"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1845 E., 2023/3667 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 58. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/140 E., 2022/761 K.
Taraflar arasındaki sendika aidat alacağı davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Şirketlerin oluşturduğu ... ortaklığı ile müvekkili Sendikanın taraf olduğu, 15.04.2017-31.12.2019 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin Yüksek Hakem Kurulu tarafından bağıtlandığını, müvekkili Sendika tarafından davalı Şirketlere 26.07.2019 tarihli ihtarname keşide edilerek ihtarname ekinde bildirilen üye işçilerin sendika üyelik aidatlarının 15.04.2017 tarihinden, üye olmayan işçilerin dayanışma aidatlarının toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren kesilmek suretiyle müvekkili Sendika hesabına yatırılmasının istendiğini, ihtarnameye rağmen sendika üyelik aidatlarının davacı Sendika hesabına yatırılmadığını beyanla fazlaya ilişkin ... saklı kalmak kaydıyla şimdilik sendika aidat alacağından 20.000,00 TL'nin muacceliyet tarihinden en yüksek mevduat faiziyle davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Kurumsal Yem. Gıda Tem. Mad. İnş. Tur. Ltd. Şti. (... Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; dava dilekçesindeki iddiaları kabul etmediklerini, dava konusu alacağın zamanaşımına uğradığını, müvekkili Şirketin anılan ortaklıktaki çalışmasının sadece bir gün olduğunu, müvekkilinin adi ortaklık hissesini 18.....2019 tarihinde devrettiğini, alt işverenlerin aidat sorumluğunun devir tarihine kadar olduğuna dair Yargıtay içtihatları bulunduğunu, buna göre dava konusu alacaklardan sorumluluğunun bir gün ile sınırlı olması gerektiğini, her toplu ... sözleşmesi döneminde üye işçilerin listesi ile hesap bilgilerinin gönderilmesi gerektiği hâlde bu bilgilerin gönderilmediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Diğer davalılar davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın ödenmeyen sendika aidatının tahsili istemine ilişkin olduğu, asıl işveren ... Üniversitesi nezdinde alt işveren olarak davalı Şirketlerin oluşturduğu adi ortaklık ile davacı Sendika arasında Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığının 30.05.2019 tarihli ve 2019/42 Esas, 2019/207 Karar ... kararı ile bağıtlanan 15.04.2017-31.12.2019 tarihleri arasını kapsayan toplu ... sözleşmesi bulunduğu, davacı Sendika Tüzüğü'nün 39 uncu maddesine göre; üyelerden alınacak üyelik aidatının bir aylık (30 günlük) brüt çıplak ücretinin %3'ü olduğu, aidat kesilmesi esas ve usulleri için 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 ... Kanun) 18 inci maddesi hükümleri uygulanacağı kararlaştırıldığı, davacı Sendikaya üye olan tüm işçilerin üyelik fişleri ile ücret bordrolarının dosyaya kazandırıldığı, dosyanın bilirkişiye tevdii ile alınan denetime elverişli rapora itibar edildiği, faiz yönünde taleple bağlı kalınarak en yüksek banka mevduat faizine hükmedildiği, davacı Sendika tarafından gönderilen ihtarnamenin tebliğ tarihinin 31.07.2019 olduğu ve ödeme için 1 aylık süre verildiğinin temerrüt bakımından gözetildiği, dava dilekçesiyle talep edilen meblağ üzerinden taleple bağlı kalındığı gerekçe gösterilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Şirketi vekili; taleplerin zamanaşımına uğradığını ve bu hususun değerlendirilmediğini, 18.....2019 tarihinde adi ortaklığa ilişkin devir yapıldığını ve müvekkili Şirketin ... yapılan kamu kurumu ve çalışan personellerle bir bağının kalmadığını, işçilerin müvekkili Şirket nezdinde sadece bir gün çalıştıklarını, toplu ... sözleşmesinin Yüksek Hakem Kurulu tarafından kabul edildiği tarih itibarıyla müvekkili Şirketin ortaklık sıfatının bulunmadığını, toplu ... sözleşmesinin müvekkili Şirketin ortak olma iradesinden önce oluştuğunu, bu nedenlerle müvekkili Şirketin olsa olsa adi ortaklığın resmî ortak sıfatına sahip olduğu bir günden sorumlu tutulabileceğini, ayrıca davacı Sendikanın üyesi olan işçilerin listesini ve banka hesap numarasını müvekkili Şirket de dâhil olmak üzere diğer davalı işverenlere göndermediğini, keza hükme esas alınan bilirkişi raporunda