"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gebze 4. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar ..., ... (... Şirketi) ve ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; inceleme konusu dava, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinde temyizde duruşmaya tâbi davalar arasında belirtilmediğinden duruşma isteminin reddi ile incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Sendikanın başvurusu sonucunda ... müfettişlerince işyerinde yapılan inceleme neticesinde 22.11.2022 tarihli ve 32021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2022/158 numaralı kararla, davalı ... Şirketinin işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 12 sıra numaralı metal işkoluna girdiğine karar verildiğini, Bakanlık tespitinin hatalı ve hukuka aykırı olduğunu, Bakanlık tarafından, davalı işyerinde yapılan işin niteliğinin ve yürütülen faaliyetle güdülen teknik amacın göz ardı edildiğini, davalı işyerinde gerek binek gerekse de ticari araçlar için iç trim, dış trim ve aydınlatma parçaları üretildiğini, davalı işveren tarafından ... sektörüne iç mekan için torpido ve dokunma yüzeyleri, dış mekan için koruyucu plastik parçalar ve plastik aydınlatma panelleri üretildiğini, işyerine gelen plastik hammaddelerin işlendiğini ve aksesuar olarak kullanılacak aracın cinsine göre üretim süreçlerinden sonra plastik aksamların ortaya çıktığını, davalıya ait işyerinde plastik hammaddesinin işlendiğini ve netice olarak meydana getirilen plastik aksamların, asıl üretilen ürün olduğunu gösterdiğini, üretim süreci bütün olarak değerlendirildiğinde, işyerinin metal işkolunda kurulu bulunmadığını, işyerinde yürütülen faaliyetin İşkolları Yönetmeliği Ek-1 sayılı listesinde 22.29 kodu ile “Diğer plastik ürünlerin imalatı” şeklinde 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda tanımlandığını belirterek Bakanlığın 22.11.2022 tarihli ve 32021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2022/158 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davalı Bakanlığın davaya konu işyerinde yaptığı incelemeler neticesinde, işyerinin müvekkili ve diğer davalı Sendikaların faaliyet alanına girdiğinin belirlediğini, dava konusu işyerinin, uzun bir süreden bu yana metal işkolunda faaliyet gösteren bir işyeri olduğunu, müvekkili Sendikanın da uzun süreden beri bu işyerinde örgütlenme faaliyetinde bulunduğunu, son olarak işyerinde çoğunluk sağlandığını ve Bakanlık tarafından müvekkili Sendikanın bu işyerinde çoğunluğu olduğunun tespit edildiğini, bu tespite karşı işveren tarafından itiraz edildiğini işyerinde motorlu kara araçlarına parça üretildiğini, işyerinin tüm faaliyetinin bu amaca yönelik olduğunu, bu işyerindeki üretim esnasında kullanılan hammaddeye bakılmaksızın kullanım amacının ... parçası olmasının göz önüne alınacağını belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; bir işyerinin girdiği işkolunun, işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlendiğini, müvekkili Şirketin tek ve asıl işinin trim parçası üretmek olmadığını, aynı zamanda aydınlatma sistemleri, sensör, kamera, sürücü izleme sistemleri gibi araç içi elektronik sistemler de geliştirdiğini ve ürettiğini, ayrıca müvekkili Şirkette araç içi sistemlerine ait pek çok yeni teknoloji üretildiğini ve geliştirildiğini, müvekkilinin amaç ve konusunun "... Sanayiinde kullanılan her türlü plastik metal döküm elektrikli elektronik yedek parça ile her türlü elektrikli ve elektronik ev alet ve gereçleri plastikten mamul yedek parçalarının her türlü elektrik motorları imalatı ile ilgili olan ana ve yan sanayi dallarında faaliyet göstermek" olarak belirlendiğini, İşkolları Yönetmeliği Ek-1 sayılı listesinde 29.32 kodu ile "motorlu kara taşıtları için diğer parça ve aksesuar imalatı" faaliyetinin 12 sıra numaralı metal işkolunda sınıflandırıldığını belirterek davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitinin işyerinde üretilen malzemenin kullanım amacına göre yapılması gerektiğini üretimde kullanılan malzemenin dikkate alınmaması gerektiğini, işyerinde üretilen malzemenin plastik yoğunluğunun fazla olduğu düşünülse dahi üretilen malzemenin ... sektörüne has bir ürün olduğu ve bağımsız kullanımı mümkün olmadığı değerlendirildiğinde yapılan işkolu tespitinin yerinde olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalılar davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya kapsamına göre davalı Şirketin fiilen metal kökenli malzemelerin kullanılması ve metal nitelikli malzemelerin üretilmesi işi yapmadığı, bilirkişi raporunda da tespitleri yapıldığı üzere işyerinde ana faaliyetin plastik imalatı olduğu gerekçe gösterilerek davanın kabulü ile 22.11.2022 tarihli ve 32021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2022/158 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptaline, söz konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili; işyerinde üretilen trim parçalarının tasarımdan kullanım yerine kadar tüm mühendislik işlemlerinin ... sektörü ile doğrudan bağlantılı olduğunu, trim parçalarının ... sektörün ana unsurlarından birisi olduğunu, ... Şirketi benzeri üretim yapan tüm işyerlerinin metal işkolunda olduğunu, işverenin ... sektörü dışında bir yere yaptığı bir imalat ve üretim yapmadığını, bilirkişi raporunda üretimin tamamen ... sektörüne özgü olduğunun belirlendiğini beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Bakanlık vekili; iş müfettişi inceleme raporuna göre, işyerinde ... sektörüne özgü iç ve dış trim parçası üretimi yapıldığını, işçilerin de bu işe özgü işlerde çalıştıklarının görüldüğünü, işyerinde üretilen malzemenin plastik yoğunluğunun daha fazla olduğu düşünülse bile üretilen malzemenin ... sektörüne has bir ürün olması ve bağımsız kullanımının mümkün olmaması nedeniyle Bakanlığın işkolu tespitine ilişkin kararının yerinde olduğunu beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili; müvekkili Şirketteki üretimin ... sektörüne yönelik olduğunu, motorlu kara taşıtları için parça üretildiği dikkate alındığında ekonomik ve nihai amacın gözetilmesi gerektiğini, kararın bariz takdir hatası içerdiğini, bu yönüyle İlk Derece Mahkemesi kararının adil yargılanma ilkesini zedeler nitelikte olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tespit konusu işyerinde nihai ürün olarak motorlu kara taşıtları için plastik malzeme ağırlıklı, ... sektörüne özgü iç ve dış trim parçası üretimi gerçekleştirildiği, davalı işyerinde üretilen nihai ürün de dikkate alındığında, işyerinde teknik amaç doğrultusundaki faaliyetin motorlu kara taşıtları için parça üretimi olduğu, İşkolları Yönetmeliği’nin Ek-1 sayılı listesine göre ise “motorlu kara taşıtları için diğer parça ve aksesuarların imalatı” faaliyeti 29.32 kodu ile 12 sıra numaralı metal işkoluna dâhil olarak düzenlendiği ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının işkolu tespit kararında bir isabetsizlik bulunmadığı, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğundan bahisle istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesince yeni bir bilirkişi incelemesi yapılmaksızın dosya üzerinden yapılan inceleme ile karar verilmesinin hatalı olduğunu, İlk Derece Mahkemesi hükmüne esas alınan bilirkişi raporunda işaret edildiği üzere işyerinde plastik madde üretimi yapıldığı ve dolayısıyla işkolunun buna göre tespit edilmesi gerektiğini beyanla Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.