"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : İTİRAZIN İPTALİ
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti
Davacı vekili; davalının hareket memuru olarak görev yaptığını, 04.01.1999 günü meydana gelen kaza sonucu dava dışı....’nin yaralandığını, .... tarafından ... 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/262 Esas sayılı dosyası ile açılan maddi ve manevi tazminat istemli davanın Yargıtay denetiminden geçerek onandığını, anılan karara istinaden ... 23. İcra Müdürlüğünün 2005/1649 Esas sayılı dosyası ile başlatılan icra takibi sonucu icra dosyasına ....07.2006 tarihinde 464.803,60 TL, 07.07.2006 tarihinde ise 14.662,04 TL ödeme yapıldığını, yapılan bu ödeme sonucu olayda kusurlu bulunan .... aleyhine ... 14. ... Mahkemesinin 2006/765 Esas sayılı dosyası ile açılan rücuan alacak dosyası ile bir kısım alacağın tahsilinin istendiği ve bu davanın yargılaması aşamasında olayın meydana gelmesinde işbu davanın davalısı ...'ün %25 oranında kusuru bulunduğunun belirlendiğini, davalı aleyhine ... 28. İcra Müdürlüğünün 2011/15888 Esas sayılı dosyası ile başlatılan icra takibine borçlunun itirazı sonucu takibin durdurulmasına karar verildiğini belirterek anılan takibe yapılan itirazın iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti
Davalı vekili; müvekkilinin olay günü hareket memuru olarak görev yapmadığını ve kendisine kusur izafe edilemeyeceğini, ... 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/262 Esas sayılı dosyasında davanın müvekkiline ihbar edilmediğini ve dolayısıyla atfedilen kusuru kabul etmediklerini belirterek davanın reddini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özet
Mahkemece; zarara sebebiyet veren vakıa incelendiğinde davalının olayın oluşumunda %25 sorumlu olduğunun kesinleşmiş ve davalının taraf olmadığı yargı kararıyla açık olduğu, davalı bahsi geçen dosyada taraf olmadığından kusur oranının işbu dava açısından bağlayıcı olmadığı ancak yeni aldırılan bilirkişi raporu da bu durumu teyit eder nitelikte olduğundan davalı işçinin %25 oranında kusuru nispetinde zarar miktarından sorumlu olduğu, ne var ki likit olmayan bir alacak açısından icra takibi yapıldığından davacı Şirketin icra inkar tazminatı hususundaki talebinin reddi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bozma ve Bozmadan Sonraki Yargılama Süreci
Kararın taraf vekillerince temyizi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22.Hukuk Dairesinin10.11.2016tarihli ve 2016/23985 Esas, 2016/25462Karar sayılı ilâmıyla;
"... Mahkemece, 04.01.1999 tarihinde meydana gelen ve bir kişinin ölümü, birden fazla kişinin yaralanması ile sonuçlanan kazanın meydana gelmesinde davalının %25 kusurlu olduğu kabul edilerek, bilirkişi raporunda hesaplanan miktar üzerinden takibin devamına karar verilmiş ise de, yapılan araştırma eksiktir ve hüküm kurmaya yeterli bulunmamaktadır.