toplu ... sözleşmesine dahil edilen işçilerin hatalı belirlendiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın müvekkili Şirket yönünden esastan reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar ... İnşaat Gıda Tem. Oto. Eml. San. Tic. Ltd. Şti. (... Şirketi) ve On İlaçlama Sağlık Hiz. İnş. Elek. Gıda Ürn. Bilg. Tem. Hiz. İnsan Kayn. ve Taah. San. Tic. Ltd. Şti. (On İlaçlama Şirketi) vekili; müvekkili Şirketler ile davacı Sendika ve ihbar olunan Üniversite arasında hiçbir hukuki irtibat bulunmadığını, müvekkili Şirketler ile ihbar olunan Üniversite arasında akdedilmiş bir hizmet alım sözleşmesi ya da herhangi bir ihale evrakının da mevcut olmadığını, bu nedenlerle müvekkili Şirketlere husumet yöneltilemeyeceğini ve müvekkili Şirketlerin haksız olarak hasım gösterildiklerini, ayrıca bilirkişi tarafından üye kayıt fişlerinin uyuşmazlığa etkili olacak şekilde incelenmediğini, bilirkişi raporunda eksik ve hatalı tespitler bulunduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın müvekkili Şirketler yönünden öncelikle husumetten, aksi hâlde esastan reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6356 ... Kanun uyarınca bir işyerinde veya işletmede toplu ... sözleşmesi yapmak için yetki belgesi alan işçi sendikasının, yetki belgesine konu işyeri veya işletmede çalışan üyesi işçilerin listesini ve sendika tüzüğüne göre üyelerin sendikaya ödemeyi kabul ettikleri üyelik aidatını işverene bildirmesi ve bu listeye göre üyelik aidatının kesilmesini ve sendikaya ödenmesini istemesi gerektiği, somut uyuşmazlıkta, öncelikle 15.04.2017 - 31.12.2019 dönemi sendika üyelik aidatı talep edildiği, dava tarihi itibarıyla hüküm alınan alacakların zamanaşımına uğramadığı, davalı Şirketlerin tamamının Yüksek Hakem Kurulu tarafından kararlaştırılan 30.05.2019 tarihli ve 2019/42 Esas, 2019/207 Karar ... Toplu ... Sözleşmesinin tarafı olduğu, sözü edilen toplu ... sözleşmesi uyarınca tüm davalıların davaya konu sendika üyelik aidatı alacağından sorumlu olduğu, davalı Şirketler arasındaki hukuki ilişkilerin toplu ... sözleşmesi tarafı olan davacı Sendikayı bağlamayacağı, davacı Sendika tarafından üye olan işçilerin listelerinin davalılara gönderildiği, davalı Şirketler vekillerinin hükme dayanak bilirkişi raporuna yönelik somutlaştırılmış bir itirazlarının bulunmadığı, bu nedenle yeni bir bilirkişi incelemesi yapılması veya ek rapor tanzimine gerek olmadığı, İlk Derece Mahkemesince 14.10.2021 tarihli bilirkişi raporuna itibarla hüküm kurmasında da isabetsizlik olmadığından bahisle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... Şirketi vekili; müvekkilinin 18.....2019 tarihinde adi ortaklığa ilişkin yaptığı devir nedeniyle ihbar olunan Üniversite ve işçilerle bir bağı bulunmadığını, işçilerin müvekkili nezdinde sadece bir günlük çalışması bulunduğunu, alt işverenlerin sorumluluklarının devir tarihine kadar olduğunu, Yüksek Hakem Kurulu tarafından toplu ... sözleşmesinin bağıtlandığı tarih itibarıyla diğer davalı Şirketlerle müvekkili arasında ortaklık ilişkisi bulunmadığından sorumlu tutulamayacağını, hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar ... Şirketi ile On İlaçlama Şirketi vekili; müvekkileri ile davacı ve ihbar olunan Üniversite arasında hiçbir hukuki irtibat bulunmadığını, sendika aidatının ödenmesinde asıl sorumluluğun işçide olduğunu, bu nedenlerle müvekkillerine husumet yöneltilmesinin isabetli olmadığını, müvekkilleri ile ihbar olunan Üniversite arasındaki hizmet alım sözleşmesinin dosyaya kazandırılması gerektiğini, hükme esas alınan raporun hatalı olduğunu zira sendika üyesi işçilerin üyelikten istifalarının doğru değerlendirilmediğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, sendika aidat alacaklarının tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 ... Kanun’un“Üyelik aidatı” kenar başlıklı 18 inci maddesi şöyledir:
"(1) Üyelik aidatının miktarı kuruluşların tüzüklerinde belirtilen usul ve esaslara göre genel kurul tarafından belirlenir.
(2) Üyelik ve dayanışma aidatları, yetkili işçi sendikasının işverene yazılı başvurusu üzerine, işçinin ücretinden kesilmek suretiyle ilgili sendikaya ödenir.
