"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2917 E., 2023/4633 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında Ankara 30. İş Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekili tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... AŞ'ye bağlı grup Şirketi olarak Rusya'da diğer davalı Şirketin inşaat alanında faaliyet gösteren işyerinde 16.04.2014-24.03.2017 tarihleri arasında iş güvenliği şefi olarak çalıştığını, çalıştığı dönemin tamamında, haftanın ilk 6 günü 08.00-20.00, pazar günleri ise 08.00-17.00 saatleri arasında çalıştığını, tüm çalışma dönemi boyunca ek çalışma talimatlarıyla saat 22.00'ye kadar çalıştığını ileri sürerek fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının davalı Şirkette çalışmadığını, husumet ve yetki itirazında bulunduklarını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının Türkiye İş Kurumu iş sözleşmesi ile davalı Şirkette belirli süreli olarak istihdam edildiğini, davacının çalıştığı ülke olan Rusya ile Türkiye arasında sosyal güvenlik anlaşmasının bulunmadığını, davalı Şirketin Rusya Federasyonunda kurulduğunu ve faaliyet gösterdiğini, Rusya Federasyonu kanunlarına tâbi olduğunu, Mahkemenin görevsiz ve yetkisiz olduğunu, proje kapsamında belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan davacının iş sözleşmesinin projenin sona ermesi nedeniyle kendiliğinden son bulduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Ankara 30. İş Mahkemesinin 18.02.2021 tarihli ve 2020/52 Esas, 2021/130 Karar sayılı kararı ile; toplanan deliller ve alınan bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 23.09.2021 tarihli ve 2021/1687 Esas, 2021/2385 Karar sayılı kararı ile; davalılar vekilinin yerinde görülmeyen istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulüyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 24.11.2021 tarihli ve 2021/11507 Esas, 2021/15771 Karar sayılı kararı ile; 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan uyuşmazlık hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiği, Rusya hukukunun dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere aynı zamanda mutad işyeri hukuku olduğu, hâl böyle olunca gerekirse Rusya hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin 09.03.2023 tarihli ve 2022/103 Esas, 2023/997 Karar sayılı kararı ile; Rusya Federasyonu İş Kanunu uygulanarak davacının alacaklarının hesaplandığı bilirkişi raporunun hükme esas alındığı, davacının Rusya hukukuna göre ödenmemiş fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının bulunduğunun dosya kapsamındaki bilirkişi raporu ile diğer bilgi ve belgelerden anlaşıldığı, tanık beyanlarına göre yapılan hesaplamadan %30 indirim yapıldığı, taraflar arasında düzenlenen iş sözleşmesinde çalışılan ülke hukukunda düzenleme bulunmaması hâlinde Türk hukukunun uygulanması hususu kabul edildiğinden zamanaşımı, indirim, alacaklara uygulanacak faize (Türk kamu düzeni yönünden ve sözleşmede Rus para birimi yerine USD üzerinden kararlaştırıldığı dikkate alınarak) ilişkin hususlarda Türk kamu hukukuna ilişkin hükümlere ve Yargıtay içtihatlarına göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 05.07.2023 tarihli ve 2023/10294 Esas, 2023/10943 Karar sayılı kararı ile; Bölge Adliye Mahkemesince belirsiz alacak davasında alacağın tamamının dava konusu yapıldığı ve belirsiz alacak davasına konu edilen alacaklar bakımından ek dava açılamayacağı da dikkate alınmak suretiyle davacı tarafa 6100 sayılı Kanun'un 107 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca talebini tam ve kesin olarak belirlemesi için süre verilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Bölge Adliye Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmına uyularak yapılan yargılamada Rusya Federasyonu İş Kanunu uygulanarak davacının alacaklarının hesaplandığı, davacının fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ödendiğinin davalılarca ispat edilemediği, bilirkişi raporunun hükme esas alındığı, hesaplanan tutarlardan %30 oranında indirim yapıldığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; Rusya iş mevzuatında indirim uygulamasının mevcut olmadığını, hem Rusya hem de Türk hukuku genel tatil günlerine göre hesaplama yapılması gerektiğini, dava konusu alacakların eksik ve hatalı hesaplandığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; davanın Rusya iş hukukunda belirtilen 3 aylık hak düşürücü süre içinde açılmadığını, husumet itirazları bulunduğunu, ücret miktarı ve hizmet süresinin hatalı belirlendiğini, hesaplamaların hatalı olduğunu, Rusya’da faaliyet göstermekte olan Türk vatandaşlarına iş yarım bıraktırılıp Türk ulusal bayram ve genel tatil günleri dikkate alınarak izin verilmesinin mümkün olmadığını, tanık beyanlarının hükme esas alınamayacağını, indirim oranının az olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Şirketi vekili; uyuşmazlıkta Türk hukukunun uygulanması gerektiğini, talep artırım dilekçesinin kabul edilemez olduğunu, ücret miktarı ve hizmet süresinin hatalı belirlendiğini, hesaplamaların hatalı olduğunu, tanık beyanlarının hükme esas alınamayacağını, indirim oranının az olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, davanın yasal süresi içinde açılıp açılmadığı, husumet, hizmet süresi ve aylık ücret miktarının tespiti, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının ispatı, hesaplanması ve ödenip ödenmediği ile uygulanacak indirim oranı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Kanun'un 2, 5, 8, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 91, 108, 111, 112, 152, 153 ve 392 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta hükme esas alınan bilirkişi raporunda; dava konusu alacaklar Rusya Federasyonu İş Kanunu hükümlerine göre hesaplanmasına karşın ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağının Ülkemiz ulusal bayram ve genel tatil günleri esas alınarak hesaplandığı anlaşılmaktadır.
3. Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 112 nci maddesinde Rusya Federasyonu genel tatil günleri sayılmıştır. Dava konusu uyuşmazlıkta Rusya hukukunun uygulanması gerektiği dikkate alındığında Rusya Federasyonu'nda çalışmış olan davacının Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun öngördüğü genel tatil günlerindeki çalışmaları dosya kapsamında yer alan delillere göre tespit edilip hesaplama yapılarak sonuca gidilmesi gerekmektedir. Eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.