Somut olayda, davalı, olay tarihinde hareket memuru olarak görevli olmadığını iddia etmiş, mahkemece olaya ilişkin açılan diğer dosyalardaki raporlar dikkate alınarak davalının o tarihte görevli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu hususa ilişkin olarak davacı işverene yazılan müzekkereye verilen cevapta, o tarihe ilişkin kayıtların imha edildiği belirtilmiştir. Ancak, dosya içerisinde bulunmayan ... 20. Asliye Ceza Mahkemesinin 1999/24 esas sayılı dosyasındaki ifadelerden hareketle hazırlanan ve ... 18. ... Mahkemesinin 2008/628 esas sayılı dosyasında alınan 27.01.2005 tarihli bilirkişi raporunda, davalı ...’ün olay tarihinde gerektiğinde araçları kullanma talimatı verdiği.... isimli görevlinin aracı hareket ettirmiş olabileceği ve bu halde....’nın sekizde sekiz kusurlu olacağı ihtimalinden söz edilmiştir. Bu itibarla, öncelikle dosya içeriğinde bulunmayan ceza dosyası dosya kapsamına alınmalı, davalının ve... isimli çalışanın olay tarihinde görevli olup olmadıkları, görev ve sorumluluklarının neler olduğu duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespit edilmeli, davalıya verilen eğitimler de göz önünde bulundurularak, bilirkişi tarafından yapılan kusur incelemesi yeniden değerlendirmeye tabi tutulmalı ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılamada dosyada toplanabilen evraka göre sürücünün ve olay günü hareket memuru olan davalının bir eğitim alıp almadığının, katılımcı listesi olmadığı için tespit edilemediği, kusura ilişkin bilirkişi ek raporuna göre sorumlu olduğu hareket sahasında otobüsleri ... hâlinde bırakan sürücüleri yeterince izlemediği gibi araçlarını çalışır durumda ... etmelerini engellememesi sebebiyle davalı ...’ün meydana gelen kazada %10 oranında kusurlu olduğu, buna göre rücuya konu 484.680,64 TL’nin %10'u olan 48.468,... TL’nin davacı tarafından davalıdan istenebileceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz
Karar, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe
1.Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacının tüm, davalının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut olayda, davacı ... Genel Müdürlüğüne ait ... ...plakalı aracın 04.01.1999 günü sürücüsüz olarak ... hâlinde ve çalışır durumda bırakılmış iken kendiliğinden hareket etmesi sebebiyle önce yayalara ve sonra da bazı araçlara çarpması sonucunda bir kişinin ölümü ve birden fazla kişinin yaralanması ile sonuçlanan dava konusu olayın meydana geldiği; davacı Kurumun olay nedeniyle yaralanan dava dışı.... isimli şahsın açmış olduğu tazminat davası neticesinde ödemek durumunda kaldığı 484.680,64 TL’yi bilirkişi raporu ile tespit olunan ve %75 oranında kusuru bulunan otobüs şoförü ....'dan kusuru oranında rücuan tazmin ettiği, anılan bilirkişi raporunda kalan %25 kusurun ise hareket memuru davalı Kenen ...’e verildiği gerekçesiyle zararın %25’lik kısmı için ise davalı aleyhine başlattığı takibe yapılan itirazın iptalinin işbu davanın konusunu oluşturduğu anlaşılmaktadır.
Mahkemece bozma ilâmı doğrultusunda dosyaya kazandırılan ceza dosyası içeriğine göre olay günü davalının hareket memuru olduğunun ... olduğu ve yaşanan kaza sebebiyle otobüs şoförü olan dava dışı .... ile diğer bir şoför olan ancak olay günü otobüsü hareket ettirip ettirmediği tam tespit edilemeyen ....'nın sanık olarak yer aldığı, aldırılan ilk bilirkişi raporunda sürücü ....'nın inişe meyilli kesimde kendiliğinden hareket ederek, bulunduğu viteste hız kazanarak yayalara, araçlara, işhanı ve mağazalara çarparak ölümlü, yaralamalı ve maddi hasarlı kazaya kendi tedbirsizliği ve dikkatsizliği nedeniyle sebebiyet verdiği, aracın herhangi bir teknik arızasının da bulunmaması sebebiyle sekizde sekiz oranında tam kusurlu olduğu tespit edilmiştir. Ceza dosyasında alınan beyanlar doğrultusunda şoför ....'nın da sanık olarak yer almasından sonra aldırılan adli tıp raporunda ise kazanın, aracın motoru çalışır vaziyette ... edilmesinin ardından içinde sürücü yokken meydana gelmiş olması hâlinde ... etme kurallarının tamamını yerine getirmeden meyilli yolda aracını ... etmesini takiben aracın eğimden dolayı hareketlenmesine sebep olduğundan dolayı şoför ....'nın tam kusurlu olacağı, aracın en arka kapısı açık, motoru çalışır vaziyette el freni çekilerek ... edilmesini takiben... tarafından yerleştirme işlemi sırasında meydana gelmesi ihtimalinde ise olayın görevli...nın sevk ve idaresinden kaynaklanması sebebiyle ....'nın kusurlu, ....'nın kusursuz olacağı tespiti yapılmıştır. Ceza yargılaması sonucunda, 4616 sayılı 23 Nisan 1999 tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartla Salıverilmeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanun kapsamında davanın kesin hükme bağlanması ertelenmiştir.
