"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/450 E., 2024/577 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 6. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/631 E., 2023/596 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Ataşehir Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesinde sürekli işçi konumunda yardımcı klinik elemanı olarak görev yaptığını, 08.02.2022 tarihinde eşinin ve çocuğunun ikametgahının Kastamonu ili Araç ilçesinde olduğunu ve eşinin engellilik durumu sebebiyle bakıma muhtaç olduğunu gerekçe göstererek Kastamonu Araç Devlet Hastanesine atanması talebinde bulunduğunu, müvekkilinin bu talebinin ... Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 16.03.2022 tarihli 1031 sayılı değerlendirmesinde "İliniz Ataşehir Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesi'nde sürekli işçi 696 Kadrosunda yardımcı klinik eleman olarak görev yapmakta olan ...'in Kastamonu iline görevlendirme talebi hakkında ilgili yazınız ve ekleri incelenmiştir. 08/90/2021 tarihinde imzalanarak yürürlüğe giren yeni Toplu İş Sözleşmesi'nin işyeri değişikliğine ilişkin usul ve esaslar başlıklı 19. Maddesinin 21. Fıkrasında "istihdam şekline bakılmasızın, işverenin merkez ve taşra teşkilatı bünyesinde görev yapan işçilerin talepleri halinde; eşleri, mevzuat uyarınca yer değiştirmeye tabi olarak mülki idare amirliği, milli istihbarat, emniyet hizmetleri sınıflarından birinde görev yapanlar ile hakim, savcı veya Türk Silahlı Kuvvetleri'nde subay, astsubay, uzman jandarma , uzman erbaş veya uzman er olarak görev yapan işçinin, eşinin görev yaptığı yere eşinin görev süresiyle sınırlı olmak üzere geçici görevlendirmeleri yapılabilir. " hükmü uyarınca adı geçenin mezkur hüküm çerçevesinde talebi doğrultusunda işlem tesisi cihetine gidilemeyeceği" gerekçesiyle haksız ve hukuka aykırı şekilde reddedildiğini, müvekkilinin eşi M.G'nin 19.09.2019 tarihli erişkinler için engellilik sağlık kurulu raporunda %84 engelli olduğunun saptandığını, eşinin bakıma muhtaç olması nedeniyle 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişikliklik Yapılamasına Dair Kanun'un (6645 sayılı Kanun) 79 uncu maddesinden yararlanmak suretiyle atama talebinin kabul edilmesi gerekirken toplu iş sözleşmesinin işyeri değişikliğine ilişkin 19 uncu maddesi gerekçe gösterilerek atamanın reddine karar verilmesinin kanuna aykırı olduğunu, 6645 sayılı Kanun'da şart koşulan engelli durumunu haiz eşinin olduğunu, rahatsızlık sebebiyle günlük yaşam aktivitelerin bir çoğu için yönlendirme gerektirecek derecede %84 oranında ağır engellilik durumu olup maddi koşullardan dolayı bakıcı tutamayacak durumda olduğunu, eşine bakacak başka birinin bulunmadığını beyanla müvekkilinin atama talebinin reddine ilişkin kararın iptali ile atamanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında görev yapan sürekli işçi personelin iller arası atama işlemlerinin, işçi ve işveren sendikaları arasında imzalanan 01.01.2021-31.12.2022 tarihleri arası geçerli toplu iş sözleşmesinin "İş ve İşyeri Değişikliği" başlıklı 19 uncu maddesi uyarınca haziran ayında kadro durumu ve ihtiyaçlar çerçevesinde ... Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğünce yapılmakta olduğunu, davacının fiilî durumunun toplu iş sözleşmesinin 19 uncu maddesindeki düzenlemeye uygun olmadığını, davacının ayrılmak ve atanmak istediği Kastamonu ilindeki kadro ve personel ihtiyaçları ile toplu iş sözleşmesinin "İş ve İşyeri Değişikliği" başlıklı 19 uncu maddesi uyarınca kadro ve ihtiyaçlar çerçevesinde değerlendirilerek Covid 19 salgını nedeniyle pandemi sürecinde İstanbul ilinin personel ihtiyacı diğer illere göre daha fazla olduğundan ve davacının hizmetine ihtiyaç duyduğu anlaşıldığından ret kararı verildiğini, ret kararında kamu yararı ve hizmeti gereklerine aykırı bir husus olmayıp idare ilgili mevzuat çerçevesinde hukuken geçerli ve kabul edilebilir bir sebebe dayanmış