"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Zonguldak 2. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... (...) Genel Müdürlüğü Makine ve İkmal Daire Başkanlığı, Planlama ve Şartnameler Müdürlüğünde Elektrik Mühendisi olarak 12.09.2006 tarihinden itibaren aralıksız olarak çalıştığını, davacının üyesi bulunduğu Genel ...Sendikası ile davalı Kurum arasında bir protokol düzenlendiğini, davacının da aralarında bulunduğu 01.01.2006-31.12.2006 tarihinde ilk defa işe alınan ve o tarihlerde çalışmakta olan yer üstündeki mühendis ve teknikerlerin aldıkları brüt çıplak ücretlerin, yani davacının brüt çıplak ücretinin, 15.09.2007 tarihinden itibaren yer altındaki mühendis ve teknikerlerin brüt çıplak ücretlerine yükseltilmesi kararlaştırıldığını, protokolde kararlaştırılan, yeraltındaki ve yer üstündeki mühendislerin brüt çıplak ücretlerinin eşitlenmesi uygulamasının 2016 yılına kadar uygulandığını, 2016 yılına kadar davalı işverenlikte çalışan yeraltı, yer üstündeki mühendislerin brüt çıplak ücretleri eşit ve aynı olduğunu, 2016 yılında anılan protokolün yürürlüğünü sürdürmesine rağmen davalı Kurum tarafından uygulamanın keyfî olarak bozulduğunu ve yeraltında çalışan mühendisler ile yer üstündeki mühendislerin brüt çıplak ücretleri arasındaki farkı yer üstündeki mühendisler aleyhine değiştirildiğini ileri sürerek 2016 yılından dava tarihine kadar olan dönem için eksik ödenen ücret alacağı ve ilave tediye alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; talep edilen alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının hâlen Kurumda Makina ve İkmal Daire Başkanlığında vardiya mühendisi olarak çalışmakta olduğunu, dava dilekçesindeki iddiaların yersiz olduğunu, protokol gereği davacının ücretinin de yeraltında çalışan mühendis ve teknikerlere uygulanan ücrete göre yükseltildiğini ve ödenmiş olduğunu, fakat 6552 sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun'un (6552 sayılı Kanun) 9 uncu maddesi ile değişik 3213 sayılı Maden Kanunu'nun (3213 sayılı Kanun) ek 9 uncu maddesine göre maden işyerinde çalışan işçilerin aylık ücreti asgari ücretin 2 katından az olamayacağı hükmü gereğince ücretlerin farklılaşmış olduğunu, davacının hâlen daha çalışmakta olduğunu, davacının tüm hak ve alacaklarının eksiksiz olarak ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının davalı Kurumda 12.09.2006 tarihinde ... Genel Müdürlüğü Makine ve İkmal Daire Başkanlığı, Planlama ve Şartnameler Müdürlüğünde elektrik mühendisi olarak çalışmaya başladığı, hâlen de çalışmaya devam ettiği, davalı ... Genel Müdürlüğü ile Sendika arasında 11.09.2007 tarihinde imzalanan protokole göre; 01.01.2006-31.12.2006 tarihinde yer üstünde çalıştırılmak üzere ilk defa işe alınan ve hâlen çalışmakta olan mühendis ve teknikerlerin brüt çıplak günlük ücretlerinin, yeraltında iş başı yaptırılan ve hâlen çalıştırılan mühendis ve teknikerlerin brüt çıplak günlük ücretlerine yükseltileceğine ilişkin geçici madde konulduğu, bu maddeye göre davacı işçinin yevmiyesinin kendisi ile aynı dönemde aynı sanatta yeraltında işe alınan işçilerin yevmiye düzeyine çekilerek yevmiye oranlarının eşitlendiği; ancak 6552 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesi ile değişik 3213 sayılı Kanun'un ek 9 uncu maddesinde, maden işyerlerinde yeraltında çalışan işçilerin aylık ücretinin asgari ücretin 2 katından az olamayacağı hükmünün getirildiği, yeraltında çalışanların günlük yevmiyelerinin bu hüküm kapsamında yükseltildiği, davacı ile yeraltında çalışan işçiler arasında oluşan ücret farkının 3213 sayılı Kanun'un ek 9 uncu maddesinden kaynaklandığı, davacının ücretinin düşürülmediği ve getirilen kanun hükmü uyarınca yer altında çalışan mühendislerin ücretinin artırıldığı, davalı Kurum ile Sendika arasında imzalanan protokole aykırı bir işlem yapılmadığı, davacının imzalanan protokole göre ücretini almaya devam ettiği, davacının aldığı ücrette aleyhine olacak şekilde bir değişiklik yapılmadığından davalı Kurumun işyeri uygulamasına aykırı davrandığından söz edilemeyeceği, bu nedenle davacının bu yöndeki talebinin yerinde olmadığı, ayrıca yeraltında çalışan mühendisler ile yer üstünde çalışan mühendislerin çalışma şartlarının aynı olmadığı düşünüldüğünde aynı ücret almalarının hakkaniyete uygun olmayacağı, davacının ücret ile diğer alacaklarının eksiksiz olarak ödendiği, aynı işi yapan işçiler arasındaki ücret farklılığının 3213 sayılı Kanun'un ek 9 uncu maddesinden kaynaklanmış olup protokole uygun olarak ödemeler yapıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; 11.06.2007 tarihinde ... ve Genel ...Sendikaları ile davalı ... Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol ile, 15.09.2007 tarihinden itibaren yer üstünde çalışan mühendis ve teknikerlerin 'günlük brüt çıplak ücreti' ile yeraltında çalışan mühendis ve teknikerlerin günlük brüt çıplak ücretinin eşitlendiğini, bu kuralın 15.09.2007 tarihinden 2016 yılına kadar düzgün bir biçimde uygulanarak işyeri uygulaması hâlini aldığını, 10.09.2014 tarihinde 6552 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesi ile 3213 sayılı Kanun'a eklenen ek 9 uncu maddede; "Bu Kanunun 2 nci maddesinde sayılan 4. Grup madenlerden “Linyit” ve “Taşkömürü” çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca belirlenen asgari ücretin iki katından az olamaz.” düzenlemesinin getirildiğini, bu düzenleme neticesinde yeraltında çalışan mühendisin brüt çıplak günlük ücretinin yükseldiğini, dolayısıyla 11.09.2007 tarihli protokol gereği yer üstündeki mühendisin brüt çıplak günlük ücretinin yer altındaki ile eşit olması gerektiğinden, yer üstü mühendisinin de brüt çıplak günlük ücretinin yükseldiğini, işverenin 2015 ve 2016 yılında protokolü uygulamaya devam ettiğini, davalı işverenin bir anda bu uygulamadan vazgeçtiğini, bilirkişi raporunda belirtildiği üzere 2017 yılı sonrası yeraltında çalışan mühendisler ile yer üstünde çalışan mühendislerin günlük çıplak brüt ücretlerinde farklılık bulunduğunu, brüt çıplak günlük ücretin eşitlenmesinin yeraltında çalışanlar ile yer üstünde çalışanlar arasındaki ücret farkını ortadan kaldırmadığını, zira 29. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin 58 inci maddesi gereğince yeraltında çalışan mühendislere çıplak ücretlerinin %15’i oranında tazminat ödeneceği, 61 inci maddesi gereğince her yıl için ayrıca birer aylık istihkakları tutarında bir ilave tediye daha yapılacağı ve 62 nci maddesi gereğince ilave yemek bedeli ödeneceğinin kararlaştırıldığını, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 23 üncü maddesi gereği bu çalışanların ücretinin gelir vergisinden istisna tutulmuş olduğunu, bu nedenle yeraltında çalışanların zaten yüksek ücret aldığını, bu durumda 3213 sayılı Kanun'da yapılan değişikliğin işyeri uygulaması hâline gelen protokolün uygulanmaması sonucu doğurmayacağını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 11.09.2007 tarihli protokol ile 01.01.2006-31.12.2006 tarihleri arası yer üstünde çalışan mühendisler ile yeraltında çalışan mühendislerin alabilecekleri brüt çıplak günlük ücretlerin eşitlenmesinin kararlaştırıldığı, davalı Kurum tarafından bu uygulamanın 2016 yılı sonuna kadar devam ettirildiği, uygulamanın devam ettiği süre göz önüne alındığında, bu uygulamanın işyeri uygulaması hâlini aldığında şüphe bulunmadığı, işyeri uygulamasının değiştirilmesi ya da kaldırılması çalışma koşullarında esaslı değişiklik mahiyetini taşıdığı, davacının onayı alınmadan yapılan değişikliğin davacıyı bağlamayacağı düşünülebilir ise de 3213 sayılı Kanun'da yapılan değişiklik ile, taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yeraltında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarının asgari ücretin iki katından az olamayacağı yönünde yeni bir düzenleme getirilmiş olduğu, bu düzenlemenin davalı Kurum açısından öngörülebilir bir durum olmadığı, yasal düzenleme kapsamında yeraltında çalışan işçilerin çıplak brüt ücretinde artışa gidilmesinin objektif bir koşul oluşturduğu; objektif durum çerçevesinde, artık davalı işveren tarafından işyeri uygulamasına devam edilmesinin beklenemeyeceği, davacının yer altında çalışmadığı göz önüne alındığında, işverenin yönetim hakkı kapsamında ve objektif koşulları gözeterek işyeri uygulamasına son verme hakkı bulunduğundan, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davacı asıl; 11.09.2007 tarihli protokol ile yeraltı ve yer üstü mühendisler arasında taban ücret eşitlenmesi yapılarak iş barışının sağlandığını, eşitliğin sadece çıplak ücret üzerinde olduğu, ek ödemeleri kapsamadığını, yeraltı mühendislerinin çıplak brüt ücretlerinin kesinleşen Mahkeme kararı sonucunda asgari ücretin iki katı olarak kabul edildiğini, protokolün 2016 yılına kadar uygulandığını, davalı Kurumun tek taraflı olarak protokolü uygulamaktan vazgeçtiğini belirterek ve istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Kurumda yer üstünde çalışan mühendisler ile yeraltında çalışan mühendislerin alabilecekleri brüt çıplak günlük ücretlerin aynı olacağı yönündeki protokol hükümlerinin işveren tarafından tek taraflı olarak sona erdirilip erdirilemeyeceği, buna bağlı olarak davacının ücret ve ilave tediye alacağı olup olmadığı noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6552 sayılı Kanun' un 9 uncu maddesi ile 3213 sayılı Kanun 'nun ek 9 uncu maddesi, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 22 ve 32 nci maddeleri ile 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.