Dosyaya davalının görev tanımı ve sorumlulukları ile ilgili olmak üzere sunulan 1987 tarihli olduğu anlaşılan encümen kararlarına göre hareket memurlarının özetle görevli bulundukları otobüs hatlarında hareket cetvelleriyle tarifelerin tatbikini sağladığı, plaka araçlarının düzenini sağladığı, yolcuların rahatça iniş binişlerinin sağlanması için gerekli önlemi aldığı, şoförlerin kılık kıyafetleri ile otobüs iç temizliklerini denetlediği, trafik kazalarını telsizle ilgili yerlere bildirdiği, araç personel servis programları ile ilgilendiği, çalışan, vizeteye çıkan, izin alan personeli kağıda işlediği, araç arızasını ihbarla görevlilere bildirdiği, temizlenmemiş, akaryakıt ikmali yapılmamış araçları raporladığı tespit edilmiştir.
Bozma sonrasında aldırılan ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda otobüsün harekete geçtiği anda sürücü koltuğunda kimsenin bulunmadığı, gerekli güvenlik önlemleri alınmadan ... hâlinde ve çalışır durumda bırakılan otobüsün ne .... ne de başka birisi tarafından harekete geçirilmediği, her ne kadar bozma ilâmında, ....'nın aracı harekete geçirirken kazaya sebep olmuş olabileceği yönünde inceleme yapılması istense de kendisinin aracı kullandığı sırada kazanın meydana geldiğinin ispat edilemediği, aksine araçta hiçbir sürücü yokken aracın kendiliğinden hareketlendiği, bu nedenle olayın ana nedeninin aracın hatalı şekilde ... edilmesi ve ... etme kurallarına uyulmaması olduğu belirlenmiştir. Bu belirleme neticesinde de davacı ... Genel Müdürlüğünün ... güvenliği ile ilgili mevzuat ve Yargıtay içtihatlarına göre ihlal ettiği denetim/eğitim sorumluluğu nedeniyle %40 (yüzde kırk) oranında kusurlu olduğu, dava dışı ....'nın aracını hatalı ... etmesi, gereken ... etme önlemlerini almamasının olayda ana etken olması nedeniyle %50 (yüzde elli) oranında kusurlu olduğu, davalı ...’ün ise sorumlu olduğu hareket sahasında otobüslerini ... hâlinde bırakan sürücüleri yeterince izlemediği gibi araçlarını çalışır durumda ... etmelerini engellememesi ve sürücü ....'nın çalışır hâldeki aracının içinde bulunmasını sağlayacak tedbirleri almaması nedeniyle %10 (yüzde on) oranında kusurlu olduğu bildirilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar, ceza dosyası içeriği, yaralanma ve ölüm sebebine dayalı dava dışı şahıslarca davacı Kurum aleyhine açılan tazminat davalarına ilişkin dosyalar ile davacı Kurum tarafından bu şahıslara yapılan tazminat ödemeleri sebebiyle açılan rücuan tazminat dava dosyası içeriklerine göre dava konusu kazanın meydana gelmesinde farklı oranlarda kusur tespitleri yapılmış, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise davalıya %10 oranında kusur izafe dilmiş ve bu orana tekâbül eden miktar nispetinde Mahkemece davanın kısmen kabul karar verilmiştir. Ancak hükme esas alınan bu bilirkişi raporunda %10 oranında kusur durumu belirlenirken davalının dosyaya ibraz olunan görev tanımı ve sorumluluk alanı ile olayın meydana gelişi arasında hiçbir bağlantı kurulmamıştır. Davalının yazılı şekildeki mevcut görev tanımına göre olayın oluş şekli dikkate alındığında kusurlu olduğundan söz edilemeyecektir.
Anılan yönler gözetilmeden, davanın reddi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile tespit yapan bilirkişi raporuna itibarla davanın kısmen kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozma sebebidir.
Sonuç
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan kararın BOZULMASINA, peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalıya iadesine, 13.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.