"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1538 E., 2023/1668 K.
KARAR : İstinaf başvurularının kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/14 E., 2023/188 K.
MAHKEMESİ : ... 35. ... Mahkemesi
SAYISI : 2017/353 E., 2017/304 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 11.....2019 tarihli ve 2017/412 Esas, 2019/297 Karar ... kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 30.12.2019 tarihli ve 2019/3070 Esas, 2019/3865 Karar ... kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili asıl ve birleşen dava dilekçesinde; müvekkili Şirketin "Yeşilbayır Mahallesi ... Sokak No:22 Arnavutköy/..." adresinde ticari faaliyetine devam etmekte olduğunu, davacı Şirketin aynı işkolunda yazılı adres dışında başka bir işyerinin bulunmadığını, davalı Bakanlık tarafından düzenlenen olumlu yetki tespit yazısında "... Mahallesi, Org. ... ... Caddesi Arnavutköy/..." adresinde yer alan ancak 31.12.2016 tarihinde kapanan şube değerlendirilerek işletme toplu ... sözleşmesi esasına göre yetki tespitinde bulunulmasının hatalı olduğunu, dava konusu yetki tespit kararında yer alan toplam işçi sayısının ve sendika üyesi sayısının gerçeği yansıtmadığını, üyelikten ayrılan işçilerin hesaba dâhil edilip edilmediğinin ve üyelikten çekilme taleplerinin davalı Sendika tarafından işleme alınıp alınmadığı gibi hususların göz önünde bulundurulmamış olduğunu belirterek davalı Bakanlığın 02.08.2017 tarihli ve 67577 ... olumlu yetki tespitinin iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın süresine açılıp açılmadığı tespit edilerek süresinde değilse davanın usulden reddinin gerektiğini, yetki tespit başvurularının Bakanlığa gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işçi bildirimlerinin birlikte değerlendirilmesi ile sonuçlandığını, e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ve SGK’ya yapılan işyeri ve işçi bildirimleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonucu aynı işverene ait aynı işkolunda birden fazla işyeri bulunması hâlinde işletme olarak tespit yapıldığını, kayıtların incelenmesinde davalı Sendika tarafından başvuruda bulunulması üzerine Bakanlıkça yapılan inceleme sonucunda 31.07.2017 başvuru tarihi itibarıyla davacıya ait işyerlerinde 546 işçinin çalıştığı, 264 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespiti üzerine taraflara işletme toplu ... sözleşmesi yetki tespit yazısının gönderildiğini beyanla davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; 31.07.2017 tarihinde yaptığı başvuru üzerine davalı Bakanlıkça müvekkili Sendikaya 07.08.2017 tarihinde tebliğ edilen 02.08.2017 tarihli yetki tespit yazısı ile davacı "Şirketin Yeşilbayır Mahallesi ... Sokak No:22 Arnavutköy/..." ve "... Mahallesi Org. ... ... Caddesi Arnavutköy/..." adreslerindeki işyerlerinde çalışan 546 işçiden 264’ünün müvekkili Sendikanın üyesi olduğu ve Sendikanın 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) aradığı çoğunluğu sağladığının bildirildiğini, öncelikle 6356 ... Kanun'un 43 üncü maddesine aykırı olarak görevli makama kaydettirilmeden açılan işbu davanın usul yönünden reddi gerektiğini, aksi taktirde Bakanlık kayıtlan resmî olduğundan ve müvekkilinin davacıya ait işletmede kanunun aradığı çoğunluğa sahip olduğu değerlendirilerek davanın esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafından kapatıldığı resmî mercilere bildirilmiş olan, işçi çalışmayan bir birimin işyeri olarak kabulünün mümkün olmadığı, bu nedenle dava konusu