"İçtihat Metni"
I. BAŞVURU
Başvurucu vekili dilekçesinde; müvekkili işveren Şirket nezdinde kurulmuş olan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Kamulaştırma Direktörlüğünün kapatılması nedeniyle bu birimde istihdam edilen personelin tamamının ... sözleşmelerinin sona erdiğini, anılan birimde çalışan işçilerce açılan işe iade davalarının istinaf incelemesi neticesinde, bir kısım dosyalarda işyeri kapatılmasına ilişkin işletmesel kararın denetimi yapılmadan ve uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek deliller değerlendirilmeden karar verilmesinin kanuna aykırı olduğu ve eksik incelemeyle hüküm verildiği gerekçesiyle yeniden inceleme yapılmak üzere dosyaların İlk Derece Mahkemelerine gönderilmesine karar verilirken bir kısım işe iade davalarında ise işletmesel karar denetimine girilmeksizin istinaf başvurusunun esastan reddi kararı verildiğini, işe iade talebinin kabulüne dair İlk Derece Mahkemesi kararları aleyhine başvurucu Şirket tarafından yapılan istinaf taleplerinin esastan reddine dair Bölge Adliye Mahkemesi kararları ile deliller değerlendirilmeden hüküm verildiği gerekçesiyle yeniden inceleme yapılmak üzere dosyaların mahkemelerine gönderilmesine dair Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 13.02.2023 tarihli ve 2023/3 Karar sayılı kararı ile; uyuşmazlığa konu kararların bir kısmında İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine hükmedildiği hâlde, bir kısmında istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olarak karar verildiğini, böylece Bölge Adliye Mahkemesi Daireleri ve farklı Bölge Adliye Mahkemelerinin benzer konuya ilişkin kararları arasında farklılık oluşsa da kaldırma gönderme kararı ile taraflar arasında görülen dava kesin olarak sonuçlanmadığından ve dava henüz derdest olduğundan kesin karar uyuşmazlığından söz edilemeyeceğini, uyuşmazlığın çözümü noktasında Başkanlar Kurulunun görüşünün bildirilmesinin de söz konusu olamayacağını belirterek Dairemiz içtihadı uyarınca başvurucu vekilinin talebinin görüş bildirilmeden Yargıtaya gönderilmesine karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 12.10.2022 Tarihli ve 2022/1904 Esas, 2022/3620 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işçinin ... sözleşmesinin geçerli neden olmaksızın işverence feshedildiğini beyanla feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesini istediği, İlk Derece Mahkemesi kararının taraflarca istinaf edildiği, uyuşmazlığın feshin geçerli nedene dayanıp dayanmadığı noktasında toplandığı, fesih bildirimine göre davacının ... sözleşmesinin işverence alınan işletmesel karar kapsamında feshedildiği, İlk Derece Mahkemesince işletmesel karar kapsamında herhangi bir inceleme ve değerlendirmede de bulunulmadığı, dolayısıyla fesih sebebine ilişkin olarak eksik araştırma ve incelemeyle hüküm kurulduğu, bilirkişi raporu alınarak işletmesel karar ile istihdam fazlalığı meydana gelip gelmediğinin, işverenin bu kararı tutarlı bir şekilde uygulayıp uygulamadığının, fesihte keyfi davranıp davranmadığının ve işletmesel karar sonucu feshin kaçınılmaz olup olmadığının açıklığa kavuşturulması gerektiğini gerekçe göstererek taraf vekillerinin istinaf başvurusunun kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
B. ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 2022/1900, 1901, 1902, 1903 Esas; 6. Hukuk Dairesinin 2022/3819, 3315 Esas; 7. Hukuk Dairesinin 2022/2728, 2212, 650, 2352, 3079, 661, 303, 828 Esas; 8. Hukuk Dairesinin 2022/2614, 1749 Esas; 9. Hukuk Dairesinin 2022/1857 Esas ve 2021/2874 Esas; 29. Hukuk Dairesinin 2022/323, 322, 321, 320, 319, 318, 317 Esas; 30. Hukuk Dairesinin 2022/3678 Esas; 33. Hukuk Dairesinin 2022/1136 Esas ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 2022/348, 1006 Esas Sayılı Kararları
