"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/377 E., 2024/362 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/371 E., 2023/903 K.
Taraflar arasındaki tespit ve iptal davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; inceleme konusu dava, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinde temyizde duruşmaya tabi davalar arasında belirtilmediğinden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalının Ana Tüzüğü uyarınca davalıya bağlı faaliyette bulunan ... ... Şubesi üyesi ve Şube Yönetim Kurulu başkanı olduğunu, bir süre önce davalının Merkez yönetiminden gelen bir üyenin Şube Yönetim Kurulu üyelerini istifaya zorladığını, üyelerin büyük bir bölümünün bu zorlamaya uymak zorunda kaldığını; ancak müvekkilinin bu zorlamaya direnerek istifa etmediğini, davalı sendikanın hukuka aykırı bir biçimde bir şubeyi kapatıp, başka bir şube açtığının anlaşılması üzerine bu davayı açmak zorunda kaldıklarını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle ... ... Şubesinin feshedilip edilmediğinin tespitine, fesih var ise bu hukuka aykırı fesih işleminin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı tarafın dava dilekçesinde ileri sürmüş olduğu iddialarının tamamen gerçek dışı olduğunu, tespit davasının şartlarının oluşmadığını, hukuki yararının da bulunmadığını, davanın terditli olarak açılmasının hukuka aykırı olduğunu, davanın 1 aylık hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, zorla istifa ettirildiği iddiasının gerçek dışı olduğunu belirterek hukuki mesnetten yoksun tutarsız iddiaları kabul edilebilir mahiyette olmadığın belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafın davalı Sendikanın ... Şubesinin feshedilip edilmediğinin tespitini talep ettiği, istemin maddi vakıanın tespitine yönelik olduğu, davalı Sendikanın ... Şubesinin faaliyette olduğuna dair seçim tutanaklarının davalı yanca sunulduğu, Şubenin kapatılmasına ilişkin herhangi bir karar bulunmadığı, dolayısıyla yargı yoluyla Şubenin var olup olmadığına yönelik bir tespit davasının dinlenme olanağı bulunmadığı gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; iptal talebine ilişkin herhangi bir karar verilmemiş olması sebebiyle kararın kaldırılması gerektiğini, deliller toplanmadan, eksik soruşturma ile karar verildiğini, davada davalı tarafça yapılmış bir fesih işlemi olup olmadığının tespiti ve eğer böyle bir işlem var ise iptalini talep ettiklerini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu talebin bir dayanağının bulunmadığı, İlk Derece Mahkemesince davanın dava şartı noksanlığından usulden reddine karar verilmesinin dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının, dava açmakta hukuki yararının bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 105, 106, 114 ve 115 inci maddeleri ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun’un “Hukukun uygulanması” kenar başlıklı 33 üncü maddesi ise şöyledir:
“Hâkim, Türk hukukunu resen uygular.”
3. 6100 sayılı Kanun’un “Hükmün kapsamı” kenar başlıklı 297 nci maddesinin ikinci fıkrası ise şöyledir:
“Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir.”
3. Değerlendirme
1. Belirtmek gerekir ki maddi vakıaları anlatmak taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek yetkisi hâkime aittir. Bir başka ifadeyle tarafların ileri sürmüş olduğu maddi vakıaların hukuki nitelendirmesini yapmak, yani somut olay ya da ilişki bağlamında işlerlik kazanacak olan hukuk kurallarını araştırıp bulup olay veya ilişkiye doğru bir biçimde uygulamak, hâkim tarafından resen yerine getirilmesi gereken bir görevdir (Süha Tanrıver, Medeni Usul Hukuku, Cilt I, Ankara 2021, s.409).
2. Somut uyuşmazlıkta dava dilekçesi ile ... ... Şubesinin feshedilip edilmediğinin tespiti, fesih var ise bu hukuka aykırı fesih işleminin iptaline karar verilmesi talep edilmiştir. Esasen iptal talebi, Şubenin kapatılıp kapatılmadığına dair tespit yapılmasını zorunlu olarak bünyesinde barındırmaktadır. Bu itibarla somut olayda terditli bir dava bulunmayıp, şube kapatma işleminin iptaline yönelik tek bir dava söz konusudur.
3. Bu açıklamalara göre İlk Derece Mahkemesince; şube kapatma işleminin veya kararının iptali davası bakımından esasa yönelik inceleme gerçekleştirilmeli ve hüküm kurulmalıdır. Belirtilen talep bakımından hüküm kurulmaması doğru olmayıp, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.