(3) Yukarıdaki hükümlere göre ödenmesi gereken aidatı kesmeyen veya kesmesine rağmen bir ay içinde ilgili işçi sendikasına ödemeyen işveren, bildirim şartı aranmaksızın aidat miktarını bankalarca işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemekle yükümlüdür.
(4) Üye aidatının tahsiline ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir."
2. Resmî Gazete'nin 09.07.2013 tarihli ve 28702 ... nüshası ile yürürlüğe giren Sendika Üyeliğinin Kazanılması ve Sona Ermesi ile Üyelik Aidatının Tahsili Hakkında Yönetmelik'in 9 uncu maddesi şöyledir:
"(1) Üyelik ve dayanışma aidatları, yetkili işçi sendikasının işverene yazılı başvurusu üzerine, işçinin ücretinden kesilerek ilgili sendikaya ödenir. Genel kurul kararı ile aidatlarda değişiklik yapıldığı takdirde, en geç bir ay içinde sendika tarafından aidat miktarı işverene bildirilir. (Ek cümle:RG-14/6/2015-29386) Yetkili işçi sendikası, üyelik değişikliklerini de en geç bir ay içerisinde işverene bildirmekle yükümlüdür.
(2) İşyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikası veya toplu ... sözleşmesi yapılmamışsa ya da sona ermişse yetki belgesi alan işçi sendikası, aidatların işçilerin ücretlerinden kesilmesi için işverene yazılı talepte bulunur.
(3) İşveren aidatları kesmeye, kestiği aidatın türünü belirterek tutarı ile kesinti listesini sendikaya göndermekle yükümlüdür.
(4) Yukarıdaki hükümlere göre ödenmesi gereken aidatı kesmeyen veya kesmesine rağmen bir ay içinde ilgili işçi sendikasına ödemeyen işveren, bildirim şartı aranmaksızın aidat miktarını bankalarca işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemekle yükümlüdür.”
3. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Hukukumuzda, sendika aidat alacaklarının tahsili yöntemi bakımından kaynakta kesinti olarak ifade edilebilecek “check off” sistemi benimsenmiştir. Buna göre, üyelik ve dayanışma aidatları işveren tarafından işçi ücretlerinden kesilerek belirli bir süre içinde sendikaya devredilmektedir (Ünal Narmanlıoğlu, ... Hukuku Toplu ... İlişkileri, ..., 2013, s.206; ... Esener, Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu, Sendika Hukuku, ..., 2014, s.161).
3. Belirtilen kanuni düzenlemeye göre de, bir işyerinde veya işletmede toplu ... sözleşmesi yapmak için yetki belgesi alan işçi sendikasının, yetki belgesine konu işyeri veya işletmede çalışan üyesi işçilerin listesini ve sendika tüzüğüne göre üyelerin sendikaya ödemeyi kabul ettikleri üyelik aidatını işverene bildirmesi ve bu listeye göre üyelik aidatının kesilmesini ve sendikaya ödenmesini istemesi gerekir. Aksi hâlde işverenin yükümlülüğünden söz edilemez (Narmanlıoğlu, s.207).
4. Dosya içeriğinden; Yüksek Hakem Kurulunun 30.05.2019 tarihli ve 2019/42 Esas, 2019/207 Karar ... kararı ile davacı Sendika ile davalı Şirketlerin oluşturduğu ... ortaklığı arasında 15.04.2017-31.12.2019 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin karara bağlandığı, hükme esas alındığı belirtilen bilirkişi raporunda 30.05.2019 tarihinden önce Sendika üyesi ve işyerinde çalışıyor olmak koşulu ile işçilerin üyelik aidatı ödemeleri gerektiğinden bahisle dava konusu alacağın 2017 yılı Nisan ayı ila 2019 yılı Aralık ayı arası dönem yönünden hesaplandığı anlaşılmaktadır. İlk Derece Mahkemesince davacının talebi ile bağlı kalınarak yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş ise de yukarıda ayrıntılı olarak izah edildiği üzere, işverenin aidat kesintisi yapma ve ödeme borcundan söz edilebilmesi için Sendikanın, yetki belgesine konu işyeri veya işletmede çalışan üyesi işçilerin listesini ve sendika tüzüğüne göre üyelerin sendikaya ödemeyi kabul ettikleri üyelik aidatını işverene bildirmesi ve bu listeye göre üyelik aidatının kesilmesini ve sendikaya ödenmesini istemesi gerekir.
5. Somut olayda davacı işçi Sendikası tarafından, davalı Şirketlere aidat kesinti talep yazısının 31.07.2019 tarihinde tebliğ edilmesine karşın bu tarihten önceki dönemin de hüküm altına alınması doğru olmamıştır. Yapılacak ..., aidat kesinti yükümlülüğünün 31.07.2019 tarihinde başlayacağı gözetilerek bu tarihten sonra muaccel olan alacakların hüküm altına alınmasından ibaret iken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.