"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/369 E., 2024/290 K.
DAVA TARİHİ : 14.10.2014
KARAR : Davanın kabulü
Taraflar arasında görülen ön alım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinin ... ilçesi, ... Mahallesi, 9459 ada 18 parsel sayılı taşınmazla ilgili kat karşılığı inşaat sözleşmesi yaptıklarını, müvekkillerinin zemin kat dükkanın maliki olduklarını, öncesinde taşınmazın 1/2 payının davacıların, 1/2 payının da ...Yapı ve İzalasyon ve İnş. Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi adına tescilli olduğunu, şirketin sözleşmedeki edimlerini sözleşmeye uygun olarak yerine getirmediğini, 28.08.2013 tarihinde şirketin taşınmazdaki payını davalı ...' e sattığını, bu nedenle şuf'a hakkına dayalı olarak, davalı adına olan tapunun iptali ile müvekkilleri adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili davacıların kötüniyetli olduklarını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 14.02.2023 tarihli ve 2021/428 Esas, 2023/30 Karar sayılı kararında özetle; “Davacıların, davalıya karşı, mahkememizin 2014/280 Esas sayılı dosyası ile terditli olarak tasarrufun iptali ve ön alım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil davası açtığı, 2014/280 Esas sayılı dosyasının tasarrufun iptali davası yönünden devam ettiği, bozma sonrasında 2020/436 Esasını aldığı, davanın kabulüne dair karar verildiği, dosyanın henüz kesinleşmemiş olduğu, tasarrufun iptali davasının taşınmazın aynına ilişkin bir dava olmayıp, malvarlığının borçlunun malvarlığına iadesi sonucunu doğurmayacağı, tarafların bedelde muvazaa veya fiili taksim iddialarının bulunmadığı anlaşılmakla, tapu satış senedinde gösterilen satış bedeli ile tapu masrafları toplamı olan 36.895,00 TL'nin depo edilmesi için davacı tarafa süre verilmiş, verilen süre içerisinde depo kararının yerine getirildiği" gerekçeleriyle davanın kabulüne; karar kesinleştiğinde depo edilen 36.895,00 TL'nin tüm nemaları ile birlikte davalıya ödenmesine karar verilmiştir
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 14.02.2023 tarihli ve 2021/428 Esas, 2023/30 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.06.2023 tarihli ve 2023/2499 Esas, 2023/3261 Karar sayılı kararı ile; "somut olayda depo kararı tarihi itibarıyla satış bedelinin değerinde meydana gelen azalmanın önüne geçilmemiştir. Bu doğrultuda mahkemece, konusunda uzman bilirkişiden denetime elverişli şekilde rapor alınarak resmi senette yazılı satış bedeli ile tapu masrafı toplamı 36.895,00 TL'nin ön inceleme tarihi olan 12.12.2014 tarihinden, bilirkişi incelemesi yapılan tarihe kadar nemalandırılması hâlinde ulaşacağı değer belirlenmeli, belirlenen bu miktardan depo edilen (nemalı veya nemasız) miktar ile nemalandırılmış ise nema miktarı çıkarıldıktan sonra aradaki farkın da depo edilmesine karar verilmelidir. Belirtilen eksiklik giderildikten sonra işin esası hakkında bir hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş" şeklindeki gerekçe ile hüküm bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen ve Temyiz İncelemesine Konu Karar
Mahkeme başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararında özetle; Bozmaya uyularak dosyanın bilirkişiye tevdi edildiği, mahkemeye sunulan 27.04.2024 tarihli bilirkişi raporunda; satış bedeli ve tapu masrafının nemalandırılması halinde ulaşacağı değerin 156.194,00 TL olacağı, bu bedelden depo edilen bedel çıkarıldığında aradaki farkın 119.299,00 TL olacağının bildirildiği, davacı vekiline fark bedelin depo edilmesi için 2 haftalık süre verildiği, verilen sürede bedelin depo edildiği, tüm dosya kapsamı incelendiğinde; tasarrufun iptali davasının taşınmazın aynına ilişkin bir dava olmayıp, malvarlığının borçlunun malvarlığına iadesi sonucunu doğurmayacağı, ön alım davasının ise taşınmazın aynına ilişkin olduğu, davanın kabulü halinde alacaklının ön alım bedeli üzerinden alacağını tahsil imkanının bulunduğu, davaya konu taşınmazda davacıların paydaş oldukları, davacıların yapılan satışa ilişkin olarak süresi içerisinde ön alım hakkını kullandıkları, tarafların bedelde muvazaa veya fiili taksim iddialarının bulunmadığının anlaşıldığı, tapu satış senedinde gösterilen satış bedeli ile tapu masrafları toplamı olan 36.895,00 TL nin depo edilmesi için davacı tarafa süre verildiği, ayrıca bozma ilamı doğrultusunda fark bedel olan 119.299,00 TL nin depo edilmesi için de davacı vekiline süre verildiği, verilen süre içerisinde depo kararının yerine getirildiğinin anlaşıldığı gerekçeleriyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle;
1. Ön alım davasının süresinde açılmadığını, davacıların satışa muvafakatlarının bulunduğunu,
2. Yargılama devam ederken davalı ...’ün cinayete kurban gittiğini, bunun ulusal medyaya yansıdığını, ancak cesedi yakıldığı için halen veraset ilamı alınamadığını, bu hususu mahkemeye bildirmelerine rağmen gerekli araştırma yapılmadan karar verilmesinin yanlış olduğunu, taraf teşkili sağlanmadan karar verildiği gerekçeleriyle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; ön alım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4721 sayılı Kanun'un 732, 733 ve 734 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Ön alım hakkı gerçek bir satış akdinin bulunması halinde söz konusu olup satış sözleşmesi malın para ile değiştirilmesini gerektirir. Malın mal ile değiştirilmesi halinde ise trampa söz konusu olup önalım hakkının kullanılması mümkün değildir. Dava konusu ön alım hakkına konu edilen 27.10.2021 tarihli işlemin edinme sebebi trampa" değil, "satış" olarak tapu kaydında açıkça görülmektedir.
3. Ön alım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılabilir hale gelir.
4. Ön alım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olduğundan önalım bedeli, tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir.
5. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
24.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.