Yukarıda esas numarası verilen Bölge Adliye Mahkemesi kararlarında; ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 12.10.2022 tarihli ve 2022/1904 Esas, 2022/3620 Karar sayılı kararında belirtilen gerekçelerle 6100 sayılı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C. ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 11.10.2022 Tarihli ve 2022/1947 Esas, 2022/4085 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işçinin ... sözleşmesinin geçerli neden olmaksızın işverence feshedildiğini beyanla feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesini istediği, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verildiği, İlk Derece Mahkemesi kararının taraf vekillerince istinaf edildiği, davalının belirli süreli ... sözleşmesi bulunduğu savunmasına itibar edilemeyeceği, işyerinin sadece bir bölümünün kapatılmasının ... sözleşmesinin feshi için geçerli neden oluşturmayacağı, hesaplamaya esas ücretlerin belgelerle uyumlu olduğu gerekçe gösterilerek 6100 sayılı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
D. ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 2022/2171, 2172, 2173 Esas; 9. Hukuk Dairesinin 2022/3947, 3553 Esas; 29. Hukuk Dairesinin 2022/474 Esas; 33. Hukuk Dairesinin 2022/2380 Esas Sayılı Kararları
Yukarıda esas numarası verilen Bölge Adliye Mahkemesi kararlarında; ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 11.10.2022 tarihli ve 2022/1947 Esas, 2022/4085 Karar sayılı kararındaki gerekçelerle işe iade kararlarına karşı yapılan istinaf başvurularının esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
E. ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 09.12.2021 Tarihli ve 2021/3216 Esas, 2021/3132 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; çalışmanın belirli süreli olduğundan bahisle işe iade isteminin reddine dair kararın istinaf incelemesinde çalışmanın belirsiz süreli olduğu gerekçesi ile 6100 sayılı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) nci alt bendi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak feshin geçersizliği ve işe iadeye ilişkin yeniden hüküm kurulmuştur.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairelerinin kararları arasındaki uyuşmazlığın 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesine göre giderilip giderilemeyeceği hususu uyuşmazlık konusudur.
B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
2. 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) üncü bendinde yer alan düzenlemeye göre; “Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
3. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin ikinci fıkrası ise şöyledir:
“(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.”
C. Değerlendirme
1. 5235 sayılı Kanun ile bu Kanun'da sayılan kişi ve kurumlara tanınan uyuşmazlığın giderilmesini talep etme hakkı, mutlak biçimde her uyuşmazlığın esasına yönelik ... geliştirilmesine imkân vermez. Uyuşmazlığın giderilmesi talebi bir kanun yolu olmayıp böyle bir talebin varlığı hâlinde Yargıtayca temyiz incelemesine benzer bir inceleme yapılması da mümkün değildir.
2. Bölge adliye mahkemesinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunması durumunda, 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinde belirtilenler tarafından yapılacak gerekçeli başvuru sonrasında, mevcut başvuru hukuk daireleri başkanlar kurulunca değerlendirilerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesi istenilecektir.
3. Bu açıklamalar ışığında belirtmek gerekir ki, uyuşmazlığın giderilmesi yoluna başvurulabilmesi için bölge adliye mahkemesi kararlarının kesin hükümle sonuçlanmış olması gerekmektedir. Bununla birlikte başvurucunun talebine konu kararlar incelendiğinde, uyuşmazlığın giderilmesi istemine konu dosyalardan bir kısmında, toplanması gereken deliller toplanmadan ve hiç değerlendirilmeden eksik inceleme ile karar verilmesi nedeniyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırıldığı ve henüz yargılamanın derdest olduğu anlaşılmaktadır. Kesin hükümle sonuçlanmış dosyalar ile henüz derdest olan dosyalar bakımından uyuşmazlığın giderilmesi imkânı bulunmamaktadır.
4. Başvurucunun dilekçesinde belirtmiş olduğu Bölge Adliye Mahkemesi Daireleri kararları arasında 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesi kapsamında bir uyuşmazlık söz konusu değildir.
5. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular karşısında uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
V. KARAR
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 13.02.2023 tarihli ve 2023/3 Karar sayılı kararına istinaden iletilen mevcut talep yönünden uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığına,
2. Dosyanın ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
21.03.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.