"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 31. Hukuk Dairesi
MAHKEMESİ : ... 7. ... Mahkemesi
BİRLEŞEN DAVA : ... 33. ... MAH. 2019/595 E. SAYILI DAVA DOSYASI
Asıl ve birleşen davada taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın asıl ve birleşen davanın davacı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı asıl ve birleşen davanın davacı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl ve birleşen davada davacılar vekili dava dilekçesinde; ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret ve AŞ'ye bağlı olarak faaliyet gösteren ... ve ... SGK sicil numaralı işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğine ilişkin Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2019/89 sayılı işkolu tespiti kararının hatalı olduğunu, bu işyerlerinde yapılan işlerin niteliğine göre İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna değil, 18 sıra No.lu konaklama ve eğlence yerleri işleri işkoluna girmesi gerektiğini ileri sürerek sözkonusu işkolu tespiti kararının iptali ile bu işyerlerinin konaklama ve eğlence yerleri işleri işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmişlerdir.
II. CEVAP
1.Asıl ve birleşen davada davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından yapılan işkolu incelemesi sonucu düzenlenen 14.....2019 tarihli ve 10128/İNC/04 sayılı rapora göre; ... Belediye Başkanlığının iştiraki olarak faaliyet gösteren ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği AŞ unvanlı işyerinin, işverenliğe bağlı ... ve ... SGK sicil No.lu işyerlerinde büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları arasında yer alan, her yaştan ... halkının beden ve ruh sağlığını iyileştirmek, yeteneklerini geliştirmek için her türlü spor tesislerinden yararlanmasını ve spor etkinliklerine ... katılımını sağlamak üzere spor tesislerinin işletilmesi işinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler kolunda yer aldığının tespit edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Asıl ve birleşen davada davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünce, tespite konu ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret AŞ işyerlerinde yapılan işlerin girdiği işkolunun tespitine ilişkin, 2019/89 No.lu tespit kararının 17.08.2019 tarihli Resmî Gazete'de yayımlandığını, yayımlanan 2019/89 Karar No.lu işkolu tespit kararının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), 5393 sayılı Belediye Kanunu'na (5393 sayılı Kanun) ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'na (5216 sayılı Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtay yerleşik içtihatlarına uygun olduğundan, davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, 5393 sayılı Kanun uyarınca tespite konu işyerlerinde yapılan her türlü hizmet belediyelerin yetki, görev ve imtiyazları arasında olduğunu ve belediye hizmetlerinin tamamının İşkolları Yönetmeliği'nde genel işler işkolu içerisinde sayıldığını, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı iştiraki olan ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret AŞ işyerlerinde yapılan işlerin girdiği işkolunun, İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numarasında yer alan genel işler işkolunda yer aldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Asıl ve birleşen davada davalı ... vekili cevap dilekçesinde; İşkolları Yönetmeliği'nin 20 No.lu genel işler işkoluna giren işler olarak belediye hizmetleri gibi işler yer aldığını, işkolu tespit kararının usul ve kanuna uygun olduğunu, işkolu tespitine konu ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret AŞ işyerlerinde, 5216 sayılı Kanun'un 7 nci maddesinde belirtilen büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar,... spor....ve benzeri yerleri yapmak hükmü uyarınca belediyelerin yetki, görev ve sorumlulukları arasında yer aldığını, belediye hizmetlerine yönelik işler yapıldığı açıkça tespit edildiğini, dava konusu işkolu tespiti yapılan işyerinde, ... Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları arasında yer alan, her yaştan ... halkının beden ve ruh sağlığını güçlendirmek, yeteneklerini geliştirmek için her türlü spor tesislerinden yararlanmasını ve spor etkinliklerine ... katılımını sağlamak üzere spor tesislerinin işletilmesi işinin yürütüldüğünden belediye hizmetlerine yönelik işler yapıldığını, Belediye mevzuatında, belediyenin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabileceğinin belirtildiğini, belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında şirket kurabildiğinden işkolu tespitine konu ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret AŞ işyerlerinde, belediye hizmetlerine yönelik genel işler işkolunda işler yapıldığını, davacı tarafın davalı Bakanlığın işkolu tespitinin hatalı olduğuna ilişkin beyanlarının hukuka aykırı olduğunu, davacının sözkonusu işkolu tespitine konu işyerinin 18 sıra No.lu konaklama ve eğlence işleri işkoluna girdiğine ilişkin beyanlarının İşkolları Yönetmeliği'ne ve hukuka aykırı olduğunu, işkolu tespitine konu işyerlerinde ağırlıklı olarak belediye hizmetlerine yönelik genel işler yapıldığını, bu nedenle Bakanlığın işkolu tespiti hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Asıl ve birleşen davada davalı ... Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret AŞ vekili cevap dilekçesinde; 258286 sicil numarası ile 09.11.1989 tescil tarihli müvekkili Şirketin, anonim şirket hüviyetinde kurulan bir özel hukuk tüzel kişisi olduğunu, sermayesinin 99,680'inin ... Büyükşehir Belediyesine ait olduğunu, ana sözleşmesinin amaç ve konu başlıklı 3 üncü maddesinin; “Şirket, her yaştan ... halkının beden ve ruh sağlığını güçlendirmek, yeteneklerini geliştirmek için her türlü spor tesisinden yararlanmasını ve spor etkinliklerine ... katılımını sağlamak ve bunun için gerekli altyapı, tesis ve sosyal tesisleri yapmak ve yaptırmak, işletmek ve işlettirmek” şeklinde olduğunu, davacının yeterli üye sayısına erişerek 16.05.2019 tarihli ve 1271052 sayılı yetki tespit yazısı ile yetkisini almış bir Sendika olduğunu, davacının iptalini talep ettiği karara karşı TOLEYÎS sendikası tarafından da iptal talepli dava açıldığını ve davanın ... 33. ... Mahkemesinin 2019/595 Esas sayılı dosyası ile görüldüğünü, usul ekonomisi gereği ve Bakanlık kararının iptali talepli olması nedeniyle her iki dava bağlantılı olduğundan birleştirilmesini talep ettiklerini, müvekkili bakımından davanın kabulü yönünde verilecek kararda dahi herhangi bir yargılama giderine ve/veya vekâlet ücretine hükmedilmesinin mümkün olamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tespite konu işyerlerinde, 5216 sayılı Kanun kapsamında büyükşehir belediyesinin görevleri arasında spor yerleri işletmek işinin olduğu, bu yönü ile ilgili işyerlerinde Kanun'un tanımına uygun belediye hizmetlerinin yapıldığından Bakanlıkça yapılan tespitin usule ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl ve birleşen davanın davacı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Asıl ve birleşen davanın davacı vekilleri; yürütülen faaliyetin konaklama ve eğlence İşleri işkoluna girdiği, Belediye Şirketi olmasının sonucu değiştirmediğini, doktrin ve uzman görüşlerinin de bu yönde olduğunu, istisnai hükümle sonuca gidilemeyeceğini, İşkolları Yönetmeliği'nin dikkate alınmadığını, her işyerinin bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl ve birleşen davanın davacı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı TOLEYİS Sendikası vekili; davalı Şirketin bir Belediye iştiraki olması, sırf bu nedenle yürütülen işlerin genel ... kapsamında değerlendirilmesi için yeterli olmadığını açıklayarak ve Belediye şirketine ait işyerlerinin işkolu tespiti yapılırken bu işin mevzuatta sayılan belediye hizmetlerinden olup olmadığına göre değil belediyeden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip işverenin işyerinde yapılan işin teknik amacına göre işkolu belirlenmesi gerektiğine ilişkin, Prof.Dr....nın 28.09.2020 tarihli uzman görüşünü de ekte sunarak Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davacı ... vekili; dava konusu işyerlerinde görülen hizmetlerin Belediyelerin zorunlu hizmetleri içinde yer almadığını, 5393 sayılı Kanun'da bu tür hizmetlerin müşterek nitelikte olması koşuluyla ve istisnai bir şekilde belediyelerce yapılabileceği bir hak ve imtiyaz olarak tanındığı, ayrıca bu istisnanın sadece doğrudan belediyeler tarafından yerine getirilen hizmetler için öngörüldüğünün mevzuat hükmünde belirtildiğini, zaten istisnai nitelikteki hükmün geniş yorumlama yoluyla ve zorlama bir biçimde yeni istisnalar yaratacak şekilde yorumlanmasının hatalı olduğunu, İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkolunda "Belediye hizmetleri" denilerek münhasıran belediyelerin asli görevi olarak belirtilen ve doğrudan belediyeler tarafından yerine getirilen işlerin kastedildiğinin açık olduğunu, hizmeti gören Şirketin Belediye iştiraki olması nedeniyle bu hükmün kapsamına alınmasının mümkün olmadığını, böyle bir amaç güdülmesi hâlinde işkollarını en ayrıntılı ve özel şekilde sınıflandıran İşkolları Yönetmeliği'nde bu hususun belirtileceğini, Belediyelerin asli görevleri arasında sayılmadığı hususu da göz önünde bulundurularak bir hak ve imtiyaz olarak belediyelere tanınan bu işlerin belediyenin iştiraki olduğu bir şirket tarafından yapılmasını, tespite konu işleri genel işler işkoluna sokmayacağını, tüm bu nedenlerle işkolu tespit kararının uygulamaya, hukuki düzenlemenin açık ifadesine ve emsal yargı kararlarına aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şu şekildedir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacılar vekillerinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.