olayda yetki koşullarının işyeri toplu ... sözleşmesi esaslarına göre belirlenmesi gerektiği, Yargıtay kararlarına göre, yetki başvurusu öncesinde işyerine işçi alımı yapılmış olması hâlinde bunun doğrudan muvazaalı sayılmayacağı, işe alınan işçilerin başvuru tarihinden sonra da istihdamının sürdürülüp sürdürülmediği, olayda gerçek bir ... ilişkisi mi kötüniyetli bir uygulama mı bulunduğu hususunun titizlikle araştırılması gerektiği, davacı Şirket ile dava dışı ... Makine Pazarlama Sanayi ve Dış Ticaret Ltd. Şti. ve ... Dış Ticaret Ltd. Şti. unvanlı Şirketler arasındaki işçi nakillerinin işletmenin kârlı, ... ve verimli bir şekilde faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerçekleştirildiği, işçi nakillerinin gerçek nedeninin yeniden yapılanma çalışmaları olduğu, davacı Şirket tarafından muvazaalı işlem yapma saiki bulunmadığı, dava dışı Şirketlerden davacı Şirkete nakledilen işçilerin davacı Şirkette istihdamının uzun süre devam ettiği, davacı işverenin nakil suretiyle işe aldığı işçiler ile yetki başvuru sürecinde yapmış olduğu işlemlerin davalı Sendikanın tespite konu işyerindeki çoğunluğunu bertaraf etmeye yönelik olmadığı, yetki tespiti tarihinde davacı işyerinde çalışan işçi sayısının 565 kişi olduğu, 264 sendika üyesinin bulunduğu, bu nedenle davacı işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının davalı Sendika üyesi olmadığı, 6356 ... Kanun'un 41 inci maddesi gereğince davalı Sendikanın işyeri toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gerekli çoğunluğu sağlayamadığı gerekçesi ile davanın kabulüne, Bakanlığın 02.08.2017 tarih ve 67577 ... olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde; Bakanlık tarafından yapılan inceleme sonucunda 31.07.2017 başvuru tarihi itibarıyla işletmede 546 işçinin çalıştığını, 264 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini, "... Mahallesi, Org. ... ... Caddesi Arnavutköy/..." adresinde yer alan işyerinin 31.12.2016 tarihinde kapatıldığı iddia edilmekte ise de yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla SGK kayıtlarında söz konusu işyerinin açık olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sendika vekili istinaf dilekçesinde; çoğunluk tespit talebi süresince davacı Şirket ile organik bağı tespit edilen dava dışı ... Mak. Paz. San. ve Dış Tic. Ltd. Şti. ile dava dışı ... Dış Ticaret Ltd. Şti. de fiilen çalışan işçilerin çoğunluk tespit talep tarihinde davacının Şirketin firma bordrosuna geçirildiğini, bu işçilerin davacı Şirkette fiilen çalışıp çalışmadığı hususunda incelemenin yapılmadığını, dosyaya sunulan uzman görüşünden ve SGK kayıtlarından hareketle nakledilen işçilerin davacı Şirkette uzun süre çalışmadığı anlaşıldığını, ... ... Teftiş Kurulu müfettişlerince hazırlanmış olan 21.08.2017 tarihli rapora göre işçilerin fiilen eski işyerlerinde çalışmaya devam ettiğini, kağıt üzerinde davacı işverenin dava dışı Şirketlerine geçişlerinin yapıldığını, kapatıldığı iddia edilen işyerinin yetki tespit başvurusu itibarıyla SGK kayıtlarında açık görüldüğünü, davacı tarafın kurum kayıtlarına ilişkin itirazlarının hukuka ve gerçeğe aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurulması neticesinde Bölge Adliye Mahkemesinin 30.12.2019 tarihli ve 2019/3070 Esas, 2019/3865 Karar ... kararı ile "davacı Şirket ile dava dışı Şirketler arasındaki işçi nakillerinin gerçek nedeni belirlenmesi gerektiği, davacı işverenin nakil suretiyle işe aldığı işçiler ile yetki başvuru sürecinde yapmış