul edilmesi ancak mahkeme kararı ile mümkün olduğundan davalı idare tarafından uygulanan cezai işlemlerin iptali talebinin yerinde görülmediği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü ile taraflar arasında 17.06.2019 tarihinde Gölcük Deniz Ana Üst Komutanlığı bünyesinde hazır yemek hizmeti işi için akddedilen sözleşmenin Covid-19 salgın hastalığı mücbir sebebi ile davacı yüklenici tarafından 17.09.2020 tarihinde feshedildiğinin ve Sözleşme'nin 28. maddesinde mücbir sebep hallerinde yükleniciye sözleşmeyi feshetme hakkı verildiğinin tespitine, Sözleşmenin 11. maddesi uyarınca 5.400.000,00 TL kesin teminat mektubunun hükümsüzlüğü ile teminatın davacı şirkete iadesine, davacının haksız cezaların iptali talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde davalı vekilince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı tarafından sözleşme kapsamında verilen hazır yemek hizmetinin ifası sırasında ...Komutanlığınca birliklerinde yemek yiyen personelden rahatsızlananların olduğunun bildirilmesi üzerine yemek numunelerinin yapılan analizlerinde gıda zehirlenmesine neden olan bakteri tespit edildiği, davacının Covid-19 salgın hastalığını gerekçe göstererek sözleşmeyi feshi talebinin Hazine ve Maliye Bakanlığınca olumsuz görüş bildirilmesi üzerine uygun görülmediği, ardından davacı tarafından 16.09.2020 tarihli dilekçeyle yürütülen hazır yemek hizmeti işinin mücbir sebep nedeniyle 17.09.2020 tarihi akşam yemeğinden sonra bırakılacağının bildirildiği, davalı idarece edimlerin yüklenici tarafından yerine getirilmediği tespit edilerek işlem tesis edildiği, taraflar arasındaki sözleşmede salgın hastalığın mücbir sebep olarak sayılmasının doğrudan mücbir sebebin varlığını kabul etmeyi gerektirmediği, Covid-19 salgınının mücbir sebep sayılabilmesi için yemek hizmeti verilmesine ilişkin borcun sözleşmeye uygun olarak ifasına engel oluşturması gerektiği, burada mücbir sebebin varlığı ve buna bağlı olarak tam veya kısmi ifa imkansızlığı bulunduğundan söz edilemeyeceği, tacir olan davacının fiyatlarda yükselmeler olabileceğini öngörerek sözleşme imzalaması gerektiğinden bunun doğrudan ifaya engel olan mücbir sebep teşkil etmesinin de düşünülemeyeceği, fiyat artışları öngörülemez sınırlarda gerçekleşmiş ve edim dengesi aşırı ölçüde bozulmuş ise TBK'nın 138. maddesi kapsamında aşırı ifa güçlüğü söz konusu olabilir ise de bunun için de mahkemeden uyarlama talebinde bulunulabilecek iken davacının bu yola gitmeksizin doğrudan sözleşmeyi feshettiğini belirterek edimlerini yerine getirmediği, sözleşmenin feshinden sonra davacının davalı tarafından bildirilen yeni bir hazır yemek hizmeti ihalesine katıldığı gerekçesiyle, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; salgın hastalığın mücbir sebep olduğunu, salgın hastalıkla mücadele de göz önüne alındığında malzemelerin temin edildiği kuruluşlar, çalışan personeller vs. kapsamında müvekkilin elinde olmayan sebeplerle temizlik ve hijyen önlemlerinin yeterli gelmediğini, malzeme tedarikininde de güçleştiğini, fiyatların artış gösterdiğini, bu hususların idareye bildirilmesine rağmen bir dönüş yapılmadığını, bunun üzerine TBK'nın 136. ve 138. maddeleri ile sözleşmenin ilgili maddelerine de uygun olarak sözleşmenin tek taraflı feshedildiğinin idareye bildirildiğini beyan ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, hizmet alım sözleşmesinin mücbir sebeple feshi, teminat mektubunun iadesi ve cezaların iptali istemine ilişkindir.
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370/1. maddesi hükmü uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davacı vekiline yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.