olduğunu, adil ve dengeli personel dağılımının gözetildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının eşi M.G'nin çalışmadığı, Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu raporunda nörolojik olarak %70, ruh sağlığı ve hastalıkları olarak %40, iç hastalıkları olarak %10 oranında ayrı ayrı engelinin bulunduğu, davacının eşi M.G'nin engel oranının %84 olduğu ve tam bağımlı olarak değerlendirildiği süresiz raporunun bulunduğu, eşinin bakıma muhtaç olduğu ve ikametgahının Kastamonu ili Araç ilçesinde bulunduğu, 2010 doğumlu bir çocuğunun olduğu ve eğitim öğretim hayatına devam ettiği, çocuğunun ikametgahının Kastamonu ili Araç ilçesinde bulunduğu, anayasal hak olan aile bütünlüğünün temini açısından meydana gelen mağduriyetin giderilmesi elzem kabul edilmekle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; aile birliğinin sağlanması için yapılan başvuruların kadro ve ihtiyaç çerçevesinde karşılandığını, bu konuda İdarenin tasarruf hakkı bulunduğunu, İdare adına işlem tesis edilemeyeceğini, davanın reddinin gerektiğini belirterek Mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; iş hukukunda işvereni düzenleyici işlemlerde bulunmaya zorlayıcı ve yönetim hakkını kısıtlayıcı nitelikte karar verilmesi olanağının bulunmadığı ancak yapılan işlemin hukuka aykırılığının tespitine karar verilebileceği ve kişinin meşru bir hakkına ulaşmak için mahkemeden hakkında yapılan işlemin hukuka aykırı olduğunun tespitini talep etmekte hukuki yararının olduğu, davacının nakil talebinin reddine karar verilmesinin davalının yönetim hakkı kapsamında bir işlem olduğu (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2022/14757 Esas 2022/17173 Karar), işçinin işyeri değişikliği talebi hakkında işvereni bu konuda değişiklik yapmaya zorlayacak, yönetim hakkına müdahalede bulunulmasını gerektirecek bir düzenleme olmadığı (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 50. Hukuk Dairesi 2023/549 Esas, 2023/1010 Karar), bu kapsamda davalı vekilinin istinaf itirazının yerinde olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf isteminin kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz başvuru dilekçesinde; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 16 ncı maddesinin üçüncü bendinde "aile toplumun temel birimidir, toplum ve devlet tarafından korunur" şeklinde düzenleme mevcut olup Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8 inci maddesinde ve 3709 sayılı T.C. Anayasası'nın 41 inci maddesinde gerekli düzenlemelerin yapıldığını, işverenin kanuni ve hukuki düzenlemelere uyması gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasını ve İlk Derece Mahkemesi kararında olduğu gibi davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosunda görev yapan davacının, eşinin sağlık mazereti nedeniyle başka yere nakline karar verilmesi talebinin reddinin hukuka uygun olup olmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6645 sayılı Kanun'un 79 uncu maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi.
3. 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü maddenin ilgili bölümü şu şekildedir:
"...
Sürekli işçi kadrolarına geçirilenler, birinci fıkrada öngörülen şartları taşıdıkları sürece ve çalıştırıldıkları teşkilat ve birimde geçiş işlemi yapılmadan önceki ihale sözleşmesi kapsamındaki hizmetleri yürütmek üzere istihdam edilebilir. (Mülga cümle:1/3/2023-7438/2 md.) Özel güvenlik görevlilerinden bu madde kapsamında geçiş işlemleri yapılanlar, 5188 sayılı Kanun hükümlerine de tabi olmaya devam eder.
..."
4. Dairemizin 18.03.2024 tarihli ve 2024/745Esas, 2024/5052 Karar sayılı; 20.03.2023 tarihli ve 2022/18455 Esas, 2023/4061 Karar sayılı kararları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle 375 sayılı KHK'nın geçici 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasındaki düzenleme karşısında usul ve kanuna uygun olup davacı vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.