olduğu diğer işlemlerin davalı Sendikanın tespite konu işyerinde yasal çoğunluğunu bertaraf etmeye yönelik olup olmadığı, muvazaa iddiasının yerinde olup olmadığı noktasında uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması gerekçesi ile" İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırıldığı, kaldırma kararı sonrası yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin davacı Şirket tarafından muvazaalı işlem yapma saiki bulunmadığı, davacı işverenin nakil suretiyle işe aldığı işçiler ile yetki başvuru sürecinde yapmış olduğu işlemlerin davalı Sendikanın çoğunluğunu bertaraf etmeye yönelik olmadığı şeklindeki gerekçe ile davanın kabulüne dair kararının isabetli olmadığı, zira davacı Şirketten 31.07.2017 yetki başvuru tarihinde işten çıkartıldığı belirtilen 20 işçi hakkında UYAP sisteminde yapılan incelemede; bu işçilerin çoğunun işe iade davası açmış olduğu, açılan işe iade davalarında ... sözleşmelerinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edildiği, davalı Sendika tarafından yetki tespiti başvurusunun yapıldığı 31.07.2017 tarihine yakın tarihlerde, davacı Şirket bünyesinde sendikal faaliyetlerin yoğunlaşmış olduğu, yine başvuru tarihine yakın bu tarihin öncesi ve sonrasında sendikaya yeni üyeliklerin ve sendika üyeliğinden çıkışların normal seyrinin dışına çıktığı, davacı Şirket yetkililerinin işçilerin sendika üyeliği konusundaki davranışlarını etkilemeye yönelik sendikal faaliyetlere müdahale niteliğinde davranışlarının bulunduğu, davacı Şirketin Yönetim Kurulu karar tarihinin işyerindeki sendikal hareketlenmelerin yoğun olduğu döneme isabet ettiği, sendikal anlamda yoğun şekilde hareketlilik yaşanan bir dönemde gerçekleştirilen işçi nakil işlemlerinin, işyerinin verimliliği ve kârlılığı için yapıldığı şeklindeki kabulün hayatın olağan akışına aykırı olduğu ve davacının almış olduğu Yönetim Kurulu kararı gereğince 31.07.2017 tarihinde dava dışı Şirketlerden yapılan işçi nakil işleminin Sendika temsil yetkisini engellemeyi amaçladığı, yetki tespitinde 31.07.2017 tarihinde dava dışı Şirketlerden nakli yapılan 47 işçinin hesaplamaya dâhil edilmemesi gerektiği, dolayısıyla hesaplamaya esas işyerinde çalışan işçi sayısının (565-47=518) 518 olduğu, başvuru tarihinde işyerinde 264 üyesi bulunan davalı Sendikanın 6356 ... Kanun'da aranan yarıdan fazla çoğunluğu sağladığından bahisle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; Bölge Adliye Mahkemesinin, davalıların istinaf sebepleri ve ilk istinaf kararına bağlı kalmaksızın resen yapmış olduğu inceleme neticesinde karar vermesinin hatalı olduğunu, sendikal çoğunluğu bertaraf etmek adına işten çıkarıldığı iddia edilen işçilerin olumlu yetki tespitine ilişkin sayıya dâhil olduğu hâlde bu işçilere ilişkin değerlendirmelerde hiçbir hukuki yarar bulunmadığı gibi bu işçilerin karara gerekçe gösterilmesinin de hukuka aykırı olduğunu, dosyaya sunulan uzman görüşünün Bölge Adliye Mahkemesince değerlendirilmediğini, dava dışı Şirketlerden davacı Şirkete yapılan işçi nakillerinin gerçek nedeninin işletmenin karlı, ... ve verimli bir şekilde faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerçekleştirdiği yeniden yapılanma çalışmaları olduğunu, davanın tarafı olan davalı Bakanlık ... müfettişleri tarafından yargılama başladıktan sonra ... taraflı olarak hazırlanan 21.08.2017 tarihli raporun karara dayanak teşkil etmesi ve değerlendirmeye alınması mümkün olmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.